De Sirenen zijn een van de meest intrigerende wezens in de Griekse mythologie en de westerse cultuur. Bekend om hun spookachtig mooie gezang lokten de Sirenen zeelieden naar gevaarlijke rotsen en schipbreuk. Hun aanwezigheid in de moderne tijd verschilt enorm van de voorstellingen en mythen van de sirenen in het oude Griekenland. Hier volgt een nadere beschouwing.

Wie zijn de Sirenen?

De oorsprong van de Sirenen is hoogstwaarschijnlijk Aziatisch. Zij kunnen deel zijn gaan uitmaken van de Griekse mythologie door de invloed van Aziatische tradities in kunstwerken van het oude Griekenland. Afhankelijk van de auteur verandert de afstamming van de Sirenen, maar de meeste bronnen zijn het erover eens dat zij de dochters waren van de riviergod Achelous met een van de Muzen.

Vroege afbeeldingen van de Sirenen toonden hen als half-vrouw half-vogelwezens, vergelijkbaar met harpies Later werd echter gezegd dat Sirenen vrouwelijke hoofden en torso's hadden, met een vissenstaart vanaf hun navel naar beneden. Rond de Middeleeuwen veranderden de Sirenen in de figuur die wij nu zeemeerminnen noemen.

In Homerus Odyssee, waren er maar twee sirenes. Andere auteurs hebben het over minstens drie.

Rol van de Sirenen

Volgens sommige bronnen waren de Sirenen meisjes die de metgezellen of de dienaressen waren van Persephone Daarna verschillen de mythen over hoe ze veranderden in de gevaarlijke wezens die ze uiteindelijk werden.

Sommige verhalen stellen voor dat Demeter strafte de Sirenen voor het niet kunnen beschermen van Persephone toen Hades Andere bronnen zeggen echter dat zij onvermoeibaar op zoek waren naar Persephone en Demeter vroegen hen vleugels te geven zodat zij tijdens hun zoektocht over de zeeën konden vliegen.

De Sirenen verbleven op een eiland bij de zeestraat van Scylla en Charybdis nadat de zoektocht naar Persephone was afgelopen. Van daaruit aasden ze op de schepen die in de buurt kwamen en lokten de zeelieden met hun charmante gezang. Hun gezang was zo mooi dat ze de wind konden laten stoppen om naar hen te luisteren. Het is van deze zingende wezens dat we het Engelse woord sirene, wat een apparaat betekent dat een waarschuwingsgeluid maakt.

Met hun muzikaal vermogen trokken zij de zeelieden van de passerende schepen aan, die steeds dichter bij de gevaarlijke rotskust van het eiland van de Sirenen kwamen en uiteindelijk schipbreuk leden en op de rotsen strandden. Volgens sommige mythen waren de lijken van hun slachtoffers overal langs de kusten van hun eiland te vinden.

De Sirenen tegen de Muzen

Hun zangkunst was zo goed dat de Sirenen een wedstrijd aangingen met de Muzen, de godinnen van de kunst en inspiratie. In de mythen.., Hera De Muzen wonnen de wedstrijd en plukten de veren van de Sirenen om er kronen van te maken.

De Sirenen en Odysseus

Ulysses en de Sirenen (1909) door Herbert James Draper (Publiek Domein)

In Odysseus ' lange en zwervende reis van de Trojaanse oorlog naar huis, moest hij langs het eiland van de Sirenen. De tovenares Circe legde de held uit hoe het gezang van de Sirenen werkte en hoe zij het gebruikten om de voorbijvarende zeelieden te doden. Odysseus droeg zijn mannen op om hun oren met was te blokkeren, zodat ze niet naar het gezang zouden luisteren. Odysseus was echter benieuwd hoe het gezang klonk. Daarom besloot hij zichzelf aan de mast van het schip vast te binden, zodat hij naar het gezang van de Sirenen kon luisteren.Op die manier konden Odysseus en zijn mannen langs hun eiland varen en hun reis voortzetten.

