In de Egyptische mythologie was Amun de god van de zon en de lucht. Als oergod en koning van alle goden werd Amun prominent tijdens het Egyptische Nieuwe Rijk, toen hij overging in Amun-Ra, de scheppergod.

Laten we Amun en zijn verschillende rollen in de Egyptische cultuur en mythologie eens nader bekijken.

Oorsprong van Amun

Amun en zijn vrouwelijke tegenhanger Amaunet werden voor het eerst genoemd in de Oud-Egyptische Piramideteksten. Daar staat geschreven dat hun schaduwen het symbool van bescherming vormen. Amun was een van de acht oergoden in de Hermopolitische kosmogonie en de god van de vruchtbaarheid en bescherming. In tegenstelling tot de andere oergoden had Amun geen specifieke rol of taak.

Dit maakte hem tot een mysterieuze en obscure god. Griekse historici wezen erop dat de naam Amun betekende "de verborgen of de onzichtbaar Zijn natuur was onwaarneembaar en verborgen, zoals blijkt uit de bijnaam "mysterieus van vorm" waarmee teksten vaak naar Amun verwijzen.

De opkomst van Amun-Ra

Tijdens het Egyptische Middenrijk werd Amun de beschermgod van Thebe, waarbij hij de plaatselijke oorlogsgod Montu verving. Hij werd ook geassocieerd met de godin Mut, en de maangodheid Khonsu Samen vormden de drie een goddelijke familie genaamd de Thebaanse triade en werden de goden van veiligheid en bescherming.

Amun werd steeds populairder tijdens de 12e dynastie, toen vier koningen zijn naam aannamen bij hun troonsbestijging. De naam van deze farao's, Amenemhet, stond voor ' Amun is de grootste', en geeft weinig twijfel over het belang van Amun.

In het Nieuwe Rijk kreeg de god de steun van prins Ahmose I. De prins schreef zijn succes als nieuwe farao van Egypte volledig toe aan Amun. Ahmose I speelde een belangrijke rol bij de herformulering van Amun tot Amun-Ra, de scheppergodheid en de koning van alle goden.

Vanaf de 18e dynastie werd de grootste Amun-Ra tempel gebouwd, en werd Thebe de hoofdstad van het verenigde Egypte. Verschillende koningen over generaties heen financierden de bouw van de tempel en Amun-Ra werd de belangrijkste godheid.

Amun-Ra's rollen in Egypte

Amun-Ra had verschillende rollen en taken in Egypte. Amun werd versmolten met Min, de oude god van de vruchtbaarheid, en samen werden ze bekend als Amun-Min. Amun absorbeerde ook de eigenschappen van Montu en Ra, de goden van de oorlog en het zonlicht. Hoewel Amun werd beïnvloed door Atum, de oude scheppergod, bleven ze als afzonderlijke godheden bestaan.

Amun-Ra werd door het Egyptische volk aanbeden als een zichtbare en onzichtbare god.

In zijn zichtbare verschijningsvorm was hij de zon die leven gaf en alle levende wezens op aarde voedde. Als onzichtbare godheid was hij als de krachtige wind die overal was, en gevoeld kon worden, maar niet gezien met het blote oog. Amun-Ra werd ook een beschermgod voor de minder bedeelden, en zorgde voor rechten en rechtvaardigheid voor de armen.

Amun-Ra en Aton

Amun-Ra ondervond hevige tegenstand tijdens de regering van koning Amenhotep III. De koning wilde het gezag van de priesters van Amun verminderen, omdat zij te veel macht en rijkdom hadden vergaard. Om dit tegen te gaan, probeerde koning Amenhotep III de verering van Aton te bevorderen, als concurrentie en rivaal van Amun-Ra. De pogingen van de koning hadden echter weinig succes, omdat de priesters van Amun ongelooflijk veel macht en rijkdom hadden.invloed op het hele grondgebied van Egypte.

