Griekse mythologie heeft een verscheidenheid aan fantastische wezens die de grenzen van Griekenland hebben overschreden en in de moderne westerse cultuur zijn terechtgekomen. Een van die wezens is de Satyr, het half-geit half-mens wezen, vergelijkbaar met de centaur en gewoonlijk aangeduid als faunen in literatuur en films. Hier is een nadere blik op hun mythe.

Wat zijn saters?

Saters waren half geit, half mens. Ze hadden de onderste ledematen, staart en oren van een geit en het bovenlichaam van een mens. Het was gebruikelijk dat ze werden afgebeeld met een rechtopstaand lid, misschien om hun wellustige en op seks beluste karakter te symboliseren. Een van hun activiteiten was het achtervolgen van nimfen om met hen te paren.

De Satyrs hadden te maken met wijn maken en waren beroemd om hun hyperseksualiteit. Verschillende bronnen verwijzen naar hun karakter als gek en uitzinnig, zoals dat van de Centauren. Als er wijn en seks in het spel waren, waren de Satyrs gekke wezens.

Deze wezens hadden echter ook een rol als de geesten van de vruchtbaarheid op het platteland. Hun verering en mythen begonnen in de plattelandsgemeenschappen van het oude Griekenland, waar men ze in verband bracht met de Bacchanten, de metgezellen van de god Dionysus Ze hadden ook connecties met andere godheden zoals Hermes , Pan en Gaia Volgens Hesiod waren de Satyrs de nakomelingen van de dochters van Hecaterus. Maar in de mythen wordt niet veel over hun afkomst verteld.

Satyrs vs. Sileni

Er bestaat controverse over de Satyrs omdat zij en de Sileni mythen en dezelfde kenmerken delen. De verschillen tussen de twee groepen zijn niet opmerkelijk genoeg en ze worden vaak als dezelfde beschouwd. Sommige geleerden proberen echter de Satyrs van de Sileni te onderscheiden.

• Sommige auteurs hebben geprobeerd deze twee groepen te scheiden, door te verklaren dat Satyrs half-geit en Sileni half-paard zijn, maar de mythen verschillen in die theorie.
• Er zijn ook stellingen dat Satyr was de naam van deze wezens op het Griekse vasteland. Sileni was hun naam in Aziatische Griekse gebieden.
• In andere verslagen waren de Sileni een soort Satyr. Bijvoorbeeld, er is een Satyr genaamd... Silenus die de verpleegster van Dionysus was toen hij een baby was.
• Er zijn andere specifieke Satyrs genaamd Silens, die drie oudere Satyrs waren die Dionysus vergezelden op zijn reizen door Griekenland. De discrepantie kan zijn ontstaan door deze gelijksoortige karakters en namen. De precieze oorsprong blijft onbekend.

De saters in de mythen

De Saters hebben geen centrale rol in de Griekse mythologie of in specifieke mythen. Als groep komen ze weinig voor in de verhalen, maar er zijn toch enkele beroemde gebeurtenissen waarin ze voorkomen.

• De oorlog van de Gigantes

Toen de Gigantes oorlog voerden tegen de Olympiërs onder Gaia's bevel, Zeus riep alle goden op om met hem te vechten. Dionysus , Hephaestus en de Satyrs waren in de buurt, en zij arriveerden als eersten. Zij kwamen aan op ezels, en samen wisten zij het eerste offensief tegen de Gigantes af te slaan.

• Amymone en de Argive Satyr

Amymone was de dochter van koning Danaus; dus een van de Danaïden. Op een dag was ze in het bos op zoek naar water en aan het jagen, en ze maakte per ongeluk een slapende sater wakker. Het wezen werd gek van lust wakker en begon Amynone lastig te vallen, die bad voor Poseidon om te verschijnen en haar te redden. De god verscheen en liet de sater weglopen. Daarna was het Poseidon die seks had met de Danaid. Uit hun verbintenis werd Nauplius geboren.

• De sater Silenus

De moeder van Dionysos, Semele stierf met de god nog in haar schoot. Omdat hij een zoon van Zeus was, nam de god van de donder de jongen en bevestigde hem aan zijn dij tot hij ontwikkeld was en klaar was om geboren te worden. Dionysus was het resultaat van een van Zeus' overspelige daden; daarvoor was de jaloerse Hera Hij haatte Dionysos en wilde hem doden. Het was dus van het grootste belang de jongen verborgen en veilig te houden, en Silenus was degene voor deze taak. Silenus zorgde voor de god vanaf zijn geboorte totdat Dionysos bij zijn tante ging wonen.

• De Satyrs en Dionysos

De Bacchae was de groep die Dionysos vergezelde op zijn reizen om zijn cultus door heel Griekenland te verspreiden. Er waren Satyrs, nimfen, maenaden en mensen die dronken, feestten en Dionysos aanbaden. In veel van Dionysos' conflicten dienden de Satyrs ook als zijn soldaten. Sommige mythen verwijzen naar Satyrs, die Dionysos liefhad, en anderen die zijn herauten waren.

Speelt met Satyrs

In het oude Griekenland waren er beroemde Satyr-spelen, waarin mannen zich als Satyr verkleedden en liederen zongen. Bij de Dionysische feesten vormden de Satyr-spelen een essentieel onderdeel. Aangezien deze feesten het begin van het theater waren, schreven verschillende auteurs stukken om ze daar te vertonen. Helaas zijn er slechts enkele fragmenten van deze toneelstukken bewaard gebleven.

Saters Buiten de Griekse Mythologie

In de middeleeuwen begonnen auteurs de Satyrs te verbinden met Satan. Ze werden een symbool, niet van lust en razernij, maar van het kwaad en de hel. Men zag ze als demonen, en het christendom nam ze over in zijn iconografie van de duivel.

In de renaissance doken de Satyrs in heel Europa weer op in verschillende kunstwerken. Het is misschien in de renaissance waar het idee van Satyrs als geitenpoten sterker werd, aangezien de meeste van hun afbeeldingen hen in verband brengen met dit dier, en niet met een paard. Michelangelo's beeldhouwwerk uit 1497 Bacchus toont een sater aan de basis. In de meeste kunstwerken lijken ze dronken, maar ze begonnen ook te verschijnen als relatief beschaafde wezens.

In de negentiende eeuw schilderden verschillende kunstenaars Satyrs en nimfen in een seksuele context. Vanwege hun historische achtergrond gebruikten de kunstenaars deze wezens uit de Griekse mythologie om seksualiteit uit te beelden zonder de morele waarden van die tijd te beledigen. Naast de schilderijen schreven verschillende auteurs gedichten, toneelstukken en romans waarin Satyrs voorkomen of waarin de verhalen zijn gebaseerd op hun mythen.

In de moderne tijd wijken de voorstellingen van de Satyrs sterk af van hun werkelijke karakter en kenmerken in de Griekse mythologie. Ze verschijnen als burgerlijke wezens zonder hun lust naar seks en hun dronken persoonlijkheid. De Satyrs komen voor in C.S Lewis' Narnia evenals in Rick Riordan's Percy Jackson en de Olympiërs met centrale rollen.

Inpakken

De Satyrs waren fascinerende wezens die deel gingen uitmaken van de westerse wereld. In de Griekse mythologie leverden de Satyrs een bijrol in verschillende mythen. Hun karakter was misschien wel de reden waarom ze een belangrijk thema bleven in kunstvoorstellingen. Ze hadden te maken met mythologie, maar ook met kunst, religie en bijgeloof; wat dat betreft zijn het verbazingwekkende wezens.