We weten, althans in principe, dat de oude wereld heel anders was dan de wereld die we nu kennen. We denken dat we een aantal basisideeën hebben van hoe het er toen aan toe ging uit de film en de literatuur, maar die geven zelden het meest nauwkeurige beeld.

Als we op zoek zijn naar extra inzicht in hoe het leven er toen uitzag, kunnen we het beste kijken naar de economieën van oude culturen. Geld werd immers uitgevonden om de waarde van goederen aan te geven. Om een beter beeld te krijgen van het leven in die tijd, kijken we naar 10 van de duurste producten uit de oude wereld.

10 Dure Producten uit de Oude Wereld en waarom

Uiteraard is het moeilijk te bepalen welk product of materiaal "het duurst" was in de antieke wereld. Het is ook iets dat varieerde van cultuur tot cultuur en van tijdperk tot tijdperk.

Dit gezegd zijnde, hebben we heel wat bewijsmateriaal over welke materialen en producten toen over het algemeen als de duurste en meest gewaardeerde werden beschouwd, waarbij sommige zelfs eeuwenlang hele rijken in stand hielden.

Zout

Zout is een van de meest voorkomende materialen op aarde en is tegenwoordig overal verkrijgbaar. Dat is te danken aan het gemak waarmee het sinds de industriële revolutie kan worden geproduceerd, maar dat was niet altijd het geval.

Een paar millennia eerder was het ontzettend arbeidsintensief om zout te winnen. Ook al hadden sommige samenlevingen al in 6.000 v. Chr. (of meer dan 8.000 jaar geleden) zout ontdekt, geen van hen had een gemakkelijke manier om het te verkrijgen. Bovendien vertrouwden de mensen toen niet alleen op zout om hun maaltijden te kruiden, maar ook voor het bestaan van hun samenlevingen.

De reden waarom deze bewering niet overdreven is, is dat mensen in de oude wereld geen andere betrouwbare manier hadden om hun voedsel te conserveren dan het te zouten. Dus, of je nu in het oude China was of in India, in Mesopotamië of Meso-Amerika, in Griekenland, Rome of Egypte, zout was van cruciaal belang, zowel voor huishoudens als voor de handels- en economische infrastructuur van hele samenlevingen en rijken.

Dit vitale gebruik van zout, samen met hoe moeilijk het te verkrijgen was, maakte het ongelooflijk duur en waardevol. Zo wordt aangenomen dat ongeveer de helft van de gehele opbrengst van de Chinese Tang-dynastie (~1e eeuw na Christus) kwam van zout. Zo ook de oudste nederzetting in Europa, de Thracische stad Solnitsata van 6.500 jaar geleden (letterlijk vertaald "Zoutvaatje" in het Bulgaars) was eigenlijk een oude zoutfabriek.

Een ander goed voorbeeld is dat kooplieden in Afrika bezuiden de Sahara rond de 6e eeuw na Christus vaak zout met goud ruilden. In sommige gebieden, zoals Ethiopië, werd zout nog in het begin van de 20e eeuw als officiële valuta gebruikt.

Gezien de extreme vraag naar dit product en de nachtmerrieachtige omstandigheden het vaak gedolven moest worden, is het geen verrassing dat slavenarbeid vaak gebruikt werd in zoutmijnen over de hele wereld.

Zijde

Een minder verrassend voorbeeld: zijde was in de hele oude wereld een waardevol handelsartikel sinds de eerste teelt zo'n 6000 jaar geleden in het 4e millennium voor Christus. Wat zijde toen zo waardevol maakte, was niet noodzakelijkerwijs een bepaalde "behoefte" eraan - het was tenslotte uitsluitend een luxeartikel. In plaats daarvan was het de zeldzaamheid ervan.

Lange tijd werd zijde alleen geproduceerd in China en zijn neolithische voorganger. Geen enkel ander land of samenleving op de planeet wist hoe deze stof te maken, dus toen kooplieden zijde naar het westen brachten via de beruchte Zijderoute De mensen waren verbaasd hoe anders zijde was dan de andere stoffen waarmee zij vertrouwd waren.

Vreemd genoeg wisten het oude Rome en China niet veel over elkaar, ondanks de belangrijke handel in zijde tussen hen - ze wisten alleen dat het andere rijk bestond, maar niet veel meer dan dat. Dat komt omdat de handel op de zijderoute zelf werd gedreven door het Parthische rijk tussen hen in. Gedurende grote delen van hun geschiedenis geloofden de Romeinen dat zijde aan bomen groeide.

