Taranis, bekend onder vele namen, was een belangrijke godheid die in de Bronstijd in het grootste deel van Europa werd aanbeden. Hij was oorspronkelijk een Keltische hemelgod die de mystieke elementen van donder en stormen, vaak voorgesteld door een bliksemschicht en een wiel De geschiedenis van Taranis is archaïsch en allesomvattend, een godheid waarvan het belang door de eeuwen heen culturen en landen heeft doorkruist.

Wie is Taranis?

Taranis met wiel en bliksemschicht, Le Chatelet, Frankrijk. PD.

In heel Keltisch en pre-Keltisch Europa, van Gallië tot Brittannië, in het grootste deel van West-Europa en ten oosten van het Rijnland en de Donauregio's, bestond een godheid die werd geassocieerd met de donder en vergezeld ging van het symbool van een wiel, nu algemeen bekend als Taranis.

Hoewel deze godheid in weinig schriftelijke historische referenties wordt genoemd, blijkt uit de symboliek die met hem verbonden is dat hij in alle Keltische pantheons werd gerespecteerd en vereerd. Uit het gebied van Gallië zijn vele afbeeldingen gevonden van een bebaarde figuur met een bliksemschicht in de ene hand en een wiel in de andere, die allemaal verwijzen naar deze belangrijke godheid die naar verluidt controle had over stormen, donder en de hemel.

De naam Taranis werd bevestigd door Lucan, een Romeinse dichter, die in zijn episch gedicht "Pharsalia" uit de 1e eeuw melding maakt van een triade van godheden - Esus, Toutatis en Taranis, die alle drie uiterst belangrijk waren voor de Kelten van Gallië en hun geloofssysteem.

Lucan vermeldt ook een cultus die uitsluitend aan Taranis is gewijd in Gallië, maar de oorsprong van deze godheid kan al lang voor de betrokkenheid van Rome in Gallië zijn begonnen. Later, onder invloed van de Romeinse kunst, werd Taranis versmolten met de Romeinse godheid Jupiter.

De oorsprong en etymologie van Taranis

De naam Taranis stamt af van de Indo-Europese wortel "Taran", die gebaseerd is op het proto-Keltische "Toranos" dat letterlijk "donderer" betekent. De naam kent vele variaties waaronder Taranucno, Taruno en Taraino, die allemaal verwijzen naar dezelfde godheid die in heel Europa werd vereerd.

• In Scardona, Kroatië, zijn inscripties ontdekt die verwijzen naar deze godheid uit de Romeinse tijd, zoals "Iovi Taranucno".
• In Rijnland zijn twee wijdingen gevonden die ook naar "Taranucno" verwijzen.
• De naam heeft vele cognaten in vele Keltische talen, waaronder Groot-Brittannië en Ierland. In het oud-Iers is donder "Torann" (donder of lawaai), en daar stond Taranis bekend als Tuireann.
• In oud Bretons en Welsh betekende "Taran" ook (donder of lawaai).
• In de regio Gallië was de meest gebruikte naam "Taram".

Elk van deze vergelijkbare maar unieke namen werd gebruikt met betrekking tot dezelfde godheid van de hemel, geassocieerd met de kracht van donder en licht.

Er zijn aanwijzingen dat de Picten van Noord-Schotland, die worden beschouwd als een pre-Keltisch ras van Groot-Brittannië ten tijde van de Romeinse overheersing over Zuid-Engeland, Taranis vereerden. In de lijst van de Pictische koningen staat een vroege koning, mogelijk zelfs de stichter van de Pictische confederatie of dynastie, met de naam Taran. Het is duidelijk dat deze belangrijke figuur zijn naam deelde met de gerespecteerde Taranis vanGallië.

De bliksemschicht is historisch gezien het meest bewerkte symbool van de Picten. Aangezien ze vaak vergezeld gingen van twee cirkels of wielen, kan worden afgeleid dat de Picten een sterke band hadden met Taranis, zoals veel culturen in dit deel van de wereld.

Symbolen van Taranis

In de Keltische wereld zijn veel archeologische voorwerpen ontdekt die Taranis voorstellen uit de Bronstijd.

Wiel van Taranis

Het meest voorkomende symbool in verband met Taranis was het heilige wiel. Duizenden votiefwielen, vaak rouelles genoemd, zijn door archeologen ontdekt in het grotere gebied van Belgisch Gallië. Veel van deze votiefwielen werden ooit gebruikt als amuletten om het kwaad af te weren. Ze waren meestal gemaakt van brons en hadden vier spaken zoals arcane zonnekruizen; later evolueerden ze naar zes of acht spaken.

