De Verenigde Staten en de Sovjet-Unie kwamen uit de Tweede Wereldoorlog als de enige naties met voldoende middelen om zich te consolideren als de nieuwe wereldmachten. Maar ondanks dat de twee landen hun krachten hadden gebundeld tegen Nazi-Duitsland, berustten hun politieke systemen op radicaal tegengestelde doctrines: kapitalisme (VS) en communisme (Sovjet-Unie).

De spanning die uit deze ideologische divergentie voortvloeide, leek een kwestie van tijd. Deze botsing van visies zou in de komende jaren het fundamentele thema van de Koude Oorlog (1947-1991) worden.

Het interessante van de Koude Oorlog is dat het in veel opzichten een conflict was dat de verwachtingen van degenen die het meemaakten ondermijnde.

Om te beginnen zag de Koude Oorlog de opkomst van een beperkte vorm van oorlogsvoering, die vooral berustte op het gebruik van ideologie, spionage en propaganda om de invloedssfeer van de vijand te ondermijnen. Dit betekent echter niet dat er in deze periode geen actie op het slagveld was. Er werden conventionele hete oorlogen uitgevochten in Korea, Vietnam en Afghanistan, waarbij de VS en de Sovjet-Unie elkaar afwisselden...de rol van actieve agressor in elk conflict, maar zonder elkaar rechtstreeks de oorlog te verklaren.

Een andere grote verwachting van de Koude Oorlog was het gebruik van kernwapens. Ook dit werd ondermijnd, want er werden geen atoombommen afgeworpen. Toch zette de enkele mogelijkheid van een nucleaire vernietiging op elk moment de toon voor een tijdperk dat werd gekenmerkt door wijdverspreide angst en twijfels over de toekomst. Toch bleef deze sfeer bestaan, ook al escaleerde de Koude Oorlog nooit in een openlijk gewelddadigewereldwijd conflict.

Er zijn veel interessante feiten over de Koude Oorlog om deze confrontatie beter te begrijpen. Hier een blik op 15 interessante feiten over de Koude Oorlog om uw kennis van dit ongewone conflict te vergroten.

1. Oorsprong van de term "Koude Oorlog

George Orwell gebruikte voor het eerst de term Koude Oorlog. PD.

De term "Koude Oorlog" werd voor het eerst gebruikt door de Engelse schrijver George Orwell in een artikel uit 1945. De auteur van Animal Farm In 1947 gebruikte de Amerikaanse financier en presidentieel adviseur Bernarch Baruch deze term voor het eerst in de VS, tijdens een toespraak in het South Carolina's State House.

2. Operatie Acoustic Kitty

In de jaren zestig lanceerde de CIA (Central Intelligence Agency) vele spionage- en contraspionageprojecten, waaronder de operatie Acoustic Kitty. Het doel van deze operatie was katten te veranderen in spionageapparatuur, een transformatie die inhield dat via een operatie een microfoon in het oor van de kat en een radioreceptor aan de basis van zijn schedel moesten worden geïnstalleerd.

Het maken van een cyborg kat bleek niet zo moeilijk; het moeilijke deel van de klus was het trainen van de katachtige om zijn rol als spion te vervullen. Dit probleem werd duidelijk toen de enige akoestische kat die ooit werd geproduceerd naar verluidt stierf toen een taxi hem tijdens zijn eerste missie overreed. Na het incident werd Operatie Akoestische Kat onpraktisch en daarom geannuleerd.

3. Varkensbaai invasie - een Amerikaanse militaire mislukking

In 1959, na het afzetten van de voormalige dictator Fulgencio Batista, nam de nieuwe Cubaanse regering, onder leiding van Fidel Castro, honderden bedrijven in beslag (waaronder veel Amerikaanse). Kort daarna maakte Castro ook zijn wens kenbaar om de diplomatieke betrekkingen van Cuba met de Sovjet-Unie te versterken. Door deze acties begon Washington Cuba te zien als een potentiële bedreiging voor de Amerikaanse belangen in hetregio.

