Hoewel een belangrijke godheid in heel Europa, weten we heel weinig over Taranis We weten echter wel iets over hoe de Kelten aankeken tegen zijn symbool, het wiel, dat vele betekenissen en interpretaties heeft.

Wie is Taranis?

Taranis (Jupiter) met zijn symbolen - het wiel en de bliksemschicht. PD.

Bijna alle oude culturen vereerden de kracht en macht van onweer. De oude Kelten vereerden deze magnifieke kracht als een godheid van hemel, donder en licht. Hij stond bekend als Taranis (uitgesproken als tah-rah-nees), en was vergelijkbaar met de Griekse Zeus de Romeinse Jupiter, de Noorse Thor de Hindoe Indra en Chango van de Afrikaanse Yoruban stam.

Afgebeeld door zijn heilige wiel en een bliksemschicht, reisde Taranis, ook wel de "Grote Donderaar" genoemd, met verbazingwekkende snelheden door de hemel wereldwijd. Hij commandeerde stormen en die gaven bescherming aan het hele godengezelschap.

Het belangrijkste aspect van natuurverering bij veel oude culturen, waaronder de Kelten, was de beweging van hemellichamen, zoals de zon en de maan. Het wiel werd gezien als een fysieke weergave van deze dingen op aarde, die onder het domein van Taranis vallen. De zon is het leven en het wiel weerspiegelt dit begrip; wanneer het wiel rolt, bootst het de beweging van de zon na die elke dag de hemel doorkruist.

De naam Taranis komt van het Proto-Keltische woord voor "donder", of "toranos". Verschillende Keltische talen verwijzen naar een dergelijk woord. Taranis is Gaelisch voor "donder". "Taran" heeft in het Welsh en Bretons een moderne betekenis als "donder". De naam Taranis heeft ook nauwe banden met de Gallische Ambisagrus-stam.

In Tours, Orgon en Chester zijn op stenen altaren inscripties aan hem gewijd. Een afbeelding uit de omgeving van Le Chatelet in Frankrijk dateert uit de 1e tot 2e eeuw v. Chr. Het stelt een mannelijke figuur voor die een bliksemschicht en een wiel vasthoudt, vermoedelijk om de zon voor te stellen. De bliksemschicht staat voor oorlog, vuur en terreur.

De Ierse en Schotse Kelten hadden verschillende centra voor zijn verering, zij het met een andere naam zoals de verhalen aangeven. De Ieren noemden hem Tuireann en hebben een meeslepend verhaal dat deze god van de hemel verbindt met de heldhaftige god Lugh Hij wordt ook genoemd als Taran in de Cymrie Mabinogi, een belangrijke Welshe tekst over de oude Keltische goden. Beide verhalen geven aan hoe het wiel de beweging van de hemel en het wisselen van de seizoenen voorstelt.

Dit cirkelvormige symbool was zo belangrijk voor de verering van Taranis dat hij vaak een wielgod werd genoemd. Bij de Kelten van alle Britse eilanden is Taranis "Heer van het Wiel der Seizoenen" en heerser over de tijd. Zijn jaarlijkse rituele paring met de vrouwelijke geest van de eik, of Duir/Doire toont deze factor van de tijd.

Aanbidding van Taranis en zijn wiel in Europa

De populariteit van Taranis strekt zich uit tot ver buiten de normale grenzen van het Keltische domein. De Gundestrup Cauldron uit Denemarken, waarvan wordt aangenomen dat het Keltisch van aard is, dateert uit de 2e eeuw voor Christus en toont verschillende afbeeldingen. Geleerden geloven dat Taranis de bebaarde man is die een wiel aanvaardt dat wordt aangeboden door een kleine menselijke figuur. De mens draagt een korte tuniek en een helm met stierenhoorns. Slechts de helft van het wiel is zichtbaar, maarzijn er ook menselijke figuren in het wiel zelf.

Overal waar archeologen Keltische cultuur hebben gevonden, is er een wiel in een of andere vorm afgebeeld en bijna alle afbeeldingen van Taranis gaan gepaard met een wiel. De aanwijzingen hiervoor zijn te vinden op negen inscripties van Taranis in heel Duitsland, Italië, Kroatië, Frankrijk, Hongarije en België. Deze heilige wielen zijn ook te vinden in Ierland, Spanje, Groot-Brittannië, aan de overkant van de Rijn en door de Donau.

Het wiel van Taranis wordt soms verward met het zonnekruis, maar het zijn twee verschillende symbolen. Het zonnekruis wordt geassocieerd met de zon, terwijl het wiel van Taranis verbonden is met bliksem, donder en stormen.

