Mictlantecuhtli is een van de belangrijkste goden van de Azteken en een van de vreemdste personages in de vele mythologieën van de wereld. Als een god van de dood Mictlantecuhtli heerste over de Azteekse versie van de hel en werd meestal afgebeeld met een schedel als hoofd of als een compleet skelet.

Mictlantecuhtli speelde een belangrijke rol in de mythen van de Azteken, vooral in hun scheppingsverhalen. Dit artikel schetst de belangrijkste mythen over Mictlantecuhtli, en zijn symboliek en relevantie vandaag de dag.

Wie is Mictlāntēcutli?

Mictlantecuhtli was echtgenoot van Mictecacíhuatl en heer van Mictlan/Chicunauhmictlan - het land van de dood in de Azteekse mythologie. In feite betekent Mictlantecuhtli's naam precies dat - Heer van Mictlan of Heer van het Land van de Dood.

Andere namen voor deze god waren Nextepehua (Scatterer of Ashes), Ixpuztec (Broken Face), en Tzontemoc (In de meeste van zijn afbeeldingen of visuele voorstellingen wordt hij getoond als een bebloed skelet of een man met een schedel als hoofd. Hij is echter ook altijd bedekt met koninklijke gewaden zoals een kroon, sandalen en andere. Dat is bedoeld om zijn hoge status te tonen als niet alleen een godheid maar ook als een heer.

Mictlantecuhtli wordt ook geassocieerd met spinnen, vleermuizen en uilen, en met het 11e uur van de dag.

Lord of (some of) the Dead

Draagbare sculptuur van Mictlantecuhtli. Bekijk het hier.

Mictlantecuhtli mag dan een Heer van de Dood zijn geweest, maar hij was niet actief betrokken bij het doden van mensen of zelfs bij het voeren of aanzetten tot oorlog. Mictlantecuhtli was er volkomen tevreden mee om in zijn koninkrijk te zitten en te wachten tot mensen vanzelf stierven.

In feite was Mictlantecuhtli niet eens de god van alle mensen die stierven in de Azteekse mythologie. In plaats daarvan maakten de Azteken onderscheid tussen drie soorten dood die bepaalden wie waar naartoe ging in het hiernamaals:

• Strijders die stierven in de strijd en vrouwen die stierven in het kraambed kwamen bij de Zon en Oorlogsgod Huitzilopochtli in zijn heldere zonnepaleis in het zuiden en hun zielen veranderden in kolibries .
• Mensen die stierven door verdrinking, door ziekten die verband hielden met regen en overstromingen, en mensen die werden gedood door de bliksem gingen naar Tlālōcān - het Azteekse paradijs dat werd geregeerd door de regengod Tlaloc .
• Mensen die door alle andere oorzaken stierven, moesten een vier jaar durende reis door de Negen Geesten van de Azteekse mythologie maken tot ze Mictlan bereikten. Daar aangekomen verdween hun ziel voorgoed en vonden ze rust.

In wezen is Mictlan de slechtste optie voor een Azteek om in terecht te komen. Tegelijkertijd is het nauwelijks te vergelijken met hellen in andere mythologieën.

Mictlan - Het Land van de Doden

Volgens de Azteekse mythen ligt het Land van de Doden "rechts" of ten noorden van Tenochtitlan en de Vallei van Mexico. De Azteken associeerden de rechterrichting met het noorden en de linkerrichting met het zuiden. Dit plaatst Mictlan in directe tegenstelling tot Huitzilopochtli en zijn paleis die in het zuiden zouden liggen.

Het is ook vermeldenswaard dat de Azteekse stammen (Acolhua, Chichimecs, Mexica en Tepanecs) naar Centraal-Mexico migreerden vanuit het noordelijke land genaamd Aztlan Ze zouden ook ontsnapt zijn aan de ongunstige heersende elite genaamd Azteca Chicomoztoca De Mexicaanse mythen zeggen ook dat toen Huitzilopochtli de Azteken naar het zuiden leidde, hij hen opdroeg zichzelf Mexica te noemen om zo hun verleden achter zich te laten.

