Στην ελληνική μυθολογία, ο Σιληνός ήταν ένας μικρός θεός του χορού, της μέθης και του πατητηριού. Είναι περισσότερο γνωστός ως σύντροφος, δάσκαλος και θετός πατέρας του Διόνυσος , ο θεός του κρασιού. Δημοφιλής χαρακτήρας στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, ο Σιληνός ήταν επίσης ο σοφότερος και ο γηραιότερος από όλους τους οπαδούς του Διονύσου. Ως δευτερεύων θεός, έπαιξε σημαντικό ρόλο στους μύθους διάσημων προσώπων, όπως σε εκείνους του Διονύσου και του Βασιλιάς Μίδας .

Ποιος ήταν ο Σιληνός;

Ο Silenus γεννήθηκε για να Pan , ο θεός της άγριας φύσης, και Γαία , η θεά της Γης. Ήταν ένας Σάτυρος , αλλά φαίνεται ότι ήταν κάπως διαφορετικός από τους άλλους σάτυρους. Ο Σιληνός συνήθως περιβαλλόταν από σάτυρους γνωστούς ως "Sileni" και λέγεται ότι ήταν ο πατέρας ή ο παππούς τους. Ενώ οι σάτυροι ήταν ένα υβρίδιο ανθρώπου και κατσίκας, οι Sileni λέγεται ότι ήταν ένας συνδυασμός ανθρώπου και αλόγου. Ωστόσο, σε πολλές πηγές, οι δύο όροι χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά.

Εμφανισιακά, ο Σιληνός έμοιαζε με έναν γέρο, γεροδεμένο άνδρα με ουρά, αυτιά και πόδια αλόγου. Ήταν γνωστό ότι ήταν σοφό άτομο και ακόμη και οι μεγαλύτεροι βασιλείς έρχονταν συχνά σε αυτόν για συμβουλές. Μερικοί λένε ότι είχε επίσης την ικανότητα να προβλέπει το μέλλον.

Ο Σιληνός προσχώρησε σε μια αντιγεννητική φιλοσοφία, η οποία θεωρεί ότι η γέννηση είναι αρνητική και ότι η τεκνοποίηση είναι ηθικά κακή.

Αναπαραστάσεις του Silenus

Αν και ο Σίλενους λέγεται ότι ήταν μισός ζώο, μισός άνθρωπος, δεν απεικονιζόταν πάντα με τον ίδιο τρόπο. Σε ορισμένες πηγές, αναφέρεται συνήθως ως σάτυρος, αλλά σε άλλες, απεικονίζεται ως ένας παχουλός γέρος με φαλάκρα, καλυμμένος με λευκά μαλλιά και καθισμένος πάνω σε ένα γάιδαρο.

Συχνά ένας ευδιάθετος χαρακτήρας, ο Σιληνός δεν κυνηγούσε νύμφες για να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές του ορμές, όπως έκαναν οι άλλοι κανονικοί σάτυροι. Αντίθετα, αυτός και οι "Σιληνοί" του περνούσαν τον περισσότερο χρόνο τους μεθυσμένοι. Ο Σιληνός έπινε μέχρι να χάσει τις αισθήσεις του, γι' αυτό και έπρεπε να τον μεταφέρουν πάνω σε γάιδαρο ή να τον στηρίζουν οι σάτυροι. Αυτή είναι η πιο δημοφιλής και γνωστή εξήγηση για το γιατί καβάλησε γάιδαρο. Ωστόσο,υπάρχουν και μερικές άλλες εξηγήσεις.

Κάποιοι λένε ότι ο Σιληνός μέθυσε απίστευτα στο γάμο της Αριάδνης και του Διονύσου και για να διασκεδάσει τους καλεσμένους, έκανε ένα χιουμοριστικό νούμερο ροντέο πάνω σε ένα γάιδαρο. Άλλοι λένε ότι κατά τη διάρκεια της Γιγαντομαχίας, του πολέμου μεταξύ των Γιγάντων και των Ολύμπιων θεών, ο Σιληνός εμφανίστηκε καθισμένος πάνω σε ένα γάιδαρο, σε μια προσπάθεια να μπερδέψει τους αντιπάλους.

