Galopujący czarny ogier to wspaniały widok, ale nie wtedy, gdy jesteś w Irlandii po zmroku.Mityczne czarne konie púca z irlandzkiej mitologii od wieków przerażały mieszkańców Irlandii i innych celtyckich grup etnicznych, ale szczególnie nękały rolników.Jednym z najpopularniejszych stworzenia z mitologii celtyckiej Pooka inspirowała współczesną kulturę na wiele sposobów. Jaka tajemnica kryje się za tymi stworzeniami i jak powstały?

Co to jest Púca?

Púca, w języku staroirlandzkim, dosłownie tłumaczy się jako. goblin . Dziś powszechnie pisze się pooka, z púcai Inna teoria dotycząca nazwy pooka jest taka, że pochodzi ona od Poc innymi słowy koza po irlandzku.

Te groźne stworzenia zwykle mają kształt czarnego konia i niestrudzenie przemierzają okolice, szukając ludzi do dręczenia. Rzadko kiedy udawało im się kogoś zabić, ale mówi się, że powodują wiele szkód materialnych i psot, a także ogólnie powodują nieszczęścia.

Co zrobił Puchatek?

Najczęstszym mitem o pooce jest to, że szukają ludzi w nocy i próbują oszukać biedaków, aby ich ujeżdżać. Zwykle ofiarą pooki będzie pijak, który nie wrócił do domu wystarczająco wcześnie, rolnik, który musiał wykonać jakąś pracę w polu po zmroku lub dzieci, które nie wróciły do domu na kolację.

Pooka zwykle próbuje przekonać osobę do jazdy na nim, ale w niektórych mitach, bestia po prostu wrzuca je na swój grzbiet i zaczyna uciekać. Ten bieg o północy zwykle trwa do świtu, kiedy pooka wraca ofiarę do miejsca, z którego ją zabrał i pozostawia ją tam oszołomioną i zdezorientowaną. Ofiara rzadko jest zabijana lub nawet fizycznie skrzywdzona, ale otrzymują przerażająceKoszmarna jazda. Według niektórych mitów, jeździec miałby być również przeklęty pechowo.

Jak powstrzymać Pooka

Istnieje kilka popularnych środków zaradczych, które ludzie podjęli przeciwko koniom pookah, poza tym, że po prostu starali się wrócić do domu przed zmierzchem. Najbardziej powszechne byłoby noszenie "ostrych rzeczy", takich jak ostrogi, aby spróbować powstrzymać zwierzę przed porwaniem ich, lub przynajmniej mieć nad nim jakąś kontrolę podczas jazdy.

W opowieści Seána Ó Cróinín'a An Buachaill Bó agus an Púca chłopiec zostaje porwany przez pookę i dźga zwierzę ostrogami.Pooka rzuca młodzieńca na ziemię i ucieka.Kilka dni później pooka wraca do chłopca, a ten drwi z niej mówiąc:

Chodź do mnie , powiedział, żebym mógł wejść na twoje plecy.

Masz te ostre rzeczy na sobie? powiedział zwierz.

Na pewno, powiedział chłopiec.

Och, w takim razie nie będę się do ciebie zbliżał, powiedział pooka.

The Pooka's Share

Innym popularnym sposobem ochrony przed pookiem było pozostawienie części plonów w kupie na końcu pola. Robiono to, aby uspokoić pooka, tak aby nie przeskakiwał przez uprawy i płoty w gospodarstwie danej osoby.

Ten udział pooka jest szczególnie związany z festiwalem Samhain i Dniem Pooka - 31 października i 1 listopada w Irlandii. Ten dzień oznacza koniec jasnej połowy roku i początek ciemnej połowy w kalendarzu celtyckim.

Święto Samhain trwa kilka dni i obejmuje różne aktywności, ale ponieważ oznacza również koniec zbiorów, rolnicy zostawiali pooka z ostatnich upraw.

Zmiennokształtni i podstępni

Pooki były jednak czymś więcej niż tylko strasznymi końmi i nie bez powodu ich nazwa tłumaczy się jako goblin Stworzenia te były w rzeczywistości wykwalifikowanymi zmiennokształtnymi i mogły przekształcać się w różne inne zwierzęta, takie jak lis, wilk, królik, kot, kruk, pies, koza, a nawet człowiek w rzadkich przypadkach.