Twee jaar later keurde de regering Kennedy een CIA-project goed voor een amfibische operatie om Castro's regering omver te werpen. Maar wat een snelle aanval met gunstige resultaten moest worden, werd uiteindelijk een van de belangrijkste militaire mislukkingen in de geschiedenis van de VS.

De mislukte invasie vond plaats in april 1961 en werd uitgevoerd door ongeveer 1500 Cubaanse expats die eerder een militaire training van de CIA hadden gekregen. Het oorspronkelijke plan was om een luchtaanval uit te voeren om Castro zijn luchtmacht te ontnemen, iets wat nodig was om de landing van de schepen met de hoofdmacht van de expeditie veilig te stellen.

De luchtbombardementen waren ondoeltreffend en lieten zes Cubaanse vliegvelden vrijwel ongeschonden achter. Bovendien kon het Cubaanse leger de aanval over land afslaan zonder noemenswaardige schade op te lopen dankzij een slechte timing en het uitlekken van informatie (Castro was enkele dagen van tevoren op de hoogte van de invasie).

Volgens sommige historici mislukte de invasie in de Varkensbaai vooral omdat de VS de toenmalige organisatie van de Cubaanse strijdkrachten sterk onderschatte.

4. Tsar Bomba

Tsar Bomba na detonatie

In de Koude Oorlog ging het erom wie het meest prominente machtsvertoon kon geven, en het beste voorbeeld daarvan was misschien wel de Tsar Bomba. De Tsar Bomba, die begin jaren zestig door wetenschappers van de Sovjet-Unie werd gebouwd, was een thermonucleaire bom met een capaciteit van 50 megaton.

Deze krachtige bom werd tot ontploffing gebracht tijdens een test boven Novaya Zemlya, een eiland in de Noordelijke IJszee, op 31 oktober 1961. Het wordt nog steeds beschouwd als het grootste kernwapen dat ooit is afgegaan. Ter vergelijking: de Tsar Bomba was 3.800 keer sterker dan de atoombom die de VS tijdens de Tweede Wereldoorlog in Hiroshima lieten vallen.

5. Koreaanse Oorlogsslachtoffers

Sommige geleerden beweren dat de Koude Oorlog zijn naam kreeg omdat het nooit zover kwam dat er een direct gewapend conflict tussen de protagonisten ontstond. Tijdens deze periode raakten de VS en de Sovjet-Unie echter wel betrokken bij conventionele oorlogen. Een daarvan, de Koreaanse Oorlog (1950-1953), is vooral bekend vanwege het enorme aantal slachtoffers dat deze oorlog heeft geëist, ondanks het feit dat errelatief kort geweest.

Tijdens de Koreaanse Oorlog stierven bijna vijf miljoen mensen, waarvan meer dan de helft burgers. Bijna 40.000 Amerikanen stierven ook, en ten minste nog eens 100.000 raakten gewond tijdens de gevechten in dit conflict. De opoffering van deze mannen wordt herdacht door het Korean War Veterans Memorial, een monument in Washington D.C.

De USSR daarentegen verloor tijdens de Koreaanse oorlog slechts 299 man, allemaal getrainde sovjetpiloten. Het aantal verliezen aan de kant van de Sovjet-Unie was veel kleiner, vooral omdat Stalin een actieve rol in een conflict met de VS wilde vermijden. Dus in plaats van troepen te sturen, gaf Stalin er de voorkeur aan Noord-Korea en China bij te staan met diplomatieke steun, training en medische hulp.

6. Val van de Berlijnse Muur

Na de Tweede Wereldoorlog werd Duitsland verdeeld in vier bezette geallieerde zones. Deze zones werden verdeeld onder de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland. In 1949 ontstonden uit deze verdeling officieel twee landen: de Bondsrepubliek Duitsland, ook bekend als West-Duitsland, die onder de invloed stond van de westerse democratieën, en de Duitse Democratische Republiek, die onder controle stond vandoor de Sovjet-Unie.