Deze oorsprongsmythe van het Azteekse rijk verwijst niet rechtstreeks naar Mictlan en Mictlantecuhtli, maar het is waarschijnlijk geen toeval dat de Azteken het noorden zagen als "Het land van de Doden" en het tegenovergestelde van Huitzilopochtli.

Wat Mictlan zelf betreft, de mythen beschrijven het als een donkere en desolate plaats vol menselijke beenderen met in het midden het paleis van Mictlantecuhtli. Zijn paleis zou een huis zonder ramen zijn dat hij deelde met zijn vrouw Mictecacíhuatl. Terwijl de zielen van mensen verdwenen zodra zij dit laatste rijk van de hel bereikten, bleven hun resten blijkbaar achter.

In feite konden de stoffelijke resten van mensen in Mictlan langer meegaan dan het universum zelf, gezien de Azteekse kosmologie. Volgens de Azteken Deze cyclus wordt gewoonlijk in verband gebracht met de zonnegod Huitzilopochtli en of hij er al dan niet in zal slagen te voorkomen dat de maan en de sterrengoden de aarde vernietigen. Het is echter merkwaardig dat Mictlan al die vier vernietigingen van het universum en zijn vijf herscheppingen heeft overleefd.

Mictlantecuhtli en de scheppingsmythe

Klei-sculptuur van Mictlantecuhtli door Teyolia 13. Bekijk het hier.

De Azteken hebben verschillende scheppingsmythes, maar de meest prominente is die van Mictlantecuhtli. Volgens deze mythe werd het universum (opnieuw) geschapen door de goden Ometecuhtli en Omecihuatl de gevers van het leven.

Ometecuhtli en Omecihuatl worden gezien als tegenpolen van Mictlantecuhtli en Mictecacíhuatl. Ometecuhtli en Omecihuatl waren echter ook vader en moeder van de beroemde goden Quetzalcoatl ( De Gevederde Slang ), Huitzilopochtli (Zonnegod en Kolibrie van het Zuiden ), Xipe Totec ( Onze Heer gevild ), en Tezcatlipoca ( Rokende Spiegel ) .

Dit is belangrijk omdat Ometecuhtli en Omecihuatl, na het scheppen van het universum, twee van hun zonen opdroegen om er orde in te brengen en leven te scheppen. In sommige mythen zijn die twee zonen Quetzalcoatl en Huitzilopochtli, in andere - Quetzalcoatl en Tezcatlipoca. In weer andere mythen waren het Quetzalcoatl en zijn tweelingbroer Xolotl - de god van het vuur. Hoe dan ook, het duo schiep de Aarde en de Zon, zoalsen het leven op aarde. En dat deden ze door Mictlantecuhtli te bezoeken.

Volgens de meeste geaccepteerde versies van de door de Azteken geschapen mythe was Quetzalcoatl degene die naar Mictlan moest reizen en botten moest stelen uit het Land van de Doden. Dit was voordat de Gevederde Slang leven op Aarde had geschapen, dus de botten waren van mensen die in het vorige universum waren gestorven. Quetzalcoatl had de botten van de doden juist nodig om de nieuwe mensen van de wereld te scheppen uitHij zou de botten naar Tamoanchan brengen, een mythische plaats in Centraal Mexico waar andere goden de botten tot leven zouden wekken en de mensheid zouden scheppen.

Quetzalcoatl's reis naar Mictlan verliep echter niet zonder problemen. Daar verzamelde de Gevederde Slang zoveel botten als hij kon dragen, maar werd geconfronteerd met Mictlantecuhtli voordat hij Mictlan kon verlaten. Mictlantecuhtli probeerde Quetzalcoatl's ontsnapping te blokkeren, maar de Gevederde Slang slaagde er maar net in om aan hem te ontsnappen.

