In Griekse mythologie Iapetus was de Titaanse god van de sterfelijkheid, die behoorde tot de generatie van godheden vóór Zeus en de andere Olympiërs. Hij was het beroemdst omdat hij de vader was van vier zonen die allemaal vochten in de Titanomachy .

Hoewel Iapetus een belangrijke godheid was in de Griekse mythologie, kwam hij nooit voor in zijn eigen mythen en bleef hij een van de meer obscure personages. In dit artikel nemen we zijn verhaal en zijn betekenis als god van de sterfelijkheid onder de loep.

Wie was Iapetus?

Geboren bij de oergoden Uranus (de hemel) en Gaia (de Aarde), was Iapetus een van de 12 kinderen, die de oorspronkelijke Titanen waren.

De Titanen (ook wel de Uraniden genoemd) waren een machtig ras dat bestond vóór de Olympiërs. Ze zouden onsterfelijke reuzen zijn die een ongelooflijke kracht bezaten, evenals kennis van magie en rituelen van oude religies. Ze werden ook wel de Oudere Goden genoemd en leefden op de berg Othrys.

Iapetus en zijn broers en zussen waren eerste generatie Titanen en hadden elk hun eigen invloedssfeer. Zijn broers en zussen waren:

• Cronus - de koning van de Titanen en god van de hemel
• Crius - god van de sterrenbeelden
• Coeus - god van de onderzoekende geest
• Hyperion - personificatie van hemels licht
• Oceanus - god van Okeanos, de grote rivier die de aarde omringt.
• Rhea - godin van de vruchtbaarheid, generatie en moederschap
• Themis - recht en rechtvaardigheid
• Tethys - godin van de oerbron van zoet water
• Theia - Titaness van het zicht
• Mnemosyne - godin van het geheugen
• Phoebe - godin van het heldere verstand

De Titanen waren slechts één groep van Gaia's kinderen, maar zij had er nog veel meer, zodat Iapetus een groot aantal broers en zussen had, zoals de Cyclopen, de Gigantes en de Hecatonchires.

Betekenis van de naam Iapetus

Iapetus' naam is afgeleid van de Griekse woorden 'iapetos' of 'japetus', wat 'de doorborende' betekent. Dit suggereert dat hij een god van geweld zou kunnen zijn geweest. Hij was echter vooral bekend als de god van de sterfelijkheid. Hij werd ook beschouwd als de personificatie van een van de pilaren die de aarde en de hemel uit elkaar hielden. Iapetus was voorzitter van de levensduur van de stervelingen, maar werd ook de god vanvakmanschap en tijd, hoewel de reden niet precies duidelijk is.

Iapetus in de Gouden Eeuw

Toen Iapetus werd geboren, was zijn vader Uranus de hoogste heerser van de kosmos. Hij was echter een tiran en zijn vrouw Gaia smeedde plannen tegen hem. Gaia overtuigde haar kinderen, de Titanen, om hun vader omver te werpen en hoewel ze allemaal instemden, was Cronus de enige van de Titanen die bereid was het wapen te hanteren.

Gaia gaf Cronus een adamantijnse sikkel en de Titan-broers bereidden zich voor om hun vader te overvallen. Toen Uranus uit de hemel neerdaalde om met Gaia te paren, hielden de vier broers Iapetus, Hyperion, Crius en Coeus Uranus vast aan de vier hoeken van de aarde terwijl Cronus hem castreerde. Deze broers stelden de vier pijlers van de kosmos voor die hemel en aarde uit elkaar houden. Iapetus was depilaar van het westen, een positie die later werd overgenomen door zijn zoon Atlas.

Uranus verloor het grootste deel van zijn macht en moest zich terugtrekken naar de hemel. Cronus werd toen de oppergodheid van de kosmos. Cronus leidde de Titanen naar de Gouden Eeuw van de mythologie, een tijd van voorspoed voor het universum. In deze periode leverde Iapetus zijn bijdragen als godheid.