Silenus και Dionysus

Ο Σιληνός ήταν ο θετός πατέρας του Διονύσου, του γιου του Δίας . ο Διόνυσος ανατέθηκε στη φροντίδα του από τον Hermes , αφού ο νεαρός θεός γεννήθηκε από τον μηρό του Δία. Ο Σιληνός τον μεγάλωσε με τη βοήθεια των νυμφών της Νυσιάδας και τον δίδαξε ό,τι μπορούσε.

Όταν ο Διόνυσος ενηλικιώθηκε, ο Σιληνός έμεινε μαζί του ως σύντροφος και μέντοράς του. Έμαθε στον Διόνυσο να απολαμβάνει τη μουσική, το κρασί και τα πάρτι, κάτι που κάποιοι λένε ότι είχε σχέση με το ότι ο Διόνυσος έγινε ο θεός του κρασιού και των πάρτι.

Ο Σιληνός περιγράφεται ως ο γηραιότερος, ο πιο μεθυσμένος και συνάμα ο σοφότερος από όλους τους οπαδούς του Διονύσου.

Ο Σιληνός και ο βασιλιάς Μίδας

Ένας από τους πιο διάσημους ελληνικούς μύθους με πρωταγωνιστή τον Σιληνό είναι ο μύθος του βασιλιά Μίδα και της χρυσής αφής. Η ιστορία αφηγείται πώς ο Σιληνός χωρίστηκε από τον Διόνυσο και την ακολουθία του και βρέθηκε στους κήπους του βασιλιά Μίδα. Ο Μίδας τον υποδέχτηκε στο παλάτι του και ο Σιληνός έμεινε μαζί του για αρκετές ημέρες, διασκεδάζοντας και διασκεδάζοντας αφάνταστα. Διασκέδαζε τον βασιλιά και την αυλή του λέγοντάς τους πολλέςΌταν ο Διόνυσος βρήκε τον Σιληνό, ήταν πολύ ευγνώμων που ο σύντροφός του έτυχε τόσο καλής μεταχείρισης και αποφάσισε να πραγματοποιήσει στον Μίδα μια ευχή ως ανταμοιβή.

Ο Μίδας ευχήθηκε ό,τι άγγιζε να μετατραπεί σε χρυσό και ο Διόνυσος του ικανοποίησε την επιθυμία του. Ωστόσο, ως αποτέλεσμα, ο Μίδας δεν μπορούσε πλέον να απολαμβάνει φαγητό ή ποτό και αναγκάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια του Διονύσου για να απαλλαγεί από το δώρο.

Μια εναλλακτική εκδοχή της ιστορίας διηγείται πως ο βασιλιάς Μίδας έμαθε για τις προφητικές ικανότητες και τη σοφία του Σιληνού και αποφάσισε πως θα ήθελε να μάθει ό,τι μπορούσε από αυτόν. Διέταξε τους υπηρέτες του να συλλάβουν τον σάτυρο και να τον φέρουν στο παλάτι για να μάθει όλα τα μυστικά του. Οι υπηρέτες έπιασαν τον Σιληνό ενώ αυτός βρισκόταν μεθυσμένος κοντά σε μια βρύση και τον πήγαν στον βασιλιά. Ο βασιλιάς τον ρώτησε, Ποια είναι η μεγαλύτερη ευτυχία του ανθρώπου;

Ο Σιληνός κάνει μια πολύ ζοφερή, απροσδόκητη δήλωση ότι ο θάνατος το συντομότερο δυνατό είναι καλύτερος από το να ζει κανείς και ότι το καλύτερο πράγμα που μπορεί να συμβεί σε κάποιον είναι να μη γεννηθεί καθόλου. Με άλλα λόγια, ο Σιληνός προτείνει ότι το ερώτημα που πρέπει να θέσουμε δεν είναι γιατί κάποιοι αυτοκτονούν, αλλά γιατί οι ζωντανοί συνεχίζουν να ζουν.

