Als een van de grootste schrijvers in de geschiedenis van de moderne wereld en de literatuur, heeft William Shakespeare verschillende meesterwerken geproduceerd die niet alleen worden opgevoerd en genoten tot op heden, maar die ook talrijke kunstenaars hebben geïnspireerd tot het creëren van hun eigen meesterwerken.

Een van die werken is de Shakespeariaanse tragedie Macbeth. U hebt het stuk misschien niet gelezen, maar u hebt vast wel gehoord van de beruchte vloek die het stuk teistert.

Wat is de vloek van het Schotse toneelstuk?

In theaterkringen over de hele wereld is de vloek van het Schotse toneelstuk een bekend bijgeloof. Men weigert zelfs het woord "Macbeth" uit te spreken uit angst dat hen ongeluk en tragedie zal overkomen. Het is het "je-weet-wel" toneelstuk van de theaterwereld.

Het bijgeloof volgt dat iedereen die optreedt in een productie van het stuk of er ook maar in de verste verte mee in verband wordt gebracht, vervloekt wordt door ongeluk dat leidt tot ongelukken, bloedvergieten of in het ergste geval zelfs de dood.

Oorsprong van de vloek van "Macbeth

James I van Engeland. Publiek domein.

Macbeth werd rond 1606 geschreven door William Shakespeare in een poging om indruk te maken op de toenmalige vorst, koning James I van Engeland. Het was een tijdperk van heksenjachten die werden aangemoedigd door de koning, die fel gekant was tegen elke vorm van hekserij, tovenarij en het occulte. Zijn obsessie met duistere magie en hekserij hield verband met de gewelddadige executie van zijn moeder, Mary, de koningin der Schotten, alsevenals zijn bijna-doodervaring door verdrinking in zee.

De plot vertelde het verhaal van de hoofdpersoon Macbeth, een Schotse generaal, die een voorspelling kreeg van de drie heksen, bekend als de Weird Sisters of de Wayward Sisters, dat hij koning zou worden. Wat volgde was een verhaal van tragedie dat begon toen generaal Macbeth koning Duncan vermoordde om zelf koning te worden, wat verschillende burgeroorlogen en veel bloedvergieten veroorzaakte, wat alleen eindigde met zijn dood.

Er wordt gezegd dat Shakespeare grondig onderzoek deed naar heksen voordat hij schreef over de vreemde zusters in zijn toneelstuk. De spreuken, bezweringen, betoveringen en drankingrediënten die in het stuk worden gebruikt, zouden allemaal echte hekserij zijn.

Zelfs de iconische scène in het stuk waarin de drie heksen een drankje brouwen terwijl ze hun spreuk opzeggen, zou deel uitmaken van een echt heksenritueel. De allereerste scène aan het begin van het stuk begon met het heksenvers:

"Dubbel, dubbel zwoegen en moeite;

Vuur branden en ketel bubbelen.

Filet van een slang,

In de ketel koken en bakken;

Oog van watersalamander en teen van kikker,

Wol van vleermuis en tong van hond,

Addervork en blindewormsteek,

Hagedissenpoot en huilende vleugel,

Voor een charme van krachtige problemen,

Als een hellevuur dat kookt en borrelt.

Dubbel, dubbel zwoegen en problemen;

Vuur branden en ketel bubbelen.

Koel het af met het bloed van een baviaan,

Dan is de charme stevig en goed".

Velen geloven dat het blootleggen van de heksenbezwering de oorzaak was dat het stuk vervloekt werd. De vloek was blijkbaar het resultaat van de woede van een heksenkring, die woedend was over Shakespeares voorstelling van heksen in het stuk en over het gebruik en de publicatie van hun spreuken in de wereld. Anderen beweren dat het stuk vervloekt was vanwege een onvolledige spreuk in het stuk.

De Drie Heksen van Macbeth - door William Rimmer. Publiek domein.

Gewoon een geval van ongelukkige gebeurtenissen of een echte vloek? - Real-life Incidenten

Hoewel het slechts een bijgeloof is, zijn er griezelig genoeg een reeks onfortuinlijke gebeurtenissen en incidenten in verband met het toneelstuk die het bestaan van de vloek lijken te versterken. Elke theaterliefhebber heeft wel een verhaal of ervaring te delen als het gaat om de vloek van het Schotse toneelstuk.

