Mysterieus, krachtig en mogelijk de beroemdste van allemaal. Poseidon's zonen Triton is een god van de zee.

De voorstelling van deze godheid, aanvankelijk Poseidons voornaamste heraut, is in de loop der tijden sterk veranderd, tot op het punt dat hij werd afgeschilderd als een monsterlijk zeewezen, vijandig tegenover mensen, of als de vindingrijke bondgenoot van sommige helden in verschillende perioden.

Tegenwoordig gebruikt men echter 'triton' als een algemene naam om te verwijzen naar heremieten. Lees verder om meer te weten te komen over een van de spannendste zeegoden uit de Griekse mythologie.

Wie was Triton?

Triton is een godheid van de zee, zoon van de god Poseidon en de godin Amphitrite en broer van de godin Rhode.

Volgens Hesiodus woont Triton met zijn ouders in een gouden paleis in de diepte van de zeeën. Triton wordt vaak vergeleken met andere zeegoden, zoals Nereus en Proteus, maar hij wordt niet afgeschilderd als een gedaanteverwisselaar, zoals deze twee.

Triton - Trevifontein, Rome

Op traditionele afbeeldingen ziet hij eruit als een man tot aan zijn middel en met de staart van een vis.

Het was niet ongewoon dat de zonen van Poseidon het dwangmatige karakter van zijn vader erfden, en Triton is geen uitzondering, want hij stond erom bekend jonge maagden te ontvoeren die per ongeluk een bad namen aan zee of aan de oever van een rivier, om ze te verkrachten.

In de Griekse mythologie wordt melding gemaakt van een kortstondige liefde tussen Triton en Hecate Maar zijn gemalin is de nimf Libya als zijn vrouw.

Triton had twee dochters (met deze laatste of met een onbekende moeder), Triteia en Pallas, wier lot diepgaand werd beïnvloed door Athena We komen hier later op terug, in het deel over de mythen van Triton.

Volgens Ovidius kon Triton de kracht van de getijden manipuleren door op zijn schelptrompet te blazen.

Symbolen en eigenschappen van Triton

Het belangrijkste symbool van Triton is een schelp waarmee hij de getijden beheerst. Maar deze trompet heeft ook andere toepassingen, die ons een idee kunnen geven van hoe sterk deze god inderdaad was.

Tijdens de oorlog tussen de Olympiërs en de Giganten maakte Triton het reuzenras bang toen hij op zijn schelp blies, omdat zij geloofden dat dit het gebrul was van een wild beest dat door hun vijanden was gestuurd om hen te doden. De Giganten vluchtten in angst zonder te vechten.

Sommige beschilderde Griekse schepen lijken te suggereren dat Triton als heraut van Poseidon zijn schelp gebruikte om alle minderheidsgoden en zeemonsters die de entourage van het hof van zijn vader vormden te bevelen.

Hoewel de drietand werd meestal geassocieerd met Poseidon, begonnen kunstenaars Triton af te beelden met een drietand tijdens de late klassieke periode. Deze afbeeldingen zouden kunnen aangeven hoe dicht Triton bij zijn vader stond in de ogen van de oude kijkers.

Triton is de god van de zeediepten en van de wezens die daarin leven. Triton werd echter ook in het binnenland aanbeden, want men dacht dat hij de heer en beschermer van bepaalde rivieren was. De rivier Triton was de beroemdste van allemaal. Het was aan deze rivier dat Zeus Athena baarde, vandaar dat de godin de bijnaam 'Tritogeneia' krijgt.

In het oude Libië wijdde de lokale bevolking het Tritonismeer aan deze god.

Voorstellingen van Triton

De traditionele voorstelling van Triton, die van een man met een vissenstaart, is in de loop der tijden met enkele merkwaardige variaties weergegeven. Zo wordt Triton in een Grieks schip uit de 6e eeuw voor Christus afgebeeld met een slangenstaart met meerdere puntige vinnen. In de klassieke Griekse beeldhouwkunst verschijnt Triton soms ook met een dubbele dolfijnenstaart.

De afbeeldingen van Triton bevatten op sommige plaatsen ook delen van schaaldieren en zelfs paarden. In een Grieks mozaïek wordt de zeegod bijvoorbeeld afgebeeld met een paar krabbenklauwen in plaats van handen. In een andere voorstelling heeft Triton een stel paardenbenen in het voorste deel van zijn vissenstaart. Het is vermeldenswaard dat de correcte term voor een triton met benen centaur-triton ofichthyocentaur.