Hoewel Berlijn binnen de grenzen van de Duitse Democratische Republiek lag, was het ook in tweeën gedeeld. De westelijke helft genoot de voordelen van een democratisch bestuur, terwijl de bevolking in het oosten te maken had met de autoritaire manieren van de sovjets. Door deze ongelijkheid werden tussen 1949 en 1961 ongeveer 2,5 miljoen Duitsers (van wie velen geschoolde arbeiders, professionals enintellectuelen) vluchtten van Oost-Berlijn naar haar meer liberale tegenhanger.

Maar de Sovjets beseften al snel dat deze braindrain de economie van Oost-Berlijn zou kunnen schaden, dus om deze uitwijkingen te stoppen werd eind 1961 een muur opgetrokken die het gebied onder Sovjetbestuur omsloot. Gedurende de laatste decennia van de Koude Oorlog werd de "Berlijnse muur", zoals hij bekend werd, beschouwd als een van de belangrijkste symbolen van de communistische onderdrukking.

Op 9 november 1989 werd begonnen met de ontmanteling van de Berlijnse Muur, nadat een vertegenwoordiger van de communistische partij van Oost-Berlijn had aangekondigd dat de Sovjetadministratie haar doorgangsbeperkingen zou opheffen, waardoor de oversteek tussen de twee stadsdelen weer mogelijk werd.

De val van de Berlijnse Muur betekende het begin van het einde van de invloed van de Sovjet-Unie op de landen van West-Europa, die twee jaar later, in 1991, officieel zou eindigen met de ontbinding van de Sovjet-Unie.

7. De hotline tussen het Witte Huis en het Kremlin

De Cubaanse Raketcrisis (oktober 1962), een confrontatie tussen de VS en de Sovjet-regeringen die een maand en vier dagen duurde, bracht de wereld gevaarlijk dicht bij het uitbreken van een kernoorlog. Tijdens deze episode van de Koude Oorlog probeerde de Sovjet-Unie atoomkoppen over zee naar Cuba te brengen. De VS reageerden op deze potentiële dreiging door een zeeblokkade op te leggen aan deeiland, zodat de raketten het niet konden bereiken.

Uiteindelijk bereikten de twee bij het incident betrokken partijen een overeenkomst. De Sovjet-Unie zou haar raketten terughalen (de raketten die onderweg waren plus enkele andere die zich al op Cuba bevonden). In ruil daarvoor stemden de VS ermee in het eiland nooit binnen te vallen.

Na afloop van de crisis erkenden de twee betrokken partijen dat zij een manier nodig hadden om herhaling van soortgelijke incidenten te voorkomen. Dit dilemma leidde tot de oprichting van een directe communicatielijn tussen het Witte Huis en het Kremlin, die in 1963 in werking trad en nog steeds functioneert.

Hoewel het publiek het vaak de "rode telefoon" noemt, is het vermeldenswaard dat dit communicatiesysteem nooit een telefoonlijn heeft gebruikt.

8. Laika's Space Oddity

Laika de Sovjet hond

Op 2 november 1957 werd Laika, een twee jaar oude zwerfhond, het eerste levende wezen dat in een baan om de aarde werd gebracht, als enige passagier van de kunstmatige Sovjetsatelliet Spoetnik 2. Binnen de context van de ruimtewedloop die plaatsvond tijdens de Koude Oorlog, werd deze lancering beschouwd als een zeer belangrijke prestatie voor de zaak van de Sovjet-Unie, maar decennialang werd het uiteindelijke lot van Laika niet duidelijk.verkeerd voorgesteld.

Volgens de officiële verslagen van de Sovjets uit die tijd zou Laika zes of zeven dagen na het begin van de ruimtemissie met vergiftigd voedsel zijn geëuthanaseerd, uren voordat haar schip zonder zuurstof kwam te zitten. De officiële verslagen vertellen ons echter een ander verhaal:

In werkelijkheid stierf Laika aan oververhitting binnen de eerste zeven uur na het opstijgen van de satelliet.

