Ежелгі Египет - тарихтағы ең ұзақ өмір сүрген өркениеттердің бірі. Мысыр мемлекеті әрдайым іс жүзінде бақылай бермесе де, кем дегенде Ніл аңғарында біртұтас патшалықтың пайда болуы арасында, біздің эрамызға дейінгі 4 мыңжылдықтың аяғында, б.з.б. 30 жылы Клеопатра қайтыс болғанға дейін айтарлықтай сабақтастық бар.

Осы уақытқа дейін Хуфу перғауын өзінің Ұлы Пирамидасын салғанына 2500 жылдай уақыт өтті, бұл Клеопатра билігі мен бүгінгі күннің арасындағы уақыттан азырақ.

Міне, ежелгі дәуірдің хронологиясы. Мысыр, патшалық және әулет бойынша патшалық, бұл өркениет қанша ғасырлар бойы өмір сүре алғанын түсінуге көмектеседі.

Династияға дейінгі кезең (шамамен б. Кейбір ғалымдар Мысырдың тарихқа дейінгі кезеңі деп атағанды ​​ұнататын бұл кезеңнің нақты мерзімі жоқ, оның бірнеше кезеңдерін шамамен анықтауға болады:

б.з.б. 4000 – Жартылай көшпелі халықтар барған сайын қуаң бола бастаған Сахара шөлі және Ніл аңғарына қоныстанды.

3700 ж.б. – Нілге алғашқы қоныстанушылар Дельталар қазір Тел-эль-Фарха деп аталатын жерде табылған.

3500 ж.б. – Тарихтағы алғашқы хайуанаттар бағы Иераконполисте, Жоғарғы Египетте салынған.

3150 ж. – Король Нармер Жоғарғы және Төменгі Египеттің екі патшалығын біріктіреді.

3140 ж. – Нармер Египет патшалығын Нубияға кеңейтеді,А-тобы деп аталатын ертеректегі тұрғындарды жойып жіберді.

Тинит кезеңі (шамамен б.з.б. 3000-2675 жж.)

Алғашқы екі әулеттің астанасы Таяу Мысырдағы Тис немесе Тинис қаласында болды. әлі күнге дейін археологтар ашқан жоқ. Осы кезеңнің билеушілерінің көпшілігі сонда жерленген деп есептеледі, бірақ кейбіреулері Умм әл-Каабтағы патша зиратынан табылған. Умм әл-Қааб орны, оны Абидос деп те атайды.

2800 ж.б. – Египеттің Қанаханға әскери экспансиясы.

2690 BC – Соңғы Тинит дәуірінің перғауны Хасекемви таққа отырады.

Ескі патшалық (шамамен б.з.б. 2675-2130 жж.)

Үшінші әулет астананың Мемфиске көшуімен басталады. Ескі Патшалық «пирамидалардың алтын ғасыры» деп аталатынымен әйгілі.

2650 ж.б. – Перғауын Джозер Саккара қорымында бірінші пирамида салды. Бұл баспалдақ пирамидасы бүгінгі күнге дейін сақталған және танымал туристік орын.

2500 ж.б. – Ұлы Сфинкс Гиза үстіртінде салынған.

2400 ж. – Король Ниусерра бірінші Күн храмын салды. Күн діні Египетте таралған.

2340 ж.б. – Бірінші пирамида мәтіндері Унас патшаның қабірінде жазылған. Пирамида мәтіндері – мысыр тіліндегі әдебиеттің алғашқы расталған корпусы.

Бірінші аралық кезең (шамамен.2130-2050 жж.)

Әдетте күйзеліс пен белгісіздік кезеңі болып есептелетін соңғы зерттеулер бірінші аралық кезеңнің саяси орталықсыздандыру уақыты болғанын және халық үшін міндетті түрде жарақат алғанын көрсетеді. Бірінші аралық кезең 7-ден 11-ге дейін созылды.

2181 ж.б. – Мемфистегі орталықтандырылған монархия ыдырап, номархтар (аймақ губернаторлары) өз аумақтарында билікке ие болды.

2100 ж. – Қарапайым мысырлықтар табыттарының ішіне табыт мәтіндерін жаза бастады. Бұл кезеңге дейін жерлеу ғұрыптары мен заклинание арқылы кейінгі өмірге тек перғауынның құқығы болды деген пікір бар.

Орта патшалық (шамамен б.з.б. 2050-1620 жж.)

Экономикалық өркендеудің жаңа кезеңі және саяси орталықтандыру б.з.б. 3 мыңжылдықтың аяғында басталды. Мысыр әдебиетінің өзектілігі де осы кез еді.

2050 ж. – Египетті Небхепетре Ментухотеп біріктірді, ол Ментухотеп II деген атпен белгілі. Бұл перғауын Мысырда елу жылдан астам билеуші ​​болды.

2040 ж.б. – Ментухотеп II Нубия мен Синай түбегіне бақылауды қалпына келтірді, екі аумақ та Бірінші аралық кезеңде жоғалған.

1875 ж. – Синухэ ертегінің ең ерте түрі жазылған. Бұл ежелгі Мысыр әдебиетінің ең тамаша үлгісі.

Екінші аралық кезең (шамамен б.з.б. 1620-1540 жж.)

Бұл жолы ол ішкі емес еді.орталықтандырылған монархияның құлауын тудырған толқулар, бірақ Таяу Шығыстан шыққан шетелдік халықтардың Ніл атырауына басып кіруі. Бұлар гиксос деп аталды және классикалық ғалымдар оларды Мысырдың әскери жауы ретінде қарастырса, қазіргі уақытта олар бейбіт қоныстанушылар болған деп есептеледі.

