Ginnunggap – Gwactod Cosmig o Fytholeg Norsaidd

  • Rhannu Hwn
Stephen Reese

    Mae ginnungagap yn enw annelwig, un nad yw hyd yn oed cefnogwyr mytholeg Norsaidd wedi clywed amdano. Eto i gyd, mae'n un o'r cysyniadau craidd ym mytholeg Norsaidd i gyd gan ei fod yn llythrennol y gwagle helaeth o ofod y deilliodd bywyd ohono ac sy'n amgylchynu'r holl fodolaeth. Ond ai dyna'r cyfan sydd iddo – dim ond lle gwag?

    Beth yw Ginnunggap?

    Ginnungagap, gan gyfieithu i bob pwrpas fel y “gwagle dylyfu” neu'r “abyss gaping” yw sut mae'r bobl Nordig deall ehangder y gofod. Ystyriwyd pob peth a chan ystyried eu dealltwriaeth gyfyngedig o gosmoleg, yr oeddent yn anfwriadol agos at gywiro yn eu dehongliad o'r bydysawd.

    Credai'r Llychlynwyr mai o'r byd y daeth y byd a'i Naw Teyrnas i fod. dim byd Ginnungagap a rhyngweithiad corfforol cwpl o elfennau sylfaen yn arnofio ynddo. Fodd bynnag, doedden nhw ddim yn sylweddoli mai hydrogen, heliwm, a lithiwm oedd yr elfennau hynny – yn lle hynny, roedden nhw'n meddwl mai rhew a thân oedden nhw.

    Yn y byd Llychlynnaidd, y cyntaf a'r unig ddau beth oedd yn bodoli yn Ginnunggap eons yn ôl oedd y maes tân Muspelheim a'r parth iâ Niflheim. Roedd y ddau yn gwbl ddifywyd a dim byd heblaw fflamau llosgi a dŵr rhewllyd.

    Unwaith y daeth darnau o iâ arnofiol o Niflheim i gysylltiad â fflamau a gwreichion Muspelheim, crëwyd y bywoliaeth gyntaf – y cawr jötunn Ymir . Bodau byw erailldilynodd yn gyflym, nes i'r duwiau cyntaf Odin , Vili, a Ve ladd Ymir yn y diwedd a chreu'r saith arall o'r Naw Teyrnas o'i gorff.

    Ffynhonnell<4

    Mae'n ddiddorol nodi i'r Llychlynwyr fod bywyd wedi dod i'r amlwg o'r dim yn gyntaf ac yna wedi creu'r byd ac nid y ffordd arall fel sy'n wir am lawer o grefyddau eraill.

    Yn ogystal, oherwydd eu diffyg gwybodaeth am gosmoleg, nid oedd y bobl Nordig yn deall yn iawn sut roedd planedau a gofod yn gweithio. Mae cymaint â hynny'n amlwg o'r ffaith bod fforwyr Llychlynnaidd yr Ynys Las o'r 15fed ganrif yn meddwl eu bod wedi dod o hyd i Ginnungagap pan welsant Vinland ar lannau rhewllyd Gogledd America.

    Y ffordd y gwnaethant ei ddisgrifio yn y Gripla neu'r Compendiwm Bach :

    Yn awr a ddywedir beth sydd gyferbyn â'r Ynys Las, allan o'r bae, a enwyd gynt: Furdustrandir hight wlad; y mae rhew mor gryf fel nad yw yn gyfanheddol, hyd y gŵyr rhywun; i'r de o hyny allan y mae Helluland, yr hwn a elwir Skrellingsland ; oddiyno nid yw yn mhell i Vinland the Good, yr hwn a dybia rhai yn myned allan o Affrica ; rhwng Vinland a'r Ynys Las mae Ginnungagap, sy'n llifo o'r môr o'r enw Mare oceanum, ac yn amgylchynu'r holl ddaear.

    Symboledd Ginnunggap

    Ar yr olwg gyntaf, mae Ginnunggap ym mytholeg Norseg yn ymddangos yn eithaf tebyg i'r “gwagion cosmig” mewn mytholegau eraill hefyd. Mae'ngofod mawr gwag o ddim a difywyd sydd ond yn cynnwys y ddwy elfen sylfaenol, sef iâ (Niflheim) a thân (Muspelheim). O'r ddwy elfen hynny a'u rhyngweithiadau corfforol syml, heb unrhyw feddwl na bwriad deallus, dechreuodd bywyd a'r bydoedd fel yr ydym yn eu hadnabod ffurfio nes, yn y pen draw, y daethom i mewn i'r darlun hefyd.