De Sirenen vs Orpheus

De sirenen spelen ook een kleine rol in de mythen van de grote Griekse held Jason en de Argonauten De bemanning moest langs het eiland van de Sirenen varen, en ze hadden een manier nodig om dat te doen zonder door hen geschaad te worden. In tegenstelling tot Odysseus gebruikten ze geen was, maar ze hadden de grote held... Orpheus De muzikale vaardigheden van Orpheus waren legendarisch, en ze waren genoeg om de andere zeelieden te laten focussen op zijn zang in plaats van op de zang van de Sirenen. De Sirenen waren dus geen partij voor de zang van Orpheus, de beroemde muzikant.

De dood van de Sirenen

Er was een voorspelling die zei dat als een sterveling ooit hun verleidingstechnieken zou weerstaan, de Sirenen zouden sterven. Aangezien zowel Orpheus als Odysseus hun ontmoeting wisten te overleven, is het onduidelijk wie van hen de dood van de Sirenen veroorzaakte. Hoe dan ook, nadat zij er niet in slaagden de stervelingen te lokken, wierpen de Sirenen zich in de oceaan en pleegden zelfmoord.

Sirenen tegen zeemeerminnen

Tegenwoordig bestaat er verwarring over wat sirenen zijn. In de oorspronkelijke mythen leken de Sirenen op de harpijen, een combinatie van een vrouw en een vogel. Het waren duistere en verdraaide wezens die zeelieden aantrokken met hun gave om te zingen, alleen maar om hen te doden. In hun latere voorstellingen worden ze echter afgebeeld als mooie visvrouwen, wier seksualiteit mannen naar hun dood lokte.

Men denkt dat zeemeerminnen hun oorsprong vinden in Assyrië, maar ze komen voor in vele culturen, van Japanse tot Duitse mythen. Deze wezens werden afgebeeld als mooie vrouwen, meestal vredelievend, die probeerden uit de buurt van mensen te blijven. Zingen was niet een van hun attributen.

Op een bepaald moment in de geschiedenis kruisten de mythen van de twee wezens elkaar, en werden hun kenmerken vermengd. Deze misvatting heeft ook de literaire werken beïnvloed. Sommige vertalingen van de Odyssee van Homerus verwijzen naar de sirenen van het oorspronkelijke geschrift als zeemeerminnen, waardoor een verkeerd beeld wordt gegeven van de wezens die Odysseus bij zijn terugkeer naar huis tegenkwam.

Tegenwoordig zijn de termen sirene en zeemeermin synoniemen. De term sirene heeft echter nog steeds een negatievere connotatie dan zeemeermin, vanwege hun associatie met dood en verderf.

Symboliek van Sirenen

De Sirenen symboliseren verleiding en begeerte, die kunnen leiden tot vernietiging en risico's. Als een sterveling zou stoppen om te luisteren naar de prachtige klanken van de Sirenen, zou hij zijn verlangens niet kunnen beheersen en dit zou hem naar zijn dood leiden. Als zodanig kan van de Sirenen ook gezegd worden dat ze de zonde vertegenwoordigen.

Sommigen hebben gesuggereerd dat de Sirenen de oerkracht vertegenwoordigen die vrouwen over mannen hebben en die mannen zowel kan fascineren als bang maken.

Nadat het christendom zich begon te verspreiden, werd het symbool van de Sirenen gebruikt om de gevaren van verleiding uit te beelden.

De zin sirenenzang wordt gebruikt om iets te beschrijven dat aantrekkelijk en verleidelijk is, maar ook potentieel gevaarlijk en schadelijk.

Sirenen in de moderne cultuur

In de moderne tijd is het idee van de Sirenen als zeemeerminnen wijd verspreid. Ze verschijnen in een verscheidenheid aan films, boeken en kunstwerken. Niettemin zijn ze in slechts enkele van deze afbeeldingen te zien als de oorspronkelijke Sirenen uit de mythen. We zouden kunnen zeggen dat de meeste afbeeldingen in plaats daarvan zeemeerminnen zijn. De meeste afbeeldingen van half-vrouw half-vogelwezens verwijzen naar de Harpijen, niet naar de Sirenen. In deze zin zijn deoorspronkelijke sirenen uit de Griekse mythologie zijn weggelaten.

In het kort

De Sirenen waren opmerkelijke personages in twee beroemde tragedies uit het oude Griekenland. De verhalen van zowel Odysseus als de Argonauten bevatten afbeeldingen van de Sirenen en laten hen zien zoals ze waren in de Griekse mythologie. Ze blijven een van de populairste van de Griekse mythische wezens.