Blijkbaar hadden de wetenschappers achter het project niet genoeg tijd om het levensinstandhoudingssysteem van de satelliet goed te conditioneren, omdat de Sovjetautoriteiten wilden dat de lancering op tijd klaar zou zijn om de 40e verjaardag van de bolsjewistische revolutie te vieren. Het ware verslag van het einde van Laika werd pas in 2002 openbaar gemaakt, bijna 50 jaar na de lancering.

9. Oorsprong van de term "IJzeren Gordijn

De term "IJzeren Gordijn" verwijst naar de ideologische en militaire barrière die de Sovjet-Unie na het einde van de Tweede Wereldoorlog oprichtte om zich af te sluiten en de landen onder haar invloed (voornamelijk Oost- en Midden-Europese landen) te scheiden van het Westen. De term werd voor het eerst gebruikt door de voormalige Britse premier Winston Churchill, in een toespraak van maart 1946.

10. De bezetting van Tsjecho-Slowakije door de Sovjet-Unie - De nasleep van de Praagse Lente

De naam "Praagse Lente" wordt gebruikt om een korte periode van liberalisering in Tsjecho-Slowakije aan te duiden dankzij een reeks op democratie lijkende hervormingen die tussen januari en augustus 1968 door Alexander Dubček werden afgekondigd.

Als eerste secretaris van de Tsjecho-Slowaakse Communistische Partij beweerde Dubček dat zijn hervormingen bedoeld waren om een "socialisme met een menselijk gezicht" in het land te brengen. Dubček wilde een Tsjecho-Slowakije met meer autonomie (van het gecentraliseerde Sovjetbestuur) en de nationale grondwet hervormen, zodat rechten een standaardgarantie werden voor iedereen.

De autoriteiten van de Sovjet-Unie zagen Dubčeks sprong naar democratisering als een bedreiging voor hun macht, en als gevolg daarvan vielen op 20 augustus Sovjettroepen het land binnen. Het is ook vermeldenswaard dat de bezetting van Tsjecho-Slowakije het repressieve beleid van de regering dat in de voorgaande jaren was toegepast, weer terugbracht.

De hoop op een vrij, onafhankelijk Tsjecho-Slowakije zou onvervuld blijven tot 1989, toen de Sovjetoverheersing van het land eindelijk ten einde kwam.

11. Golf van Tonkin Incident

1964 was het begin van een veel grotere betrokkenheid van de VS bij de Vietnamoorlog.

Onder Kennedy's regering hadden de VS al militaire adviseurs naar Vietnam gestuurd om te helpen de uitbreiding van het communisme in Zuidoost-Azië te stoppen. Maar het was tijdens Johnson's presidentschap dat grote aantallen Amerikaanse troepen naar Vietnam werden gemobiliseerd. Dit grote machtsvertoon omvatte ook het bombarderen van grote delen van het Vietnamese platteland en het gebruik van gevaarlijke onkruidverdelgers.met langdurige effecten, zoals Agent Orange, om de dichte Vietnamese jungle te ontbladeren.

Wat echter meestal over het hoofd wordt gezien, is dat de resolutie die Johnson in staat stelde zich met volle kracht in Vietnam te begeven, gebaseerd was op een tamelijk obscure gebeurtenis waarvan de juistheid nooit is bevestigd: we hebben het over het incident in de Golf van Tonkin.

Het incident in de Golf van Tonkin was een episode van de oorlog in Vietnam, toen enkele Noord-Vietnamese torpedobommenwerpers twee Amerikaanse torpedojagers zonder aanleiding aanvielen. Beide offensieven vonden plaats bij de Golf van Tonkin.

De eerste aanval (2 augustus) werd bevestigd, maar de USS Maddox, het belangrijkste doelwit, ging er zonder schade vandoor. Twee dagen later (4 augustus) meldden de twee destroyers een tweede aanval. Deze keer verduidelijkte de kapitein van de USS Maddox echter al snel dat er niet genoeg bewijs was om te concluderen dat er inderdaad weer een Vietnamees offensief had plaatsgevonden.

