In de Griekse mythologie was Selene de Titaanse godin van de maan. Ze stond bekend als de enige Griekse maangodin door de oude dichters afgeschilderd als de belichaming van de maan. Selene kwam in weinig mythen voor, met als bekendste de verhalen over haar minnaars: Zeus, Pan en de sterfelijke Endymion Laten we haar verhaal eens nader bekijken.

Selene's oorsprong

Zoals vermeld in Hesiod's Theogonie Selene was de dochter van Hyperion (de Titaanse god van het licht) en Theia (ook bekend als Euryphessa), die zijn vrouw en tevens zijn zuster was. Selene's broers en zussen waren onder andere de grote Helios (de god van de zon) en Eos (de godin van de dageraad). In andere verslagen wordt echter gezegd dat Selene de dochter is van ofwel Helios, ofwel de Titaan Pallas Haar naam is afgeleid van 'Selas', het Griekse woord dat licht betekent en haar Romeinse equivalent is de godin Luna .

Van Selene en haar broer Helios werd gezegd dat zij zeer hechte broers en zussen waren die goed samenwerkten als de personificaties van de maan en de zon, de belangrijkste kenmerken van de hemel. Zij waren verantwoordelijk voor de beweging van de zon en de maan langs de hemel, waardoor het daglicht en de nacht ontstonden.

Selene's consorten en nakomelingen

Hoewel Endymion wellicht de beroemdste minnaar van Selene is, had zij naast Endymion nog verschillende andere minnaars. Volgens oude bronnen werd Selene ook verleid door Pan, de god van het wild. Pan vermomde zich met wit vlies en sliep vervolgens met Selene, waarna hij haar een wit paard (of witte ossen) cadeau deed.

Selene had verschillende kinderen, waaronder:

• Met Endymion zou Selene vijftig dochters hebben gehad, bekend als de 'Menai', de godinnen die de vijftig maanmaanden voorzaten.
• Volgens Nonnus was het paar ook de ouders van de verbluffend knappe Narcissus, die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld.
• Sommige bronnen zeggen dat Selene geboorte gaf aan de Horai de vier godinnen van de seizoenen, door Helios.
• Zij had ook drie dochters bij Zeus, waaronder Pandia (de godin van de volle maan), Ersa (de personificatie van de dauw) en de nimf Nemea. Nemea was de gelijknamige nimf van de stad Nemea waar Herakles de dodelijke Nemeïsche leeuw had gedood. Het was ook de plaats waar om de twee jaar de Nemeïsche spelen werden gehouden.
• In sommige verslagen, Selene en Zeus zouden de ouders zijn van Dionysos, de god van de wijn en het theater, maar sommigen zeggen dat Dionysos eigenlijke moeder Semele was en dat de naam van Selene verward was met die van haar.
• Selene had ook een sterfelijke zoon, Museaus genaamd, die een legendarische Griekse dichter werd.

De rol van Selene in de Griekse Mythologie

Als godin van de maan was Selene verantwoordelijk voor het regelen van de beweging van de maan langs de hemel gedurende de nacht. Zij scheen prachtig zilverachtig licht op de aarde terwijl zij reisde in haar strijdwagen getrokken door sneeuwwitte paarden. Zij had de macht om de stervelingen te laten slapen, de nacht te verlichten en de tijd te regelen.

Zoals de meeste andere godheden van het Griekse pantheon werd Selene niet alleen vereerd als godin van haar domein, maar ook als godheid van de landbouw en, in sommige culturen, van de vruchtbaarheid.

Selene en de sterfelijke Endymion

Een van de bekendste mythen waarin Selene voorkwam was het verhaal van haarzelf en Endymion, een sterfelijke herder die er uitzonderlijk goed uitzag. Endymion verzorgde zijn schapen vaak 's nachts en Selene zag hem toevallig toen ze op haar nachtelijke reis door de lucht was. Verliefd op zijn uiterlijk werd ze op Endymion en wilde voor eeuwig bij hem zijn. Maar omdat ze een godin was, was Seleneonsterfelijk was, terwijl de herder mettertijd zou verouderen en sterven.

Selene smeekte Zeus om haar te helpen en Zeus had medelijden met de godin die bezeten was van de knappe herder. In plaats van Endymion onsterfelijk te maken, maakte Zeus, met de hulp van Hypnos , de god van de slaap, deed Endymion in een eeuwige slaap vallen waaruit hij nooit meer zou ontwaken. De herder werd vanaf dat moment niet ouder, noch stierf hij. Endymion werd in een grot op de berg Latmos geplaatst die Selene elke nacht bezocht en dat bleef doen tot in alle eeuwigheid.