Verschillende klassieke Griekse en Romeinse auteurs zijn het er ook over eens dat Triton een azuurblauwe huid en groen haar had.

Tritons en Tritoness - De Daemons van de Zee

Drie bronzen Titanen die een bassin omhoog houden - Triton's Fontein, Malta

Ergens tussen de 6e en de 3e eeuw v.C. begonnen de Grieken de naam van de god in meervoud te gebruiken, verwijzend naar een groep zeemeermannen die soms samen met Triton of alleen verschijnen. Tritons worden vaak vergeleken met satyrs omdat ze beide wilde, semi-antropoïde wezens zijn, gedreven door lust of seksueel verlangen.

Het is een veel voorkomende misvatting te denken dat een vrouwelijke triton een sirene In de oude literatuur waren sirenen oorspronkelijk wezens met een vogellichaam en een vrouwenhoofd. In plaats daarvan is de juiste term "tritoness".

Sommige auteurs beschouwen tritons en tritonessen als zeedaemonen. Volgens de meeste oude bronnen is een daemon een geest die een bepaald aspect van de menselijke conditie belichaamt. In dit geval zouden deze wezens kunnen worden beschouwd als de zeedaemonen van de lust, vanwege het onverzadigbare seksuele verlangen dat hun wordt toegeschreven.

Triton in kunst en literatuur

Voorstellingen van Triton waren al een populair motief in Grieks aardewerk en mozaïek in de 6e eeuw v.C. In beide kunsten verscheen Triton als de majestueuze heraut van Poseidon of als een woest zeedier. Twee eeuwen later begonnen Griekse kunstenaars groepen tritons af te beelden in verschillende kunstvormen.

De Romeinen, die de smaak van de Grieken voor beeldhouwkunst en volumineuze vormen erfden, gaven er de voorkeur aan Triton te portretteren met een dubbele dolfijnenstaart, een weergave van de god die minstens tot de 2e eeuw v.Chr. kan worden teruggevoerd.

Na de hernieuwde belangstelling voor de Grieks-Romeinse mythologie door de Renaissance begonnen er opnieuw beelden van Triton te verschijnen, alleen werden ze deze keer een berucht decoratief element van de fontein of de fontein zelf. De beroemdste voorbeelden hiervan zijn de sculptuur Neptunus en Triton en Triton Fontein beide van de beroemde barokke Italiaanse kunstenaar Gian Lorenzo Bernini. In beide kunstwerken verschijnt Triton blazend op zijn zeeschelp.

Vermeldingen van Triton, of van groepen tritons, zijn te vinden in verschillende literaire werken. In Hesiod's Theogonie beschrijft de Griekse dichter Triton als een "vreselijke" god, waarschijnlijk verwijzend naar het temperamentvolle karakter dat aan deze godheid wordt toegeschreven.

Een andere korte maar levendige voorstelling van Triton wordt ons gegeven door Ovidius in zijn Metamorfose In dit deel van de tekst legt Poseidon zijn drietand neer om de golven tot bedaren te brengen, terwijl tegelijkertijd de "in zee gehulde" Triton, wiens "schouders bedekt waren met zeeschelpen", op zijn schelp blaast om de vloed te verzoeken zich terug te trekken.

Triton komt ook voor in Argonautica De Argonauten hadden tot dit punt in het heldendicht enige tijd door de Libische woestijn gezworven, met hun schip aan boord, en niet in staat de weg terug te vinden naar de Afrikaanse kust.

De helden vonden de god bij aankomst bij het Tritonismeer. Daar wees Triton, vermomd als een sterveling genaamd Eurypylus, de Argonauten de route aan die ze moesten volgen om terug te keren naar de zee. Triton schonk de helden ook een magische wolk van aarde. Toen ze begrepen dat de man voor hen een godheid was, accepteerden de Argonauten het geschenk en beschouwden het als een teken dat hun goddelijke strafwas eindelijk voorbij.

In de Romeinse roman De gouden kont van Apuleius worden ook tritons getoond, die deel uitmaken van de goddelijke entourage die de godin Venus (de Romeinse tegenhanger van Aphrodite) vergezelt.