Er wordt zelfs gezegd dat toen de generaal van de Han-dynastie Pan Chao er rond 97 voor Christus in slaagde de Parthen uit het Tarim-bekken te verdrijven, hij besloot rechtstreeks contact op te nemen met het Romeinse Rijk en de Parthische tussenpersonen te omzeilen.

Pan Chao stuurde de ambassadeur Kan Ying naar Rome, maar deze slaagde er slechts in Mesopotamië te bereiken. Daar aangekomen kreeg hij te horen dat hij om Rome te bereiken nog twee hele jaren per schip moest reizen - een leugen die hij geloofde en zonder succes naar China terugkeerde.

Het eerste contact tussen China en Rome werd pas in 166 na Christus gelegd via een Romeinse gezant van de Romeinse keizer Marcus Aurelius. Een paar eeuwen later, in 552 na Christus, stuurde keizer Justinianus een andere gezant, ditmaal van twee monniken, die erin slaagden een aantal eieren van zijderupsen te stelen die verborgen zaten in bamboewandelstokken die zij als "souvenirs" uit China hadden meegenomen. Dit was een van de eerste grote gevallen van"industriële spionage" in de wereldgeschiedenis en het beëindigde China's monopolie op zijde, waardoor de prijs in de volgende eeuwen uiteindelijk begon te dalen.

Koper en Brons

Vandaag de dag is het moeilijk je koper voor te stellen als "een edel metaal", maar dat is precies wat het een tijd geleden was. Het werd voor het eerst gedolven en gebruikt rond 7.500 v. Chr. of ongeveer 9.500 jaar geleden en het veranderde de menselijke beschaving voorgoed.

Wat koper speciaal maakte van alle andere metalen waren twee dingen:

• Koper kan in zijn natuurlijke ertsvorm met zeer weinig bewerking worden gebruikt, wat het voor vroege menselijke samenlevingen mogelijk en aantrekkelijk maakte om het metaal te gaan gebruiken.
• Koperlagen waren niet zo diep en zeldzaam als veel andere metalen, waardoor de vroege mensheid er (relatief) gemakkelijk toegang toe had.

Het was deze toegang tot koper die een groot deel van de vroege menselijke beschaving op gang bracht. Het gebrek aan gemakkelijke natuurlijke toegang tot metaal belemmerde de vooruitgang van veel samenlevingen, zelfs die welke erin slaagden verschillende andere ongelooflijke wetenschappelijke doorbraken te bereiken, zoals de Maya beschavingen in Mesoamerica.

Daarom worden de Maya's nog steeds aangeduid als " een steentijd cultuur ", ondanks het feit dat zij veel eerder en meer succes hebben geboekt met astronomie, wegeninfrastructuur, waterzuivering en andere industrieën dan hun Europese, Aziatische en Afrikaanse tegenhangers.

Dit alles wil niet zeggen dat de winning van koper "gemakkelijk" was - het was alleen gemakkelijk in vergelijking met andere metalen. Kopermijnen waren nog steeds zeer arbeidsintensief, wat, in combinatie met de extreem hoge vraag naar het metaal, het duizenden jaren lang ongelooflijk waardevol maakte.

Koper stimuleerde ook de komst van de Bronstijd in veel samenlevingen, aangezien brons een legering is van koper en tin. Beide metalen werden op grote schaal gebruikt in de industrie, de landbouw, huishoudelijke artikelen en sieraden, en ook voor geld.

In feite werd koper in de vroegste dagen van de Romeinse Republiek (6e tot 3e eeuw v. Chr.) als munt gebruikt in brokken, die niet eens in munten hoefden te worden gesneden. Na verloop van tijd werden steeds meer legeringen uitgevonden (zoals messing, dat bestaat uit koper plus zink, uitgevonden tijdens de heerschappij van Julius Ceasar), die speciaal voor munt werden gebruikt, maar bijna al deze legeringen bevatten koper.Dit maakte het metaal ongelooflijk waardevol, zelfs toen andere, sterkere metalen verder werden ontdekt.

Saffraan, gember, peper en andere kruiden

Exotische specerijen zoals saffraan, peper en gember waren in de oude wereld ook ongelooflijk waardevol - verrassend genoeg vanuit het standpunt van vandaag. In tegenstelling tot zout hadden specerijen bijna uitsluitend een culinaire rol, omdat ze niet werden gebruikt om voedsel te conserveren. Hun productie was ook niet zo ongelooflijk arbeidsintensief als die van zout.

Toch waren veel specerijen nog vrij duur. In het oude Rome werd gember bijvoorbeeld verkocht voor 400 denarii, en aan peper hing een prijskaartje van ongeveer 800 denarii. Om dat in perspectief te plaatsen: een denarius of dinar zou vandaag de dag tussen de 1 en 2 dollar waard zijn geweest.