• Vanaf de allereerste keer dat het stuk werd geschreven en opgevoerd, is het doorspekt geweest met ongelukken. De jonge acteur die Lady Macbeth zou spelen, overleed plotseling en de toneelschrijver zelf moest de rol vertolken. Het stuk maakte niet alleen geen indruk op James I van Engeland, maar het beledigde hem ook door alle gewelddadige scènes, wat resulteerde in een verbod van het stuk. Zelfs toen het stuk werd herschreven om de toon te zettenhet geweld en presteerde opnieuw, een van de ergste stormen overviel Engeland, met dood en verwoesting op vele plaatsen tot gevolg.
• De vloek wordt zelfs in verband gebracht met de moord op Abraham Lincoln, omdat hij naar verluidt de passage over de moord op koning Duncan aan zijn vrienden had voorgelezen, slechts een week voor zijn eigen moord.
• Hoewel niet direct verbonden met het toneelstuk, mondde een protest, veroorzaakt door de rivaliteit tussen Edwin Forrest, een Amerikaanse acteur en William Chares Macready, een Engelse acteur, uit in een rel in de Astor Place Opera met verschillende gewonden en enkele doden tot gevolg. Beide acteurs speelden Macbeth in tegengestelde producties op dat moment.
• De tragedies eindigen daar niet, een reeks ongevallen en ongelukken gebeurde met het team dat optrad in de Old Vic. De regisseur en een van de acteurs kregen een auto-ongeluk, gevolgd door de hoofdrolspeler Laurence Oliver die zijn stem verloor de avond voor de opening en een bijna-dood ervaring had toen het podiumgewicht viel en hem op een paar centimeter miste. Zelfs de oprichter van de Old Vic onverwachtsoverleden door een hartaanval op de avond van de generale repetitie.
• Er zijn verschillende berichten over acteurs die elkaar steken en verwonden, over decors die in brand vliegen en zelfs over nepzwaarden die per ongeluk met echte zwaarden worden verwisseld, met de dood tot gevolg - allemaal tijdens het werken aan producties van Macbeth.

De mysteries van de vloek van het spel

Het aantal onheilspellende en griezelige ongelukken dat het stuk blijft omgeven is een van de mysteries van de vloek. Velen geloven ook dat Shakespeare inspiratie haalde uit ontmoetingen in het echte leven, van mensen die werkten met kruidenbehandeling en medicijnen.

Maar wat veel Shakespeare-liefhebbers verbijsterd heeft, is dat Shakespeare in plaats van de pentameter, een vers van vijf metrische voeten dat hij gewoonlijk voor zijn werken gebruikte, voor het heksengezang tetrameter heeft gebruikt, dat slechts vier ritmische voeten in elk vers gebruikt.

Het klonk niet alleen ongewoon, maar ook bijna 'heksachtig'. Het was bijna alsof een ander persoon alleen het gezang had geschreven, wat suggereert dat het niet door de Bard zelf was geschreven.

Kun je aan de vloek ontsnappen?

De beste manier om de vloek tegen te gaan als je het onuitsprekelijke hebt uitgesproken, is om eerst zo snel mogelijk naar buiten te gaan, ter plekke drie keer te draaien, over je linkerschouder te spugen, te vloeken of een passend citaat uit een ander Shakespeariaans toneelstuk voor te dragen en gewoon te kloppen tot je toestemming krijgt om het theater weer binnen te gaan. Het is verwant aan de gewoonte om het kwaad te zuiveren en terug te worden uitgenodigd is een associatiemet een vampirische traditie.

Is de vloek van het Schotse spel echt?

In de 17e eeuw was een toneelstuk waarin hekserij en het occulte zo dicht in de buurt kwamen als Shakespeare deed in Macbeth een taboe. Het idee van de vloek was waarschijnlijk het gevolg van de angst en het onbehagen dat het toneelstuk veroorzaakte bij het publiek, dat meestal beïnvloed was door de kerk en ongeschoold was.

De allereerste tragedie die zich voordeed, namelijk de dood van de acteur die Lady Macbeth zou spelen, blijkt nepnieuws te zijn geweest. Max Beerbohm, een cartoonist en criticus, had dit in de 19e eeuw per ongeluk als grap verspreid, maar toen iedereen hem geloofde, ging hij erin mee en bleef het verhaal vertellen alsof het echt was.

In feite zijn er enkele zeer logische verklaringen voor de doden en ongelukken. De meeste theatervoorstellingen hebben een redelijk aantal ongelukken als onderdeel van het proces. Voordat we tot conclusies komen, moeten we overwegen dat Macbeth een toneelstuk is dat al meer dan vier eeuwen bestaat, wat voldoende tijd is voor ongelukken, zelfs zonder een vloek.

Belangrijker nog is dat het een uiterst gewelddadig toneelstuk was met een combinatie van verschillende zwaardgevechten en een donker decor op het toneel, waardoor veel ongelukken gebeurden door onvoorzichtigheid.

Vanwege het mysterieuze karakter van het stuk zelf, werd het bijgeloof een dwingende zaak toen de ongelukken en sterfgevallen zich in de loop der tijd opstapelden. De angst voor de vloek is zo diep geworteld in de cultuur van de theaterindustrie dat de Britse gebarentaal niet eens een woord heeft voor 'Macbeth'.

Omdat het zo duur is om een stuk in een theater te brengen, hebben de theaters meestal financiële problemen, wat de vloek in de hoofden van de twijfelaars bevestigt.

De vloek van de Macbeth heeft ook zijn deel van bekendheid in de popcultuur gezien, als een aflevering in shows als The Simpsons en Doctor Who of gewoon als inspiratie voor films.

Inpakken

Pas dus op de volgende keer dat je een rol speelt in de tragedie van Macbeth of gewoon gaat genieten van de voorstelling. Nu je inzicht hebt in het volledige beeld van de vloek, is het aan jou of je wilt geloven dat het slechts een bijgeloof is of een echt vervloekt toneelstuk.

Als je ooit onbewust het verboden 'M-woord' zou zeggen in het theater, weet je nu ook wat je te doen staat! Want zelfs de theatermensen weten dat ze niet met het lot moeten sollen door de vloek voor lief te nemen.