Het belang van het wiel

Dus, hoewel Taranis obscuur en ongrijpbaar is in ons begrip van zijn verering, is het duidelijk dat hij een belangrijke godheid was.

Het wiel in verband met Taranis is zo intrinsiek dat er meer dan 150 variaties over heel Europa zijn gevonden. Ze zijn allemaal verschillend en worden gepresenteerd in een groot aantal materialen, maten, spaaknummers en displays. Er is veel dat we kunnen afleiden uit het bestuderen van het algemene belang van het wiel voor de Keltische cultuur en hoe het verband houdt met Taranis.

Het wiel is een van de meest gevonden voorwerpen in Europa, van de Britse eilanden tot Tsjecho-Slowakije. Er waren wagengraven, rotstekeningen, munten, etsen, votiefoffers, hangers, broches, appliqués, beeldjes en sculpturen van brons of lood.

De meest cruciale en oorspronkelijke functie van het wiel was om te reizen en werd vaak getrokken door ossen of stieren. Deze vroege wagens waren van onschatbare waarde omdat het handig was om over land te reizen. Maar het wiel is ook prominent aanwezig op begraafplaatsen, nederzettingen en heiligdommen. Dit betekent dat het wiel veel meer was dan een vervoermiddel of een gewoon, alledaags voorwerp.

Wagengraven

Een opvallend kenmerk van Keltische begrafenissen, voor zowel mannen als vrouwen, was de aanwezigheid van de wagen. Hoewel de Grieken en andere Indo-Europeanen het wiel waardeerden, begroef geen van hen zijn doden met wielen zoals de Kelten deden. Er zijn overal in Schotland wagenbegrafenissen gevonden en een wagenbegrafenis in de buurt van Edinburgh.

Het lichaam lag in de wagen of de wagen lag in het graf, naast of boven het lichaam. Veel van deze begrafeniswagens waren in gedemonteerde staat. We weten niet waarom de Kelten dit deden, maar we weten wel dat ze een hogere eerbied genoten dan de wagens die bij de levenden in elkaar werden gezet.

Wat nog interessanter is, is dat de bouw van deze wagens niet alleen voor begrafenisdoeleinden diende. Ze kwamen voort uit dagelijks gebruik, want veel begrafeniswagens vertonen duidelijke tekenen van vroegere slijtage. Begrafeniswagens kunnen dus symbool staan voor soevereiniteit, reizen en vooruitgang naar het hiernamaals.

Dit toegevoegde element van wagens tijdens begrafenisrituelen geeft het wiel een dubbele betekenis - zon en leven en dood. De rol van Taranis is hier niet duidelijk, maar de Kelten zagen zijn wiel wellicht als een integraal onderdeel van de cycli tussen leven en dood.

Verschijningen van het wiel van Taranis en zijn spaken

Terwijl de spaken vaak de zon en haar stralen voorstellen, zijn deze een interessant en mysterieus kenmerk. Er schijnt een numerologische betekenis te zijn met een speciale betekenis, maar we weten echt niet wat dat is.

Hoewel we geen kennis hebben van de Keltische numerologie, kunnen we bepaalde informatie ontlenen aan hun Romeinse en Griekse tegenhangers. Wat we wel kunnen afleiden uit het aantal spaken, is dat het op een of andere manier verband houdt met de bewegingen van de natuur.

Vier spaakwielen van Taranis

Het aantal spaken in het wiel van Taranis varieert van vier (gebruikelijk in funeraire situaties) tot zes (gebruikelijk in standbeelden) en soms acht (sommige emblemen van Taranis).

Vier staat over het algemeen voor de vier elementen (lucht, vuur, water en aarde), vier maanfasen (nieuw, wassend, vol en afnemend) en de vier seizoenen (lente, zomer, herfst en winter). Dit zou, in termen van begrafenis, de elementen of seizoenen van iemands leven kunnen vertalen. Vierspaaks wielen sieren echter ook gevechtstuig, zoals vele op helmen, wapens, schilden en huizen. Dit zou kunnen duiden op het vierspaaks wiel als beschermingsamulet.

Acht is een internationale en oude symbool van de eeuwigheid Het is ook het nummer van de feestdagen in het Keltische jaar: Samhain, Yule, Imbolc, Ostara, Beltane Midzomer, Lammas en Mabon.

In het kort

Taranis en zijn wiel zijn krachtige symbolen voor de ultieme, overweldigende macht van de hemel. Hij is macht, kracht, leven, seizoenswisseling en dood. In heel Europa werd hij vereerd, waarbij zijn wiel een prominente plaats innam op veel heilige plaatsen en veel belangrijke voorwerpen sierde. Zelfs als je vandaag de dag een storm voorbij ziet trekken, kun je begrijpen waarom de Kelten deze als levende god vereerden.