1650 ж. Дельта.

1550 ж. – Өлгендер кітабының алғашқы куәлігі, кейінгі өмірге қол жеткізуге арналған ең маңызды жазба құралы.

Жаңа Патшалық (шамамен 1540 ж.) -1075 ж.)

Жаңа патшалық Египет өркениетінің сән-салтанат кезеңі екені сөзсіз. Олар өз тарихындағы ең үлкен экспансияға қол жеткізіп қана қойған жоқ, сонымен бірге осы уақыттан бері сақталған ескерткіштер мен артефактілер билеушілердің қаншалықты бай және күшті болғанын көрсетеді.

1500 ж. – III Тутмос Мысыр империясы өзінің тарихындағы ең үлкен кеңеюіне дейін.

1450 ж. – Патша Сенусрет I Карнақта Амун храмын, соған табынуға арналған әртүрлі ғимараттар мен ескерткіштер кешенін салуды бастады. -Феван триадасы деп аталады, оның басында құдай Амун бар.

1346 ж.б. – Перғауын Аменхотеп IV өз атын Эхнатон деп өзгертті және Египет дінін толығымен өзгертіп, Мысырдың дінін өзгертті. оны кейбір ғалымдар монотеизмге ұқсайтын культке айналдырды. Бұл реформа кезінде басты құдай күн дискі немесе Атен болды, ал Амунға табыну болды.барлық аумақта тыйым салынған.

1323 ж.б. – патша Тутанхамон қайтыс болды. Оның қабірі Мысыр тарихындағы ең танымал ескерткіштердің бірі болып табылады.

Үшінші аралық кезең (шамамен б.з.б. 1075-656 жж.)

Фараон Рамесс XI қайтыс болғаннан кейін елде кезең басталды. саяси тұрақсыздық. Мұны осы кезеңде Египетке жиі басып кірген көрші империялар мен патшалықтар атап өтті.

1070 ж. – Рамесс XI қайтыс болды. Тебестегі Амунның бас діни қызметкерлері күшейіп, елдің бөліктерін билей бастады.

1050 ж.б. – Амунның бас діни қызметкерлері Египеттің оңтүстігінде үстемдік етеді

945 ж. – Шошенк I Либиядан шыққан бірінші шетелдік әулеттің негізін қалады. б.з.д. - Нео-Ассирия империясы нубиялықтарды жеңіп, Мысырда Псамтик I-ді патша етіп тағайындады. Астанасы Сайс қаласына көшеді.

Кейінгі кезең (б.з.б. 664-332 жж.)

Кейінгі кезең Египет территориясында үстемдік үшін жиі болатын күреспен сипатталады. Парсылар, нубиялықтар, мысырлықтар, ассириялықтар мемлекетті кезек-кезек билейді.

550 ж.б. – Амосис II Кипрді өзіне қосып алды.

552 ж. – Псамтик III Мысырдың билеушісі болған парсы патшасы Камбизстен жеңілді.

525 ж.б. – Египет пен Ахеменидтер империясы арасындағы Пелузия шайқасы.

404 ж. б.э.д. – Жергілікті көтеріліс парсыларды қуып шығуда сәтті болдыЕгипет. Амиртай Мысыр патшасы болды.

340 ж. – Нектанебо II парсылардан жеңіліп, Мысырға бақылауды қайтарып, сатрапия орнатты.

332 ж. – Александр Македонский Египетті жаулап алды. Александрияны Ніл өзенінің атырауынан тапты.

Македония / Птолемей кезеңі (б.з.б. 332-30 жж.)

Египет - Жерорта теңізінің қарама-қарсы шетіндегі Александр Македонский жаулап алған алғашқы аумақ, бірақ бұл соңғы болмас еді. Оның экспедициясы Үндістанға жетті, бірақ ол Македонияға оралуды шешкен кезде, ол сол жерге келгенге дейін бақытсыз қайтыс болды. Ол небәрі 32 жаста болды.

323 ж.б. – Александр Македонский Вавилонияда қайтыс болды. Оның империясы оның қолбасшылары арасында бөлінеді, ал Птолемей I Египет перғауны болды.

237 ж.б. – Птолемей III Евергет Эдфуда Хорус ғибадатханасын салуға бұйрық береді, бұл ең әсерлі ғибадатханалардың бірі. осы кезеңдегі монументалды сәулет өнерінің үлгілері.

51 б.э.д. – Клеопатра таққа отырады. Оның билігі оның өсіп келе жатқан Рим империясымен байланысымен сипатталады.

30 б.э.д. – Клеопатра қайтыс болды, ал оның жалғыз ұлы Цезарион тұтқынға алынып, өлтіріліп, Птолемей әулетінің жойылуы мүмкін. Рим Египетті жаулап алды.

Қорытындылау

Египет тарихы ұзақ және алуан түрлі, бірақ египтологтар әулеттерге, патшалықтарға және аралық кезеңдерге негізделген жүйені әзірледі, бұл оны әлдеқайда жеңілдетеді. түсіну. Рахметбұл кезеңдер мен күндерге негізделген барлық Мысыр тарихына шолу жасау оңай. Біз бұл өркениет бір-бірімен тығыз байланысты ауылшаруашылық қалаларынан әлемдегі ең үлкен империяға дейін өскенін көрдік, содан кейін шетелдік державалар қайта-қайта жаулап алады. Бұл қатты көрінетін нәрсенің бәрі ұзақ уақыт сақталмайтынын еске салады.