Jednakże, nawet gdy zmieniały się w ludzi, nie mogły kształtować się w konkretną osobę i zawsze miały co najmniej kilka zwierzęcych cech, takich jak kopyta, ogon, owłosione uszy i tak dalej. Jednym wspólnym tematem w prawie wszystkich ich wcieleniach było to, że pooka miała czarne futro, włosy i/lub skórę.

W niektórych wersjach mitu o pooce mówi się, że stwór mógł przekształcić się w goblina, czasami opisywanego z jawnie wampirycznymi cechami. Niektóre historie mówią o pooce polującej na ludzi, a następnie zabijającej ich i zjadającej w tej wampirycznej formie goblina.

Jednak pooka jest ogólnie uważana za psotną i niszczycielską, a nie morderczą istotę. Dlatego opowieści o pooce zabijającej ludzi w swojej gobliniej postaci są często uważane za błędne, ponieważ możliwe jest, że starzy bajarze i bardowie użyli w swoich opowieściach niewłaściwej nazwy.

Najczęściej pooka są postrzegane jako złośliwi tricksterzy, nawet jeśli są w ludzkiej lub gobliniej formie. Stworzenia te mogą mówić we wszystkich swoich formach, ale były szczególnie rozmowne w swojej ludzkiej formie. Pooka zazwyczaj nie używają swojej mocy mowy, aby kogoś przekląć, ale próbują oszukać go z dala od miasta lub na jego plecach.

Dobroczynność Pooka

Nie wszystkie historie o pookach przedstawiają je jako złe, według niektórych opowieści niektóre pooki mogą być również życzliwe. Niektóre opowiadają nawet o białych pookach, chociaż kolor nie jest w 100% związany z charakterem pooki.

Białe lub czarne, ludzkie lub końskie, dobre pooki były rzadkością, ale istniały w celtyckim folklorze. Niektóre z nich interweniowały, aby zapobiec wypadkowi lub powstrzymywały ludzi przed wejściem w pułapkę innego złośliwego ducha lub wróżki. Niektóre opowieści mówią o dobrych pookach chroniących pewne wioski lub obszary jako duch opiekuńczy.

W jednej z opowieści irlandzkiej poetki Lady Wilde, syn farmera o imieniu Padraig poczuł ukrytą obecność pooki w pobliżu i zawołał do stworzenia, oferując swój płaszcz. Pooka pojawiła się przed chłopcem w postaci młodego byka i powiedziała mu, aby przyszedł do pobliskiego młyna później tej nocy.

Mimo, że jest to dokładnie taki rodzaj zaproszenia od pooki, który powinien zostać odrzucony, chłopiec zrobił to i odkrył, że pooka wykonał całą pracę mieląc kukurydzę na worki z mąką. Pooka robił to noc w noc, a Padraig pozostawał ukryty w pustej skrzyni każdej nocy i obserwował pracę pooki.

W końcu Padraig postanowił uszyć mu garnitur z pięknego jedwabiu, jako podziękowanie dla stworzenia.Po otrzymaniu prezentu, pooka zdecydował, że czas opuścić młyn i "zobaczyć trochę świata".Mimo to, pooka wykonał już wystarczająco dużo pracy, a rodzina Padraiga stała się zamożna.Później, gdy chłopiec urósł i ożenił się, pooka wrócił ipotajemnie zostawił prezent ślubny w postaci złotego pucharu wypełnionego magicznym napojem, który gwarantował szczęście.

Morał z tej historii wydaje się być taki, że jeśli ludzie są dobrzy dla pooka (oferują im swój płaszcz lub dają im prezent), pooka może odwdzięczyć się tym samym, zamiast wywoływać zgorszenie. Jest to wspólny motyw dla innych celtyckich, germańskich i nordyckich stworzeń, które, choć zwykle złośliwe, mogą być życzliwe, jeśli traktuje się je miło.

Boogieman czy Easter Bunny?

Mówi się, że wiele innych popularnych postaci mitologicznych zostało zainspirowanych lub wywodzi się z pooka. Mówi się, że jedną z takich postaci jest boogieman, chociaż różne kultury twierdzą, że ich wersje boogiemana były inspirowane w różny sposób. Niemniej jednak motyw porywania dzieci w nocy z pewnością pasuje do pooka.