Mictlantecuhtli slaagde erin Quetzalcoatl een ogenblik te laten struikelen, waardoor de god de botten liet vallen en sommige ervan brak. Quetzalcoatl verzamelde er echter zoveel mogelijk en trok zich terug naar Tamoanchan. Het feit dat sommige botten werden gebroken wordt aangehaald als de reden waarom sommige mensen korter zijn en anderen - langer.

Maar dit is slechts één versie van de mythe.

Een strijd van verstand

In een andere, waarschijnlijk meer populaire variant, probeert Mictlantecuhtli Quetzalcoatl niet te blokkeren of te bevechten, maar hem in plaats daarvan te misleiden. Mictlantecuhtli belooft Quetzalcoatl Mictlan te laten verlaten met zoveel botten als hij wil als hij eerst een eenvoudige test uitvoert - vier keer door Mictlan reizen, met een schelp trompet.

Quetzalcoatl stemt graag in met de eenvoudige taak, maar Mictlantecuhtli geeft hem een gewone schelp zonder gaten erin. Vastbesloten om de taak te volbrengen, roept Quetzalcoatl wormen op om gaten te boren in de schelp en bijen om binnen te komen en het te laten klinken als een trompet. Met de hulp van de insecten rent de Gevederde Slang vier keer rond Mictlan om Mictlantecuhtli's zoektocht te voltooien.

In een laatste poging om hem te stoppen, beveelt Mictlantecuhtli zijn dienaren, de Mictera, om een kuil te graven in de buurt van waar Quetzalcoatl zijn laatste reis rond Mictlan zou eindigen. De Mictera deden dit en, helaas, Quetzalcoatl werd afgeleid door een kwartel net toen hij de kuil naderde. Zonder te kijken waar hij heen ging, viel hij naar beneden, verstrooide de botten, en was niet in staat om de kuil of Mictlan te verlaten.

Uiteindelijk slaagde Quetzalcoatl er echter in zich te vermannen, veel van de botten te verzamelen en te ontsnappen. Hij leverde de botten vervolgens aan de godin Cihuacóatl in Tamoanchan. De godin mengde de botten met druppels bloed van Quetzalcoatl en schiep daaruit de eerste mannen en vrouwen.

Symbolen en symboliek van Mictlāntēcutli

Als heer van de doden is Mictlantecuhtli's symboliek duidelijk - hij vertegenwoordigt de dood en het hiernamaals. Toch is het merkwaardig dat Mictlantecuhtli niet echt wordt gezien als een kwaadaardige kracht of als een god die de Azteken vreesden.

Mictlantecuhtli heeft misschien eerst geprobeerd de schepping van leven tegen te houden, maar hij pest de wereld van de levenden niet als die eenmaal is geschapen.

Er werden beelden van Mictlantecuhtli opgericht aan de noordzijde van de Templo Mayor in Tenochtitlan. Er waren ook ceremonies en rituelen gewijd aan Mictlantecuhtli, waarvan sommige naar verluidt kannibalisme inhielden.

Mictlantecuhtli is de god van het dagteken Itzcuintli (hond), en men geloofde dat het degenen die op die dag geboren werden hun energie en ziel gaf.

Belang van Mictlāntēcutli in de moderne cultuur

Mictlantecuhtli is tegenwoordig misschien niet meer zo populair als Quetzalcoatl, maar hij is nog steeds te zien in heel wat media. Enkele interessante vermeldingen zijn de 2018 animatieserie Constantijn: Stad van Demonen de Mexicaanse animatieserie Victor en Valentino Aliette de Bodard's boek uit 2010... Dienaar van de Onderwereld de Mexicaanse animatie Onyx Equinox en anderen.

Inpakken

Mictlantecuhtli, een van de prominente godheden van de Azteken, speelde een belangrijke rol in de Azteekse samenleving. In tegenstelling tot veel andere doodsgoden in andere culturen werd hij gerespecteerd maar niet gevreesd als een negatieve kracht.