De zoon van Amenhotep III, die de troon besteeg als Amenhotep IV maar later zijn Amunische naam veranderde in Achnaton, herhaalde de pogingen van zijn vader door Aton als monotheïstische god in te stellen. Daartoe verplaatste hij de hoofdstad van Egypte, stichtte een nieuwe stad met de naam Achnaton, en verbood de verering van Amon. Maar deze veranderingen waren van korte duur, en toen hij stierf, vestigde zijn opvolger opnieuwThebe als zijn hoofdstad en stond de verering van andere goden toe. Met zijn dood verdween de cultus en verering van Aton snel.

Sommige historici geloven dat een van de priesters van Aton, Mozes, Thebe verliet om elders een nieuwe godsdienst en geloofssysteem te vestigen.

Het verval van Amun-Ra

Vanaf de 10e eeuw v. Chr. begon de verering van Amun-Ra geleidelijk af te nemen. Historici nemen aan dat dit kwam door de toenemende populariteit en verering voor de godin Isis .

Buiten Egypte echter, in plaatsen als Nubië, Soedan en Libië, bleef Amun een belangrijke godheid. Ook de Grieken zetten de erfenis van Amun voort, en men geloofde dat Alexander de Grote zelf de zoon van Amun was.

Symbolen van Amun

Amun werd vertegenwoordigd door de volgende symbolen:

• Twee verticale pluimen - In afbeeldingen van Amun wordt de godheid voorgesteld met twee hoge pluimen op zijn hoofd.
• Ankh - Hij wordt vaak afgebeeld met een Ankh in zijn hand, een symbool dat staat voor het leven.
• Scepter - Amun houdt ook een scepter vast, die koninklijk gezag, goddelijk koningschap en macht symboliseert.
• Criosphinx - Dit is een sfinx met een ramskop, vaak geplaatst in de tempels van Amun en gebruikt bij processies en vieringen van Amun.

Symboliek van Amun-Ra

• Als oergod was Amun-Ra een symbool van vruchtbaarheid en bescherming.
• Amun-Ra ging alle aspecten van het leven en de schepping vertegenwoordigen na zijn overgang naar Ra.
• In de latere Egyptische mythologie was Amun-Ra een embleem voor de armen, en hij kwam op voor hun rechten en privileges.
• Amun-Ra symboliseerde de zichtbare aspecten van het leven als zonnegod, en de onzichtbare delen van de schepping als windgod.

Tempels van Amun-Ra

De grootste tempel voor Amun- Ra werd gebouwd in Karnak, bij de zuidelijke grens van Egypte. Een nog prachtiger heiligdom, gebouwd ter ere van Amun, was echter de drijvende tempel van Thebe die bekend staat als Amun's Bark Deze tempel werd gebouwd en gefinancierd door Ahmose I, na zijn nederlaag tegen de Hyksos. De drijvende tempel was gemaakt van puur goud en bevatte vele schatten.

De drijvende tempel speelde een belangrijke rol bij de festivals van Amun-Ra. Hij vervoerde het beeld van Amun-Ra van de Karnak tempel naar de Luxor tempel, zodat iedereen het beeld kon zien en samen feest kon vieren. De drijvende tempel werd ook gebruikt om de beelden van Amun, Mut en Khonsu van de ene naar de andere kust van de Nijl te vervoeren.

Amun-Ra in de populaire cultuur

In films, televisieseries en games verschijnt Amun-Ra in verschillende rollen. Bijvoorbeeld in de film Stargate verschijnt hij als een buitenaardse schurk die de Egyptenaren tot slaaf maakt. In de videogame Smite verschijnt Amun-Ra als een machtige zonnegod met genezende krachten. In de tekenfilmserie Hercules wordt Amun-Ra afgebeeld als een invloedrijke en machtige scheppergod.

In het kort

Amun-Ra was een oergod en een van de meest gerespecteerde en vereerde goden in het Oude Egypte. Zijn fusie met Ra vergrootte zijn publiek en maakte hem tot de populairste god van het gewone volk. Als scheppingsgod drong hij door in alle aspecten van het Egyptische leven, inclusief het sociale, culturele en religieuze domein.