De Titanomachy

Aan de Gouden Eeuw kwam een einde toen Zeus en de Olympiërs Kronos ten val brachten, waarmee een tien jaar durende oorlog tussen de Titanen en de Olympiërs begon. Deze oorlog stond bekend als de Titanomachie en was een van de beroemdste en grootste gebeurtenissen in de Griekse mythologie.

Iapetus speelde een belangrijke rol in de Titanomachy, als een van de grootste vechters en meest destructieve Titanen. Helaas zijn er geen overgeleverde teksten die de gebeurtenissen van de Titanomachy gedetailleerd beschrijven, dus er is niet veel over bekend. Sommige bronnen zeggen dat Zeus en Iapetus een-op-een vochten en dat Zeus zegevierde. Als dat zo is, kan dit een keerpunt in de oorlog zijn geweest. Als dat waar is, benadrukt het debelangrijke rol die Iapetus speelde als Titaan.

Zeus en de Olympiërs wonnen de oorlog en toen hij eenmaal de positie van de opperste heerser van de kosmos had ingenomen, strafte Zeus allen die tegen hem hadden gevochten. De verslagen Titanen, inclusief Iapetus, werden voor eeuwig gevangen gezet in Tartarus. In sommige verslagen werd Iapetus niet naar Tartarus gestuurd, maar gevangen gezet onder Inarmie, het vulkanische eiland.

De Titanen in Tartarus waren gedoemd daar voor eeuwig te blijven, maar volgens een oude bron verleende Zeus hen uiteindelijk clementie en liet hen vrij.

De zonen van Iapetus

Volgens Hesiod's Theogonie, Iapetus had vier zonen (ook wel Iapetionides genoemd) bij de Oceanid Clymene. Dit waren Atlas, Epimetheus, Menoetios en Prometheus. Alle vier liepen ze de toorn van Zeus, de god van de hemel, op en werden samen met hun vader gestraft. Hoewel de meeste Titanen tegen Zeus en de Olympiërs vochten, waren er velen die dat niet deden. Epimetheus en Prometheus besloten zich niet tegen Zeus te verzetten en kregen derol om leven voort te brengen.

• Atlas was de leider van de Titanen in de Titanomachy. Na de oorlog veroordeelde Zeus hem om voor eeuwig de hemel omhoog te houden, ter vervanging van de pilarenrol van zijn ooms en vader. Hij was de enige Titaan waarvan gezegd werd dat hij vier armen had, wat betekende dat zijn fysieke kracht groter was dan die van alle anderen.
• Prometheus die bekend stond als een bedrieger, probeerde vuur te stelen van de goden, waarvoor Zeus hem strafte door hem vast te ketenen aan een rots. Zeus zorgde er ook voor dat een adelaar voortdurend zijn lever at.
• Epimetheus daarentegen kreeg een vrouw met de naam Pandora als zijn vrouw. Het was Pandora die later onbedoeld al het kwaad in de wereld losliet.
• Menoetius en Iapetus werden opgesloten in Tartarus, de kerker van lijden en kwelling in de Onderwereld waar zij voor eeuwig verbleven.

Er werd gezegd dat de zonen van Iapetus werden beschouwd als de voorouders van de mensheid en dat sommige van de slechtste eigenschappen van de mensheid van hen waren geërfd. Prometheus vertegenwoordigde bijvoorbeeld listig gekonkel, Menoetius onbesuisd geweld, Epimetheus symboliseerde dwaasheid en domheid en Atlas, buitensporige durf.

Sommige bronnen zeggen dat Iapetus een ander kind had, Anchiale genaamd, die een godin van de warmte van het vuur was. Hij kan ook een andere zoon hebben gehad, Bouphagos, een Arcadische held. Bouphagos verpleegde Iphicles (de broer van de Griekse held Heracles) die stervende was. Hij werd later neergeschoten door de godin Artemis toen hij haar probeerde te achtervolgen.

In het kort

Hoewel Iapetus een van de minder bekende godheden van het oude Griekse pantheon blijft, was hij een van de machtigste godheden als deelnemer aan de Titanomachy en als vader van enkele van de belangrijkste figuren. Hij speelde een belangrijke rol in het vormgeven van de kosmos en het lot van de mensheid door de daden van zijn zonen.