In sommige versies van het verhaal wekte Zeus Endymion en vroeg hem wat voor leven hij het liefst zou leiden. Endymion had ook zijn hart verloren aan de mooie maangodin, dus vroeg hij Zeus om hem voor altijd te laten slapen, badend in haar warme, zachte licht.

Het gedicht Endymion van John Keats, met zijn legendarische openingsregels, vertelt het verhaal van Endymion.

Afbeeldingen en symbolen van Selene

De maan was van groot belang voor de oude Grieken, die daarmee het verstrijken van de tijd maten. Een maand in het oude Griekenland bestond uit drie periodes van tien dagen die volledig gebaseerd waren op de verschillende fasen van de maan. Het was ook een algemeen geloof dat de maan dauw meebracht om dieren en planten te voeden. Daarom had Selene, als godin van de maan, een belangrijke plaats in de Griekse mythologie.

De maangodin werd traditioneel afgebeeld als een verbluffend mooie jonge maagd, met een iets blekere huid dan normaal, lang zwart haar en een mantel die boven haar hoofd wapperde. Ze werd vaak afgebeeld met een kroon op haar hoofd die de maan voorstelde. Soms reed ze op een stier of een zilver, getrokken door gevleugelde paarden. De wagen was haar vorm van vervoer elke nacht en net als haar broerHelios, ze reisde langs de hemel en bracht het maanlicht met zich mee.

Er zijn verschillende symbolen verbonden met de godin van de maan waaronder:

• Halve maan - de maansikkel symboliseert de maan zelf. Veel afbeeldingen tonen een maansikkel op haar hoofd.
• Chariot - de wagen betekent haar voertuig en wijze van vervoer.
• Mantel - Selen werd vaak afgebeeld met een wapperende mantel.
• Bull - Een van haar symbolen is de stier waarop ze reed.
• Nimbus - In bepaalde kunstwerken wordt Selene afgebeeld met een aureool (ook wel nimbus genoemd) rond haar hoofd.
• Fakkel - Tijdens de Hellenistische periode werd ze afgebeeld met een toorts in de hand.

Selene wordt vaak afgebeeld samen met Artemis , de godin van de jacht, en Hecate , de godin van de hekserij, die ook met de maan werden geassocieerd. Maar van de drie was Selene de enige geïncarneerde maan zoals wij die nu kennen.

Het verhaal van Selene en Endymion werd een populair onderwerp voor Romeinse kunstenaars, die het afbeeldden in begrafeniskunst. Het beroemdste beeld was dat van de maangodin die met haar wapperende sluier over haar hoofd afdaalt van haar zilveren wagen om zich te voegen bij Endymion, haar minnaar die aan haar voeten ligt te slapen met open ogen zodat hij haar schoonheid kan aanschouwen.

Aanbidding van Selene

Selene werd vereerd op de dagen van de volle en nieuwe manen. Het volk geloofde dat zij op deze dagen het vermogen had om nieuw leven voort te brengen en werd aangeroepen door vrouwen die zwanger wilden worden. Zij baden tot de godin en brachten offers aan haar, vragend om inspiratie en vruchtbaarheid. Zij stond echter niet bekend als vruchtbaarheidsgodin.

In Rome waren er tempels gewijd aan haar als de Romeinse godin Luna, op de Palatijnse en Aventijnse heuvels. In Griekenland waren er echter geen tempelplaatsen gewijd aan de godin. Volgens verschillende bronnen was dit omdat ze altijd werd gezien en aanbeden vanuit bijna elk punt op aarde. De Grieken vereerden haar door zich te vergapen aan haar prachtige schoonheid, plengoffers te brengen aan de godin enhymnen en odes reciteren.

Feiten over Selene

Selene is een Titaness, het pantheon van godheden dat bestond voor de Olympiërs.

Selene's ouders zijn Hyperion en Theia.

Selene's broers en zussen zijn Helions (zon) en Eos (dageraad).

Selene wordt geassocieerd met verschillende minnaars, maar haar beroemdste gemalin is Endymion.

In de Romeinse mythologie was Luna de godin van de maan.

De symbolen van Selene zijn de sikkel, de strijdwagen, de stier, de mantel en de toorts.

In het kort

Hoewel Selene ooit een beroemde godheid was in het oude Griekenland, is haar populariteit afgenomen en is zij nu minder bekend. Degenen die haar kennen, blijven haar echter aanbidden wanneer het volle maan is, omdat zij geloven dat de godin aan het werk is, rondreizend in haar besneeuwde wagen en de donkere nachtelijke hemel verlicht.