Sobek, de krokodilgod, was een belangrijke figuur in de Egyptische cultuur, verbonden met de rivier de Nijl en de krokodillen die er wonen. Hij had te maken met verschillende zaken uit het dagelijks leven. Hier wordt zijn mythe nader bekeken.

Wie was Sobek?

Sobek was een van de oude godheden van de Egyptische mythologie, en een van de meest opmerkelijke. Hij komt voor in de teksten die in de graven van het Oude Rijk zijn gegraveerd en die gezamenlijk bekend staan als de Piramideteksten. Het is mogelijk dat de Oude Egyptenaren hem zelfs in die tijd in het hele land vereerden.

Sobek, wiens naam simpelweg 'krokodil' betekent, was de god van deze dieren en van het water, en zijn afbeeldingen toonden hem in dierlijke vorm of als een man met een krokodillenkop. Behalve dat hij de heer van de krokodillen was, werd hij ook geassocieerd met kracht en macht. Sobek was de beschermer van het leger en de verdediger van de farao's. Vanwege zijn associaties met de Nijl, zagen de mensen hem als een godheid vanvruchtbaarheid op aarde.

De oorsprong van Sobek

De mythen over de oorsprong en afstamming van Sobek verschillen enorm.

• In de Piramideteksten was Sobek de zoon van Neith, een andere oude godheid van Egypte. In deze teksten speelde Sobek een centrale rol in de schepping van de wereld, aangezien de meeste wezens voortkwamen uit de eieren die hij legde op de oevers van de Nijl.

• Sommige andere verslagen vermelden dat Sobek is voortgekomen uit de oerwateren van Nun. Hij werd geboren uit de zgn. Dark Waters. Door zijn geboorte gaf hij de wereld haar orde en schiep de rivier de Nijl.

• Andere mythen verwijzen naar Sobek als een zoon van Khnum, de god van de bron van de Nijl, of van Set, de god van de chaos. Hij was ook een van zijn acolieten in de conflicten om de troon van Egypte.

De rol van Sobek in het Oude Egypte

Sobek verschijnt als een opmerkelijke figuur in de vroege mythen, en hij genoot een lange periode van verering van het Oude Koninkrijk tot het Middenrijk. Tijdens de regering van farao Amenemhat III in het Middenrijk won de verering van Sobek aan belang. De farao begon met de bouw van een tempel gewijd aan de verering van Sobek, die werd voltooid tijdens de regering van zijn opvolger, Amenemhat IV.

• Sobek en vruchtbaarheid

De oude Egyptenaren vereerden Sobek vanwege zijn rol in het waarborgen van de vruchtbaarheid van het land. Men geloofde dat hij, omdat hij de godheid van de Nijl was, voorspoed kon geven aan gewassen, vee en mensen. In deze mythen zorgde Sobek voor vruchtbaarheid in heel Egypte.

• Sobek's donkere kant

Tijdens het conflict tussen Set en Osiris voor de troon van Egypte, die eindigde met Set die zich de troon toe-eigende en zijn broer Osiris doodde en verminkte, steunde Sobek Set. Door zijn krokodillenaard had Sobek ook een gewelddadig karakter, hoewel dit hem niet zozeer associeerde met kwaad als wel met macht.

• Sobek en de farao's

De krokodilgod was de beschermer van het leger en een bron van macht voor hen. In het oude Egypte geloofde men dat de farao's incarnaties van Sobek waren. Vanwege zijn associaties met de god Horus zou de verering van farao Amenemhat III hem een groot deel van de Egyptische godheden maken. In dit licht was Sobek waardevol voor de grote koningen van Egypte vanaf het Middenrijk.

• Sobek en de gevaren van de Nijl

Sobek was de godheid die de stervelingen beschermde tegen de verschillende gevaren van de rivier de Nijl. Zijn belangrijkste plaatsen van aanbidding lagen in de omgeving van de Nijl of plaatsen die geteisterd werden door krokodillen, een van de gevaarlijkste aspecten van deze rivier, en als hun god kon Sobek ze beheersen.

Sobek en Ra

In sommige verslagen was Sobek een godheid van de zon, samen met Ra. De twee goden fuseerden tot Sobek-Ra, de krokodilgod van de zon. Deze mythe komt voor in De Boof van Faiyum, waarin Sobek een van de aspecten is van de Ra. Sobek-Ra wordt afgebeeld als een krokodil met een zonneschijf en soms een uraeus-slang op zijn kop, en werd vooral tijdens de Grieks-Romeinse periode vereerd. De Grieken identificeerden Sobek met hun eigen zonnegod, Helios.

Sobek en Horus

Horus en Sobek

Op een bepaald moment in de geschiedenis werden de mythen van Sobek en Horus samengevoegd. Kom Ombo, in het zuiden van Egypte, was een van de vereringsplaatsen van Sobek, waar hij een heilige tempel deelde met Horus. In sommige mythen waren de twee godheden vijanden en bevochten ze elkaar. In andere verhalen was Sobek echter gewoon een kenmerk van Horus.

Dit idee zou afgeleid kunnen zijn van de mythe waarin Horus in een krokodil verandert om de delen van Osiris in de Nijl te zoeken. In sommige verslagen hielp Sobek Isis die Horus ter wereld bracht bij zijn geboorte. In die zin waren de twee goden vaak verbonden.

De symboliek van Sobek

Sobeks belangrijkste symbool was de krokodil en deze factor onderscheidde hem van de andere goden. Als krokodillengod van de Nijl symboliseerde Sobek:

• Vruchtbaarheid
• Faraonische macht
• Militaire macht en dapperheid
• Bescherming als godheid met apotropische krachten

Sobek's Cultus

Sobek was een belangrijke godheid in de Faiyum regio, en hij had er zijn oercultuscentrum. Faiyum staat voor de land van het meer omdat het een prominente oase was in de Westelijke Woestijn van Egypte. De Grieken kenden dit gebied als Crocodilopolis. Sobek genoot echter een wijdverspreide verering als een populaire en belangrijke godheid.

Als onderdeel van de verering van Sobek, mummificeerden de mensen krokodillen. Bij verschillende opgravingen in het Oude Egypte zijn gemummificeerde krokodillen in graven gevonden. Dieren van alle leeftijden en groottes werden ook geofferd en als eerbetoon aan Sobek aangeboden. Deze offers konden zowel dienen voor zijn bescherming tegen krokodillen als voor zijn gunst met betrekking tot vruchtbaarheid.

Hieronder vindt u een lijst met de favorieten van de redactie met het standbeeld van Sobek.

Sobek feiten

Sobek is de nakomeling van Set of Khnum en Neith.

De gemalin van Sobek is Renenutet, de cobra-godin van de overvloed, Meskhenet, of zelfs Hathor.

Het symbool van Sobek is de krokodil, en als Sobek-Ra, de zonneschijf en de uraeus.

Sobek was de heer van de krokodillen, en sommigen geloofden dat hij de schepper van de orde in het universum was.

Sobek vertegenwoordigt kracht, vruchtbaarheid en bescherming.

In het kort

Hoewel hij niet begon als een van de belangrijkste godheden van het Egyptische pantheon, groeide het verhaal van Sobek met de tijd. Gezien het belang van de Nijl in het oude Egypte was Sobek een opmerkelijke figuur. Hij was een beschermer, een gever en een machtige god. Door zijn associaties met vruchtbaarheid was hij alomtegenwoordig in de verering van het volk.