Johnson zag echter dat de schijnbaar ongemotiveerde Noord-Vietnamese vergeldingsacties de Amerikanen meer geneigd maakten de oorlog te steunen. Dus, profiterend van de situatie, vroeg hij het Amerikaanse Congres om een resolutie die hem toestond alle acties te ondernemen die hij nodig achtte om toekomstige bedreigingen van de Amerikaanse strijdkrachten of haar bondgenoten in Vietnam een halt toe te roepen.

Kort daarna, op 7 augustus 1964, werd de resolutie over de Golf van Tonkin aangenomen, waarmee Johnson de toestemming kreeg om de Amerikaanse strijdkrachten een veel actievere rol te laten spelen in de oorlog in Vietnam.

12. Vijanden die elkaar niet konden aangeven

Vasilenko (1872). PD.

Spionage- en contraspionage spelletjes speelden een belangrijke rol in de Koude Oorlog. Maar tenminste bij één gelegenheid vonden spelers van verschillende teams een manier om elkaar te begrijpen.

Eind jaren zeventig maakte CIA-agent John C. Platt afspraken om Gennadiy Vasilenko, een KGB-spion die voor de Sovjet-Unie in Washington werkte, te ontmoeten tijdens een basketbalwedstrijd. Beiden hadden dezelfde missie: de ander ronselen als dubbelagent. Geen van beiden slaagde daarin, maar ondertussen ontstond een langdurige vriendschap, omdat beide spionnen ontdekten dat ze op elkaar leken; de twee waren zeerkritiek op de bureaucratie van hun respectievelijke agentschappen.

Platt en Vasilenko bleven elkaar regelmatig ontmoeten tot 1988, toen Vasilenko werd gearresteerd en teruggebracht naar Moskou, beschuldigd van het zijn van een dubbelagent. Dat was hij niet, maar de spion die hem aangaf, Aldrich H. Ames, was dat wel. Ames had jarenlang informatie uit de geheime dossiers van de CIA gedeeld met de KGB.

Vasilenko zat drie jaar in de gevangenis. In die tijd werd hij herhaaldelijk ondervraagd. De agenten die belast waren met zijn bewaring vertelden Vasilenko vaak dat iemand hem had opgenomen terwijl hij sprak met een Amerikaanse spion, waardoor de Amerikanen stukken geheime informatie kregen. Vasilenko dacht na over deze beschuldiging en vroeg zich af of Platt hem had kunnen verraden, maar besloot uiteindelijk trouw te blijven aan zijnvriend.

Het bleek dat de tapes niet bestonden, dus, zonder genoeg bewijs om zijn schuld te bewijzen, werd Vasilenko in 1991 vrijgelaten.

Kort daarna hoorde Platt dat zijn vermiste vriend levend en wel was. De twee spionnen hervatten het contact, en in 1992 kreeg Vasilenko de vereiste toestemming om Rusland te verlaten. Vervolgens ging hij terug naar de VS, waar hij zich met zijn gezin vestigde en samen met Platt een beveiligingsbedrijf oprichtte.

13. GPS-technologie komt beschikbaar voor civiel gebruik

Op 1 september 1983 werd een Zuid-Koreaanse burgervlucht die per ongeluk het verboden Sovjetluchtruim was binnengedrongen, door Sovjetvuur neergeschoten. Het incident vond plaats terwijl een Amerikaanse luchtverkenningsmissie in een nabijgelegen gebied plaatsvond. Vermoedelijk vingen de Sovjetradars slechts één signaal op en namen zij aan dat de indringer alleen een Amerikaans militair vliegtuig kon zijn.

Naar verluidt vuurde de Sovjet Sukhoi Su-15, die was gestuurd om de overtreder te stoppen, eerst een reeks waarschuwingsschoten af om het onbekende vliegtuig te doen omkeren. Nadat hij geen reactie kreeg, schoot de onderschepper het vliegtuig neer. De 269 passagiers van de vlucht, waaronder een Amerikaanse diplomaat, kwamen door de aanval om het leven.