Vergeleken met het bestaan van multimiljardairs vandaag (en waarschijnlijk triljardairs in de nabije toekomst), kunnen de denarii gezien worden als nog duurder in verhouding tot hun cultuur en economie dan de huidige munten.

Waarom waren zoveel exotische kruiden zo waardevol? Hoe kan een beetje peper honderden dollars waard zijn?

Logistiek is alles.

De meeste van die kruiden waren destijds alleen geteeld in India Dus, terwijl ze daar niet zo duur waren, waren ze voor de mensen in Europa zeer waardevol omdat de logistiek een paar duizend jaar geleden veel trager, moeilijker en duurder was dan nu. Het was zelfs gebruikelijk dat kruiden zoals peper als losgeld werden gevraagd in militaire situaties zoals belegeringen of dreigende overvallen.

Ceder, sandelhout en andere houtsoorten

Je zou denken dat hout duizenden jaren geleden niet zo'n ongewoon en waardevol product was. Bomen waren immers overal, zeker toen. En bomen in het algemeen waren niet zo ongewoon, maar bepaalde soorten bomen waren dat wel, zowel ongewoon als zeer waardevol.

Sommige bomen, zoals ceder, werden niet alleen gebruikt vanwege hun zeer hoogwaardige hout, maar ook vanwege hun aromatische geur en religieuze betekenis. Ook het feit dat ceder vrij goed bestand is tegen rot en insecten maakte het zeer gewild, onder andere voor de bouw en de scheepsbouw.

Sandelhout is een ander uitstekend voorbeeld, zowel vanwege de kwaliteit ervan als vanwege de sandelhoutolie die eruit wordt gewonnen. Veel samenlevingen, zoals de aboriginals in Australië, gebruikten sandelhout ook voor hun vruchten, noten en pitten. Bovendien is sandelhout, in tegenstelling tot veel andere dingen op deze lijst, vandaag de dag nog steeds zeer gewaardeerd, omdat het nog steeds wordt gezien als een van de duurste houtsoorten.

Paarse kleurstof

De kleur paars was vroeger extreem duur.

De reden hiervoor is dat Tyrian paarse kleurstof - ook bekend als Imperial Purple of Royal Purple - kon destijds niet kunstmatig worden vervaardigd. In plaats daarvan kon deze bijzondere kleurstof alleen worden verkregen door extracten van de murex schelpdieren.

Het behoeft geen betoog dat de vangst van deze schelpdieren en de winning van voldoende hoeveelheden van hun kleurrijke kleurstofafscheiding een tijdrovende en bewerkelijke onderneming was. Aangenomen wordt dat het proces voor het eerst werd gestroomlijnd door de inwoners van Tyrus, een Phoneciaanse stad uit de Bronstijd aan de oostkust van de Middellandse Zee.

De kleurstof zelf en de daarmee gekleurde stoffen waren zo belachelijk duur dat zelfs de adel in de meeste culturen zich die niet kon veroorloven - alleen de rijkste vorsten en keizers konden dat, vandaar dat deze kleur eeuwenlang werd geassocieerd met het koningschap.

Er wordt gezegd dat Alexander de Grote een enorme voorraad Tyrische purperen kleding en stoffen vond toen hij de Perzische stad Susa veroverde en de koninklijke schat plunderde.

Voertuigen

Voor een iets bredere categorie moeten we vermelden dat voertuigen van allerlei aard duizenden jaren geleden ook buitengewoon waardevol waren. De eenvoudigste voertuigen zoals wagens waren gewoon, maar alles wat groter of complexer was, zoals koetsen, wagens, boten, schuiten, biremen, triremes en grotere schepen was buitengewoon duur en waardevol, vooral als ze goed gemaakt waren.

Niet alleen waren zulke grote voertuigen erg moeilijk en duur om van voldoende hoge kwaliteit te maken, maar ze waren ook buitengewoon nuttig voor allerlei vormen van handel, oorlog, politiek en meer.

Een trireme was in wezen het equivalent van een jacht vandaag de dag, qua prijs, en dergelijke schepen konden niet alleen voor oorlog, maar ook voor lange-afstandshandel worden gebruikt. Toegang hebben tot zo'n voertuig was bijna alsof je vandaag de dag een bedrijf cadeau kreeg.

Vers water

Dit voelt misschien een beetje overdreven. Natuurlijk was water toen waardevol, en is het dat vandaag ook - het is cruciaal voor het overleven van het menselijk leven. Maar is het adequaat om het in dezelfde categorie te plaatsen als edele metalen of zijde qua prijs?