Innym, bardziej zaskakującym związkiem jest ten z wielkanocnym zajączkiem. Ponieważ zajączki są jednym z bardziej popularnych kształtów pooka, po koniu, łączy się je ze starożytnym symbolika płodności Nie jest do końca jasne, czy Wielkanocny Zajączek został zainspirowany przez króliczą inkarnację pooka, czy też oba zostały zainspirowane skojarzeniem królika z płodnością. W każdym razie istnieją pewne legendy o pooku, w których dobrotliwe króliczki pook dostarczają ludziom jajka i prezenty.

Pooka w literaturze - Szekspir i inni klasycy

Puck (1789) autorstwa Joshuy Reynoldsa, Public Domain.

Pookas są obecne w dużej części starożytnej, średniowiecznej i klasycznej literatury Wielkiej Brytanii i Irlandii. Jednym z takich przykładów jest postać Pucka w Szekspirowskiej Sen nocy letniej W sztuce, Puck jest trickster sprite, który ustawia większość wydarzeń historii w ruchu.

Inne słynne przykłady pochodzą od irlandzkiego powieściopisarza i dramaturga Flann O'Brien (prawdziwe nazwisko Brian O'Nolan) i poety W. B. Yeatsa, którzy napisali swoje postacie pooka jako orły.

Symbole i symbolika Púca

Większość symboliki pooka wydaje się związana z klasycznym obrazem boogiemana - strasznego potwora, który ma straszyć dzieci (i wiejskich pijaków), aby zachowywały się i przestrzegały wieczornej godziny policyjnej.

Jest też złośliwa strona pooka, która powoduje, że płata on figle ludziom niezależnie od ich zachowania, symbolizując nieprzewidywalność życia i losu.

Symbolika pooka staje się bardziej interesująca w mitach, w których stworzenia te są moralnie szare, a nawet dobrotliwe. Historie te pokazują, że pooka, podobnie jak większość innych wróżek i czarownic, nie są tylko demonami lub goblinami, ale są aktywnymi agentami i reprezentantami irlandzkiej i brytyjskiej dzikiej przyrody. W większości tych historii pooka musi być okazywana z szacunkiem, a następnie może pobłogosławić bohateraze szczęściem lub prezentami.

Znaczenie Púca we współczesnej kulturze

Warianty Pooka można zobaczyć w setkach klasycznych i współczesnych utworów literackich. Niektóre słynne przykłady z XX wieku obejmują:

• Powieść "Xanth Ług Crewel: żrąca przędza (1984)
• Powieść urban fantasy Emmy Bull z 1987 r. War of the Oaks
• R. A. MacAvoy'a z 1987 r. Szary Dom fantasy
• Powieść Petera S. Beagle'a z 1999 r. Tamsin
• Seria książek fantasy dla dzieci Tony DiTerlizzi i Holly Black z lat 2003-2009 Kroniki Spiderwick

Pookas pojawiają się również na małym i dużym ekranie. Kilka takich przykładów to film z 1950 roku Harvey Henry'ego Kostera, gdzie gigantyczny biały króliczek był inspirowany celtycką pooką. W latach 1987-1994 popularny program telewizyjny dla dzieci Knightmare pojawia się również pooka, która jest głównym antagonistą.

W niektórych grach wideo i karcianych występują pooki, np. w 2007 r. Sfera Odyna gdzie są króliczymi sługami bohatera, gra karciana Dominium gdzie pooka jest kartą podstępu, The Witcher 3: Wild Hunt (2015), gdzie "fokusy" są głównym wrogiem, a także w cyfrowej grze karcianej z 2011 r. Kabały: Magic & Karty bitewne.

Pookas można również znaleźć w słynnej mandze Berserk , anime Sword Art Online , oraz Blue Monday Jest też brytyjski zespół Pooka, w którym występują Sharon Lewis i Natasha Jones.

W sumie wpływ pooka na współczesną i dawną kulturę europejską można odnaleźć w różnych miejscach - tak daleko na zachodzie, jak w USA i tak daleko na wschodzie, jak w Japonii w mangach i anime.

Zakończenie

Choć pooka nie jest tak popularna jak np. stworzenia z mitologii greckiej czy rzymskiej, to jednak wywarła znaczący wpływ na kolejne kultury. We współczesnej kulturze zajmuje poczesne miejsce i wciąż inspiruje wyobraźnię.