Detail van de ketel van Gundestrup met wielen

Een bronzen schat uit Reallons in Zuidwest-Frankrijk van 950 v. Chr. onthulde drie miniatuurwielhangers. Dechelette, een Franse geleerde, stelt dat dit type voorwerp in heel Frankrijk is teruggevonden. Het wiel is ook gevonden op verschillende extravagante voorwerpen, zoals een van de beroemdste voorstellingen - de ketel van Gundestrup. Deze ketel, gevonden in Denemarken, vertoont heilige wielen diebegeleidt vele andere Keltische symbolen en godheden.

Wiel van Taranis. PD.

In Le Chatelet, Frankrijk, werd een bronzen beeldje ontdekt uit de 2e eeuw v. Chr. dat een godheid toont die een bliksemschicht en een wiel vasthoudt. Deze godheid werd bekend als de Keltische wielgod en had banden met de hemel en zijn stormen.

In Newcastle, in het noorden van Engeland, werden stenen mallen ontdekt die de vorm van het wiel droegen; uit deze mal zouden kleine wiel votieven of broches in brons zijn gemaakt.

Tot in het westen als Denemarken en in het oosten als Italië zijn votiefwielen gevonden die dateren uit de bronstijd, wat de heiligheid van het symbool suggereert als een wijdverbreid verschijnsel in heel Europa.

Het "Wiel van Taranis" komt voor in Keltische en Druïdische culturen. In tegenstelling tot zijn gangbare naam "Zonnewiel" werd dit symbool niet geassocieerd met de zon, maar vertegenwoordigde het in feite de krachten van het universum als geheel en de beweeglijkheid van de planetaire cycli. Het is ook een veel voorkomend symbool in de Griekse en Vedische culturen van het verre oosten.

Het wiel, met zijn vele voorstellingen, is ook verbonden met de strijdwagen, en meer bepaald de strijdwagen van de hemelse goden. Het verband tussen de strijdwagen en de stormachtige hemel zou kunnen liggen in het geluid van de bliksem, alias de donder, dat lijkt op het luide geluid van een strijdwagen die over een weg rijdt.

Thunderbolt

Bliksemschicht van Taranis. PD.

De kracht van stormen was in de Keltische wereld welbekend, en de kracht en het belang van Taranis blijkt uit zijn verband met die kracht. Dit wordt goed weergegeven door de bliksemschicht die vaak gepaard gaat met afbeeldingen van Taranis in Gallië, vergelijkbaar met de latere Romeinse Jupiter.

Jupiter-Taranis

Tijdens de Romeinse bezetting van Brittannië en Gallië werd de verering van Taranis geassocieerd met de Romeinse godheid Jupiter. De twee delen veel attributen. Beide worden vertegenwoordigd door de hemel en zijn stormen.

In Chester, Engeland, bevindt zich een altaar met de Latijnse woorden "Jupiter Optimus Maximus Taranis" vergezeld van het symbolische wiel. Deze inscriptie van een Romein uit Spanje, of Hispania, wijst duidelijk op associatie met een hybride godheid die wij Jupiter-Taranis kunnen noemen.

Meer bewijs voor de verenigde godheid is te vinden in een commentaar op het werk van Lucan door een onbekende auteur, gevonden in Bern, Zwitserland, waarin Taranis wordt gelijkgesteld met de Romeinse hemelgod Jupiter.

Jupiter werd oorspronkelijk voorgesteld symbolisch door de adelaar Na de Romanisatie van Brittannië en Gallië werd Jupiter echter vaak afgebeeld met het heilige wiel. Geleerden hebben geconcludeerd dat beide godheden een hybride waren, voor altijd in verbinding met elkaar.

Relevantie van Taranis vandaag

Aan de archaïsche goden van de Keltische en Romeinse wereld wordt niet vaak gedacht in de moderne cultuur. Hun verhalen en legenden leven echter voort op de meest verrassende manieren. Of ze het beseffen of niet, mensen zijn vandaag de dag nog net zo geïnteresseerd in de verhalen van de goden als duizenden jaren geleden.

Oorlogswapens worden vaak geassocieerd met deze almachtige godheden. Zo werd een Brits gevechtsdronesysteem, ontwikkeld door BAE systems, genoemd ter ere van Taranis en zijn controle over het luchtruim.

In de popcultuur wordt Taranis vaak genoemd in boeken en televisieseries gericht op superhelden of mensen met uitzonderlijke kracht en verbinding met de natuur. Marvel is een miljardenbedrijf dat veel van zijn verhalen heeft gebaseerd op de legenden van deze oude godheden.

Conclusie

Het belang van Taranis als Keltische god zou gemakkelijk vergeten kunnen zijn. Met zeer weinig geschreven geschiedenis leeft zijn verhaal alleen voort in de vele archeologische artefacten waarmee hij wordt geassocieerd. Het wiel en de bliksemschicht die in verschillende culturen worden gezien, herinneren de moderne geleerde aan de grote reikwijdte van deze hemelgod, en aan het belang en het respect voor de natuurlijke wereld onder de arcanen.die hem aanbaden.