Elke 14 februari is het Valentijnsdag, en mensen vieren dit wereldwijd door cadeaus, zoals wenskaarten (beter bekend als valentijnskaarten) of chocolade uit te wisselen met hun significante anderen, en soms zelfs met hun vrienden.

Sommige historici beweren dat de oorsprong van Valentijnsdag verband houdt met de Romeinse heidense Anderen denken daarentegen dat dit feest het leven van Sint Valentijn herdenkt, een christelijke heilige die gemarteld werd omdat hij huwelijken tussen jonge paren voltrok in een tijd dat de Romeinse keizer deze ceremonies had verboden.

Lees verder om meer te weten te komen over de historische achtergrond van Valentijnsdag en de bijbehorende tradities.

Sint Valentijn: martelaar en verdediger van de liefde

De triomf van St. Valentin - Valentin Metzinger. PD.

Het is onzeker hoeveel van wat we weten over Sint Valentijn historisch is gebaseerd. Maar volgens het meest geaccepteerde historische verslag was Sint Valentijn een priester die vervolgde christenen in de derde eeuw na Christus diende, hetzij in Rome, hetzij in Terni, Italië. Het is ook mogelijk dat twee verschillende geestelijken met dezelfde naam tegelijkertijd in deze plaatsen woonden.

Sommige bronnen suggereren dat keizer Claudius II ergens in 270 na Christus bedacht dat alleenstaande mannen betere soldaten zijn, en dat het daarom illegaal werd voor jonge soldaten om te trouwen. Maar omdat hij hiertegen was, bleef Sint Valentijn in het geheim huwelijken voltrekken, totdat hij werd ontdekt en naar de gevangenis werd gebracht. Volgens een legende was het in die tijd dat hij bevriend raakte met de dochter van zijn cipier enbegon met haar te corresponderen.

Een ander verslag van hetzelfde verhaal voegt eraan toe dat de christelijke priester vlak voor zijn executie een afscheidsbriefje aan zijn geliefde vertrouwelinge ondertekende met de woorden "Van je Valentijn", wat vermoedelijk de oorsprong is van de traditie om tijdens deze feestdag liefdesbrieven of valentines te sturen.

Een viering met heidense oorsprong?

Beeld van Faunus. PD.

Volgens sommige bronnen zijn de wortels van Valentijnsdag nauw verweven met een oud heidens feest dat bekend staat als Lupercalia. Dit feest werd gevierd tijdens de Idus van februari (of 15 februari) om Faunus te eren, de Romeinse god van de bossen. Volgens andere mythische verhalen zou dit feest zijn ingesteld om eer te bewijzen aan de... she-wolf ('Lupa') die de voeding van Romulus en Remus de stichters van Rome, tijdens hun kinderjaren.

Tijdens Lupercalia werden dierenoffers (vooral van geiten en honden) gebracht door de Luperci, een orde van Romeinse priesters. Deze offers moesten de geesten afweren die onvruchtbaarheid veroorzaakten. Voor dit feest kozen vrijgezelle mannen ook willekeurig de naam van een vrouw uit een urn om het volgende jaar aan haar gekoppeld te worden.

Uiteindelijk, aan het einde van de vijfde eeuw na Christus, plaatste de katholieke kerk Sint Valentijnsdag in het midden van februari in een poging om het feest van Lupercalia te "verchristelijken". Sommige heidense elementen, zoals de figuur van de Romeinse god Cupido worden nog steeds geassocieerd met Valentijnsdag.

Cupido, de Rebelse God van de Liefde

In de hedendaagse media is het beeld van Cupido meestal dat van een cherubijn, met een tedere glimlach en onschuldige ogen. Dit is het beeld van de god dat we doorgaans aantreffen op Valentijnskaarten en -versieringen.

Maar eerst, wie is Cupido? Volgens Romeinse mythologie Cupido was de ondeugende god van de liefde, die over het algemeen werd beschouwd als een van de zonen van Venus. Bovendien spendeerde deze godheid zijn tijd met het schieten van gouden pijlen op mensen om hen verliefd te maken. Er zijn enkele mythen die ons een beter beeld kunnen geven van het karakter van deze god.

In Apuleius' Gouden kont Zo vraagt Aphrodite (Griekse tegenhanger van Venus), jaloers op de aandacht die de mooie Psyche kreeg van andere stervelingen, haar gevleugelde zoon " ...om dit kleine schaamteloze meisje verliefd te laten worden op het gemeenste en meest verachtelijke wezen dat ooit op aarde rondliep... ." stemde Cupido toe, maar toen de god later Psyche ontmoette, besloot hij met haar te trouwen in plaats van de bevelen van zijn moeder op te volgen.

In Griekse mythologie Cupido stond bekend als Eros, de oergod van de liefde. Net als de Romeinen beschouwden ook de oude Grieken de invloed van deze god als verschrikkelijk, omdat hij met zijn krachten zowel stervelingen als godheden kon manipuleren.

Hebben mensen Valentijnsdag altijd geassocieerd met liefde?