    O'r pwynt hwnnw ymlaen. O’r farn, gellir dweud bod Ginnungagap yn cynrychioli gyda chywirdeb cymharol y cosmos gwag gwirioneddol o’n cwmpas a’r Glec Fawr, h.y., rhyngweithio digymell yr ychydig ronynnau o fater o fewn y gwacter a arweiniodd yn y pen draw at fywyd a’r byd yr ydym yn byw ynddo.<5

    Ai dweud bod y bobl Norsaidd hynafol yn deall cosmoleg go iawn? Wrth gwrs ddim. Fodd bynnag, mae myth Creu y bobl Nordig a'r rhyngweithio rhwng Ginnunggap, Niflheim, a Muspelheim yn dangos sut y gwelsant y byd - wedi'i eni o wacter ac anhrefn ac wedi'i dynghedu i un diwrnod gael ei fwyta ganddyn nhw hefyd.

    Pwysigrwydd o Ginnungagap mewn Diwylliant Modern

    Ni fyddwch yn aml yn gweld enw Ginnunggap yn cael ei enwi mewn diwylliant modern. Wedi'r cyfan, dim ond y fersiwn Norseg o ofod gwag ydyw. Eto i gyd, mae yna straeon modern wedi'u hysbrydoli gan chwedlau Nordig sydd wedi creu bydoedd digon cyfoethog i hyd yn oed sôn am Ginnunggap wrth ei enw.

    Yr enghraifft gyntaf ac amlycaf fyddai comics Marvel (ond nid yr MCU eto). Yno, cyfeirir yn aml at Ginnungagap ayn cael ei hesbonio'n weddol gywir – fel dim ond y cosmos gwag sy'n amgylchynu popeth sy'n bodoli.

    Dylai'r cyfeiriad nesaf fynd at Ragnarok , drama ffantasi Norwyaidd a gynhyrchwyd gan Netflix lle mae Ginnunggap mewn gwirionedd yn safle gwersylla a ddefnyddir ar gyfer trip gwersylla i'r ysgol.

    Mae yna hefyd nofel opera ofod Absolution Gap gan Alastair Reynolds lle mae Ginnungagap yn cael ei weld fel llanast enfawr. Ginnunggap hefyd yw teitl stori fer ffuglen wyddonol gan Michael Swanwick. Yna mae'r twll du o'r enw Ginnungagap yn y gêm fideo EVE Online ac mae gan y band metel marwolaeth Amon Amarth gân hefyd o'r enw Ginnungagap yn eu halbwm yn 2001 The Crusher.

    I Gloi

    Anaml y sonnir am ginungagap neu “ddimbeth mawr” y gofod o'n cwmpas mewn mythau Norsaidd ond fe'i hystyrir yn gysonyn cyffredinol sydd bob amser o'n cwmpas. Mae, yn ei hanfod, yn ddehongliad gweddol gywir o ehangder y cosmos ei hun – gofod mawr gwag y daeth y planedau a’r bydoedd niferus i’r amlwg ohonynt – bywyd.

    Yr unig wahaniaeth mewn mythau Nordig yw roedd y Llychlynwyr yn meddwl mai o wagder gofod y daeth bywyd yn gyntaf, ac yna crëwyd y bydoedd, nid y ffordd arall.

    Mae Stephen Reese yn hanesydd sy'n arbenigo mewn symbolau a mytholeg. Mae wedi ysgrifennu sawl llyfr ar y pwnc, ac mae ei waith wedi'i gyhoeddi mewn cyfnodolion a chylchgronau ledled y byd. Wedi'i eni a'i fagu yn Llundain, roedd gan Stephen gariad at hanes erioed. Yn blentyn, byddai'n treulio oriau yn porwio dros destunau hynafol ac yn archwilio hen adfeilion. Arweiniodd hyn at ddilyn gyrfa mewn ymchwil hanesyddol. Mae diddordeb Stephen mewn symbolau a mytholeg yn deillio o'i gred mai nhw yw sylfaen diwylliant dynol. Mae'n credu, trwy ddeall y mythau a'r chwedlau hyn, y gallwn ddeall ein hunain a'n byd yn well.