Ο Σιληνός και ο Κύκλωπας

Ο Σιληνός και οι άλλοι σάτυροι (ή γιοι του, σύμφωνα με ορισμένες εκδοχές της ιστορίας) ναυάγησαν ενώ αναζητούσαν τον Διόνυσο. Υποδουλώθηκαν από τον Κύκλωπα και αναγκάστηκαν να εργαστούν ως βοσκοί. Σύντομα, Οδυσσέας έφτασε με τους ναύτες του και ρώτησε τον Σιληνό αν συμφωνούσε να ανταλλάξει τρόφιμα με το κρασί τους.

Ο Σιληνός δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην προσφορά, αφού ήταν άλλωστε υπηρέτης του Διονύσου και το κρασί αποτελούσε κεντρικό κομμάτι της λατρείας του Διονύσου. Ωστόσο, δεν είχε φαγητό να δώσει στον Οδυσσέα σε αντάλλαγμα για το κρασί και έτσι, αντί γι' αυτό, τους πρόσφερε λίγο από το φαγητό από την αποθήκη του ίδιου του Κύκλωπα. Polyphemus , ένας από τους Κύκλωπες, έμαθε για τη συμφωνία και ο Σιληνός έριξε γρήγορα το φταίξιμο στους επισκέπτες, κατηγορώντας τους ότι έκλεψαν το φαγητό.

Παρόλο που ο Οδυσσέας προσπάθησε πολύ να λογικέψει τον Πολύφημο, ο Κύκλωπας τον αγνόησε και τον φυλάκισε μαζί με τους άνδρες του σε μια σπηλιά. Αργότερα ο Κύκλωπας και ο Σιληνός ήπιαν κρασί μέχρι που και οι δύο μέθυσαν πολύ. Ο Κύκλωπας βρήκε τον Σιληνό πολύ ελκυστικό και πήρε τον τρομοκρατημένο σάτυρο στο κρεβάτι του. Ο Οδυσσέας και οι άνδρες δραπέτευσαν από τη σπηλιά, καίγοντας το μάτι του Πολύφημου, γεγονός που τους έδωσε την ευκαιρία να ξεφύγουν. Ωστόσο,τι απέγινε ο Σιληνός δεν αναφέρεται, αλλά κάποιοι λένε ότι κατάφερε και αυτός να ξεφύγει από τα νύχια του Κύκλωπα μαζί με τους σατύρους του.

Ο Σιληνός στα Διονύσια Φεστιβάλ

Τα Διονύσια, ή αλλιώς Μεγάλα Διονύσια, ήταν μια δραματική γιορτή που γινόταν στην αρχαία Ελλάδα. Σε αυτή τη γιορτή λέγεται ότι γεννήθηκε η κωμωδία, το σατυρικό δράμα και η τραγωδία. Τα Διονύσια γίνονταν κάθε χρόνο τον Μάρτιο στην πόλη της Αθήνας, προς τιμήν του μεγάλου θεού Διονύσου.

Κατά τη διάρκεια της γιορτής των Διονυσίων, εμφανίζονταν συχνά θεατρικά έργα με πρωταγωνιστή τον Σιληνό για να προσθέσουν κωμική ανακούφιση ανάμεσα σε όλες τις τραγωδίες. Μετά από κάθε τρίτη τραγωδία, ακολουθούσε ένα σατυρικό έργο με πρωταγωνιστή τον Σιληνό, το οποίο ανέβαζε τη διάθεση του πλήθους. Τα σατυρικά έργα λέγεται ότι είναι το λίκνο της κωμωδίας ή της σατυρικής κωμωδίας που γνωρίζουμε σήμερα.

Εν συντομία

Οι μύθοι στους οποίους εμφανιζόταν ο Σιληνός επικεντρώνονταν συνήθως στην ικανότητά του να προβλέπει το μέλλον, στις γνώσεις του ή κυρίως στη μέθη του, για την οποία ήταν και ο πιο διάσημος. Ως σύντροφος του Διονύσου, ο Σιληνός ήταν δάσκαλος της αντιναθρωπιστικής φιλοσοφίας και σημαντική μορφή στις θρησκευτικές παραδόσεις της Ελλάδας.