Nee. Paus Gelasius verklaarde 14 februari tot Valentijnsdag tegen het einde van de vijfde eeuw. Het duurde echter lang voordat men deze feestdag begon te associëren met het begrip romantische liefde. Een van de factoren die deze verandering in de perceptie teweegbrachten was de ontwikkeling van de hoofse liefde.

Het begrip hoofse liefde verscheen in de Middeleeuwen (1000-1250 na Christus), eerst als een literair onderwerp om de ontwikkelde klassen te vermaken, maar uiteindelijk begon het de aandacht te trekken van een breder publiek.

In de verhalen over deze vorm van liefde beleeft een jonge ridder een reeks avonturen in dienst van een adellijke dame, het voorwerp van zijn liefde. Tijdgenoten van deze verhalen waren van mening dat "adellijk liefhebben" een verrijkende ervaring was die het karakter van elke trouwe minnaar kon verbeteren.

In de Middeleeuwen versterkte het algemene geloof dat de paartijd van vogels midden februari begon ook het idee dat Valentijnsdag een gelegenheid was om romantische liefde te vieren.

Wanneer werd de eerste Valentijnskaart geschreven?

Valentijnsgroeten zijn boodschappen om de gevoelens van liefde of waardering voor een speciaal iemand onder woorden te brengen. De eerste valentijnsgroet werd in 1415 geschreven door Karel, hertog van Orléans, aan zijn vrouw.

De 21-jarige edelman zat toen gevangen in de Tower of London, nadat hij gevangen was genomen in de Slag bij Agincourt. Sommige historici suggereren echter dat deze valentijnsgroet ergens tussen 1443 en 1460 werd geschreven,[1] toen de hertog van Orléans al terug was in Frankrijk.

De evolutie van Valentijnskaarten

Amerikanen en Europeanen begonnen in het begin van de 17e eeuw handgemaakte valentijnskaartjes uit te wisselen, maar deze praktijk werd uiteindelijk vervangen door gedrukte Valentijnskaartjes, een optie die tegen het einde van de 18e eeuw beschikbaar kwam.

In de Verenigde Staten verschenen de eerste commercieel gedrukte valentijnskaarten in het midden van de jaren 1800. Rond deze tijd begon Esther A. Howland een lopende band te gebruiken om een grote verscheidenheid aan valentijnsmodellen te produceren. Door haar enorme succes bij het maken van prachtig versierde kaarten werd Howland uiteindelijk bekend als de "Moeder van de Valentijn".

Met de verbetering van de druktechnologie aan het eind van de 19e eeuw werden gedrukte valentijnskaarten gestandaardiseerd. Tegenwoordig worden jaarlijks ongeveer 145 miljoen valentijnskaarten verkocht, volgens de British Greeting Card Association.

Tradities in verband met Valentijnsdag

Op Valentijnsdag wisselen mensen geschenken uit met hun geliefden, om hun liefde voor hen te uiten. Deze geschenken bestaan vaak uit bonbons, taarten, hartvormige ballonnen, snoepjes en valentijnswensen. Op scholen kunnen kinderen ook valentijnskaarten uitwisselen, gevuld met bonbons of andere soorten snoep.

Aangezien Valentijnsdag in de VS geen nationale feestdag is, maken mensen op deze datum meestal plannen voor een romantisch avondje uit en gaan ze met hun significante partner op een bepaalde plaats dineren.

In andere landen worden op deze dag ook meer ongewone tradities bedreven. In Wales bijvoorbeeld schonken mannen hun partners vroeger een handgesneden houten lepel, een gebruik dat volgens de legende is begonnen door Welshe zeelieden, die op zee een deel van hun tijd besteedden aan het snijden van ingewikkelde ontwerpen op houten lepels die later als geschenk aan hun vrouwen werden gegeven. Deze handgemaakte lepels waren eensymbool van het verlangen naar de romantische partner.

In Japan is er een Valentijnsgebruik dat de traditionele rol van elk geslacht ondermijnt. Op deze feestdag zijn het de vrouwen die hun mannelijke partners chocolade schenken, terwijl de mannen een hele maand moeten wachten (tot 14 maart) om dit gebaar aan hun geliefden terug te geven.

In Europa zijn feesten ter viering van de komst van de lente vaak verbonden met Valentijnsdag. In de geest van deze viering hebben Roemeense paren de traditie om samen naar het bos te gaan om bloemen te plukken. Deze daad symboliseert de wens van de geliefde om hun liefde nog een jaar voort te zetten. Andere paren wassen ook hun gezicht met sneeuw, als symbool voor de zuivering van hun liefde.

Conclusie

De oorsprong van Valentijnsdag lijkt te liggen in zowel het leven van een christelijke priester die in de derde eeuw na Christus de marteldood stierf als in het heidense feest van Lupercalia, een feest ter ere van zowel de bosgod Faunus als de wolvin die Romulus en Remus, de stichters van Rome, grootbracht. Tegenwoordig is Sint Valentijnsdag echter een feestdag die vooral gewijd is aan de viering vanromantische liefde.

Valentijnsdag blijft onverminderd populair, en jaarlijks worden ongeveer 145 miljoen Valentijnskaarten verkocht, wat erop wijst dat de liefde nooit ophoudt de aandacht van een steeds groter publiek te trekken.