De Sovjet-Unie heeft geen verantwoordelijkheid genomen voor de botsing van het Zuid-Koreaanse vliegtuig, hoewel zij twee weken na het incident de plaats van de crash heeft gevonden en het vliegtuig heeft geïdentificeerd.

Om te voorkomen dat soortgelijke gebeurtenissen zich opnieuw voordoen, stonden de VS toe dat civiele vliegtuigen hun Global Positioning System-technologie (tot dusver alleen beperkt tot militaire operaties) gebruikten. Zo werd GPS wereldwijd beschikbaar.

14. Het Rode Wachten Offensief tegen de "Vier Oude

Tijdens de Chinese Culturele Revolutie (1966-1976) kregen de Rode Wachten, een paramilitaire macht die voornamelijk bestond uit studenten van middelbare scholen en universiteiten in de stad, van Mao Zedong de opdracht zich te ontdoen van de "Vier Ouderen", d.w.z. oude gewoonten, oude gebruiken, oude ideeën en oude cultuur.

De Rode Gardisten voerden dit bevel uit door leden van het leiderschap van de Chinese Communistische Partij in het openbaar lastig te vallen en te vernederen, als een manier om hun loyaliteit aan Mao's ideologie te testen. Tijdens het vroege stadium van de Chinese Culturele Revolutie werden ook veel leraren en ouderen gemarteld en doodgeslagen door de Rode Gardisten.

Mao Zedong lanceerde de Chinese Culturele Revolutie in augustus 1966, in een poging de koers van de Chinese Communistische Partij, die de laatste jaren door de invloed van haar andere leiders naar het revisionisme neigde, te corrigeren. Ook gaf hij het leger het bevel de Chinese jeugd vrij te laten, toen de Rode Wachten iedereen begonnen te vervolgen en aan te vallen die zij beschouwden als eencontrarevolutionair, een bourgeoise, of een elitair.

Naarmate de Rode Garde sterker werd, viel deze echter ook uiteen in verschillende facties, die elk beweerden de ware vertolker van Mao's doctrines te zijn. Deze verschillen leidden al snel tot gewelddadige confrontaties tussen de facties, waardoor Mao uiteindelijk het bevel gaf de Rode Garde te verplaatsen naar het Chinese platteland. Als gevolg van het geweld tijdens de Chinese Culturele Revolutie, werden bijwerden minstens 1,5 miljoen mensen gedood.

15. Een subtiele wijziging van de Belofte van Trouw

In 1954 zette president Eisenhower het Amerikaanse Congres ertoe aan om "Onder God" toe te voegen aan de Pledge of Allegiance. Algemeen wordt aangenomen dat deze wijziging werd aangenomen als teken van verzet van de Amerikanen tegen de atheïstische visies die tijdens de vroege Koude Oorlog door communistische regeringen werden verkondigd.

De Pledge of Allegiance werd oorspronkelijk in 1892 geschreven door de Amerikaanse christelijk-socialistische auteur Francis Bellamy. Bellamy's bedoeling was dat de belofte in elk land, niet alleen in Amerika, zou worden gebruikt als een manier om patriottisme te inspireren. De gewijzigde versie van de Pledge of Allegiance uit 1954 wordt nog steeds gereciteerd in de officiële ceremonies van de Amerikaanse regering en op scholen. Vandaag de dag luidt de volledige tekst als volgtals volgt:

"Ik zweer trouw aan de vlag van de Verenigde Staten van Amerika, en aan de republiek waarvoor zij staat, één natie onder God, ondeelbaar, met vrijheid en rechtvaardigheid voor allen."

Conclusie

De Koude Oorlog (1947-1991), het conflict met de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie als hoofdrolspelers, zag de opkomst van een onconventionele vorm van oorlogsvoering, die vooral berustte op spionage, propaganda en ideologie om het prestige en de invloed van de tegenstander te ondermijnen.