Mythen met Triton

• Triton en Heracles

Heracles vecht tegen Triton. Metropolitan Museum of Art. Door Marie-Lan Nguyen (2011), CC BY 2.5, //commons.wikimedia.org/w/index.php?cur>

Hoewel het in geen enkele schriftelijke bron is vastgelegd, suggereert het beroemde motief van Herakles die met Triton worstelt, afgebeeld op vele Griekse schepen uit de 6e eeuw v.C., dat er een versie van de mythe van de twaalf werken was waarin de zeegod een belangrijke rol speelde. Bovendien heeft de aanwezigheid van de god Nereus in sommige van deze voorstellingen mythografen doen geloven dat de botsingtussen deze twee geduchte tegenstanders kan hebben plaatsgevonden tijdens de elfde arbeid.

Herakles moest zijn neef Eurystheus op zijn elfde arbeid drie gouden appels brengen uit de Tuin der Hesperiden. De locatie van de goddelijke tuin was echter geheim, dus de held moest eerst ontdekken waar die was om zijn missie te volbrengen.

Uiteindelijk kwam Herakles te weten dat de god Nereus het pad naar de tuin kende, dus nam hij hem gevangen. Aangezien Nereus een gedaanteverwisselaar was, was de held, toen hij hem eenmaal gevangen had, extra voorzichtig om zijn greep niet te verslappen voordat de god de exacte positie van de tuin onthulde.

De hierboven genoemde scheepskunst lijkt echter te suggereren dat in een andere versie van dezelfde mythe, het Triton was die Herakles onder ogen moest zien en overmeesteren om te weten waar de Tuin der Hesperiden was. Deze afbeeldingen laten ook zien dat het gevecht tussen de held en de god een vertoon van brute kracht was.

• Triton bij Athena's geboorte

In een andere mythe wordt Triton, die aanwezig was bij de geboorte van Athena, door Zeus met de opdracht de godin op te voeden, een taak die hij grondig uitvoerde tot een zeer jonge Athena tijdens het spelen per ongeluk Tritons dochter Pallas doodde.

Daarom wordt bij het aanroepen van Athena in haar rol van godin van strategie en oorlogvoering het epitheton 'Pallas' aan Athena's naam toegevoegd. Een andere dochter van Triton, Triteia genaamd, werd priesteres van Athena.

• Triton en Dionysius

Een mythe vertelt ook over een botsing tussen Triton en Dionysius Volgens het verhaal vierde een groep priesteressen van Dionysos een feest bij een meer.

Triton dook plotseling op uit het water en probeerde enkele van de geschenken te ontvoeren. Geschrokken door de aanblik van de god, riepen de priesteressen Dionysos aan, die hen te hulp schoot en zo'n oproer veroorzaakte dat hij Triton onmiddellijk verdreef.

In een andere versie van dezelfde mythe lieten enkele mannen, na te hebben gezien wat Triton hun vrouwen had aangedaan, een kruik vol wijn achter naast het meer waar Triton vermoedelijk woonde. Uiteindelijk werd Triton uit het water getrokken, aangetrokken door de wijn. De god begon ervan te drinken tot hij erg dronken was en op de aarde in slaap viel, waardoor de mannen die de hinderlaag hadden opgezet de kans kregen om Triton te doden.met behulp van assen.

Eén interpretatie van deze mythe is dat zij de overwinning van cultuur en beschaving voorstelt (beide belichaamd door de wijn) op het irrationele en woeste gedrag dat wordt vertegenwoordigd door Triton.

Triton in de popcultuur

Een gigantische Triton verschijnt in de film uit 1963 Jason en de Argonauten In deze film houdt Triton de zijkanten van de Clashing Rocks (ook bekend als de Cyanean Rocks) vast terwijl het schip van de Argonauten door de doorgang dringt.

In de Disney tekenfilm uit 1989 De Kleine Zeemeermin Koning Triton (de vader van Ariel) is ook gebaseerd op de Griekse zeegod. De inspiratie voor het verhaal van deze film kwam echter vooral van een gelijknamig verhaal van de Deense schrijver Hans Christian Andersen.

Conclusie

Triton, zoon van Poseidon en Amphitrite, wordt beschreven als zowel een grote als een vreselijke god, gezien zijn fysieke kracht en karakter.

Triton is een ambivalente en mysterieuze figuur, die soms wordt beschouwd als een bondgenoot van de helden en bij andere gelegenheden als een vijandig wezen of gevaarlijk voor de mensen.

Op een bepaald moment in de oudheid begon men de naam van de god te vermenigvuldigen om hem te gebruiken als een algemene term voor heremieten. Triton wordt ook gezien als een symbool van het irrationele deel van de menselijke geest.