Welnu, afgezien van het feit dat miljoenen mensen vandaag de dag nog lijden onder ernstige droogte, zijn er in het verleden hele beschavingen gebouwd op plaatsen waar vrijwel geen drinkbaar water was.

Het Maya-rijk op het schiereiland Yucatan is daar een goed voorbeeld van. Door de diepe kalksteen van dat schiereiland waren er geen zoetwaterbronnen of rivieren die de Maya's konden gebruiken voor water. Dergelijke kalksteen bestaat ook onder Florida in de VS, alleen is het daar niet zo diep, zodat er moerassen ontstonden in plaats van droog land.

Om aan deze schijnbaar onmogelijke situatie het hoofd te bieden, bedachten de Maya's hoe ze regenwater konden zuiveren en vervolgens maandenlang konden opslaan in gigantische containers. Deze waterzuiveringsmethoden waren baanbrekend voor die tijd en ongeëvenaard in vergelijking met wat andere culturen op aarde in die tijd deden. En, cruciaal voor het doel van dit artikel - het draaide in wezen regenwater in een bron die moet worden gewonnen en gecultiveerd, net als edele metalen en zijde.

Maar zelfs buiten deze extreme voorbeelden is de rol van water als kostbare hulpbron onmiskenbaar in vele andere culturen. Zelfs degenen die "gemakkelijk" toegang hadden tot zoetwaterbronnen, moesten het vaak met de hand of door kilometerslange veetransporten naar hun steden en huizen vervoeren.

Paarden en andere rijdieren

Over rijden gesproken, paarden, kamelen, olifanten en andere rijdieren waren in die tijd ongelooflijk duur, vooral als ze van een bepaald ras of type waren. Bijvoorbeeld, terwijl een landbouwpaard in het oude Rome verkocht kon worden voor een tiental duizend denarii, werd een oorlogspaard meestal verkocht voor ongeveer 36.000 denarii en een renpaard voor maximaal 100.000 denarii.

Dit waren absurde prijzen voor die tijd, want alleen de hoogste adel had zulke bedragen van vijf of zes cijfers rondslingeren. Maar zelfs "eenvoudige" oorlogspaarden en landbouw- of handelsdieren waren in die tijd nog uiterst waardevol vanwege alle gebruiksmogelijkheden. Deze rijdieren werden gebruikt voor landbouw, handel, vermaak, reizen en oorlog. Een paard was toen in wezen een auto en eenduur paard was een zeer dure auto.

Glas

Het glasblazen zou zijn ontstaan in Mesopotamië zo'n 3600 jaar geleden of in het tweede millennium v. Chr. De exacte plaats van oorsprong is niet zeker, maar het was waarschijnlijk het huidige Iran of Syrië, en zelfs mogelijk Egypte. Sindsdien en tot de industriële revolutie werd glas handmatig geblazen.

Dit betekent dat zand moest worden verzameld, gesmolten in ovens bij extreem hoge temperaturen, en vervolgens handmatig door de glasblazer in specifieke vormen werd geblazen. Het proces vereiste veel vaardigheid, tijd en vrij veel werk, waardoor glas zeer kostbaar werd.

Het was echter niet per se zeldzaam, want niet lang nadat mensen leerden hoe ze het moesten maken, nam de glasindustrie een hoge vlucht. Glazen vaten zoals bekers, schalen en vazen, gekleurde glasbaren, zelfs snuisterijen en sieraden zoals glazen imitaties van hardstenen snijwerk of edelstenen werden zeer gewild.

Zo begon de waarde van glas grotendeels af te hangen van de kwaliteit waarin het was gemaakt - zoals bij veel andere goederen was een gewone glazen beker niet zo veel waard, maar een complexe en schitterende vaas van gekleurd glas zou zelfs de aandacht trekken van de rijkste edelman.

Conclusie

Zoals je ziet, waren zelfs de eenvoudigste dingen zoals hout, water, zout of koper verre van "eenvoudig" om aan te schaffen tijdens het begin van de beschaving.

Of het nu kwam door hun zeldzaamheid of doordat het zo moeilijk en arbeidsintensief was om ze te verkrijgen, veel producten en materialen die wij vandaag de dag als vanzelfsprekend beschouwen, veroorzaakten oorlogen, volkerenmoorden en de onderwerping van hele volkeren.

Het doet je afvragen welke van de meest gekoesterde producten van de huidige samenleving over een paar eeuwen nog zo bekeken zullen worden.