In de Egyptische mythologie was Tefnut de godin van het vocht en de vruchtbaarheid. Soms werd ze ook beschouwd als een maangodin. Ze was een van de oudste en belangrijkste godheden, als godin van het water en de vochtigheid in een grotendeels woestijnbeschaving. Laten we haar verhaal eens nader bekijken.

Wie was Tefnut?

Volgens de Heliopolitische theologie was Tefnut de dochter van Atum, de kosmische schepper en almachtige zonnegod. Ze had een tweelingbroer genaamd Shu die de god van lucht en licht was. Er zijn verschillende mythen over hoe Tefnut en haar broer werden geboren en in elk daarvan werden ze ongeslachtelijk voortgebracht.

Volgens de Heliopolitische scheppingsmythe bracht de vader van Tefnut, Atum, de tweeling voort met een niesbui toen hij in Heliopolis was, en in sommige andere mythen schiep hij ze samen met Hathor, de godin van de vruchtbaarheid met het koeienhoofd.

In alternatieve versies van de mythe zou de tweeling geboren zijn uit Atum's spuug en de naam van Tefnut hangt hiermee samen. De eerste lettergreep van Tefnut's naam 'tef' maakt deel uit van een woord dat 'spugen' of 'iemand die spuugt' betekent. Haar naam werd in late teksten geschreven met de hiëroglief van twee lippen die spugen.

Een andere versie van het verhaal bestaat in de Coffin Texts (een verzameling van funeraire spreuken die in het oude Egypte op doodskisten werden geschreven). In dit verhaal niesde Atum Shu uit zijn neus en spuugde hij Tefnut uit met zijn speeksel, maar sommigen zeggen dat Tefnut werd uitgebraakt en haar broer werd uitgespuugd. Omdat er zoveel variaties van de mythe bestaan, blijft de manier waarop de broers en zussen daadwerkelijk werden geboren een mysterie.

Tefnoets broer Shu werd later haar gemalin, en ze kregen samen twee kinderen - Geb, die de god van de aarde werd, en Nut, de godin van de hemel. Ze hadden ook verschillende kleinkinderen, waaronder Osiris , Nephthys , Stel en Isis die allemaal belangrijke godheden werden in de Egyptische mythologie.

Afbeeldingen en symbolen van Tefnut

De godin van de vochtigheid verschijnt vrij vaak in de Egyptische kunst, maar niet zo vaak als haar tweelingbroer, Shu. Tefnut kon gemakkelijk worden geïdentificeerd door haar meest onderscheidende kenmerk: haar leeuwinnenhoofd. Natuurlijk waren er veel Egyptische godinnen die vaak werden afgebeeld met het hoofd van een leeuwin, zoals de godin Sekhmet. Een verschil is echter dat Tefnut meestal een lange pruik en een groteuraeus slang op haar hoofd.

Het hoofd van Tefnut stond symbool voor haar macht en ook voor haar rol als beschermer van het volk. Hoewel ze vaak zo wordt afgebeeld, wordt ze soms ook afgebeeld als een gewone vrouw of een slang met een leeuwenkop.

Afgezien van het leeuwinnenhoofd had Tefnut nog enkele andere unieke kenmerken waardoor ze gemakkelijk te onderscheiden was van de andere godinnen met een leeuwenkop. Ze wordt soms afgebeeld met een zonneschijf, een symbool van haar vader Atum, rustend op haar hoofd. Boven haar voorhoofd hangt het symbool Ureaus (de slang) en aan weerszijden van de zonneschijf zitten twee cobra's. Dit was een symbool van bescherming omdatTefnut stond bekend als de beschermster van het volk.

Tefnut wordt ook afgebeeld met een staf en de Ankh Deze symbolen zijn sterk verbonden met de godin omdat ze haar macht en het belang van haar rol vertegenwoordigen. In de Egyptische mythologie is de Ankh een van de krachtigste en belangrijkste symbolen die het leven betekenen. Daarom was Tefnut, als godin van de vochtigheid, die alle mensen nodig hebben om te leven, nauw verbonden met dit symbool.

De rol van Tefnut in de Egyptische Mythologie

Als belangrijke godheid van de vochtigheid was Tefnut betrokken bij alles wat met water te maken had, inclusief regenval, dauw en de atmosfeer. Ze was ook verantwoordelijk voor tijd, orde, hemel, hel en gerechtigheid. Ze had een nauwe band met de zon en de maan en bracht water en vocht uit de hemel naar beneden voor het volk van Egypte. Ze had de macht om water uit haar eigen lichaam te scheppen. Tefnut wasook geassocieerd met de doden en had de verantwoordelijkheid om de zielen van de overledenen van water te voorzien.

Tefnut was een belangrijk lid van de Ennead, die negen van de oorspronkelijke en belangrijkste godheden in de Egyptische mythologie waren, vergelijkbaar met de twaalf Olympische goden van het Griekse pantheon. Als verantwoordelijke voor de instandhouding van het leven was zij ook een van de oudste en machtigste godheden.

Tefnut en de mythe van de droogte

In sommige mythen werd Tefnut geassocieerd met de Oog van Ra de vrouwelijke tegenhanger van Ra de zonnegod. In deze rol was Tefnut verbonden met andere leeuwen-godinnen zoals Sekhmet en Menhit.

Een andere versie van de mythe vertelt hoe Tefnut ruzie kreeg met haar vader, Atum, en in een vlaag van woede Egypte verliet. Ze reisde naar de Nubische woestijn en nam al het vocht mee dat in Egypte in de atmosfeer aanwezig was. Het gevolg was dat Egypte volledig droog en dor achterbleef en dat was het einde van het Oude Rijk.

Eenmaal in Nubië, veranderde Tefnut zichzelf in een leeuwin en begon alles te doden wat in haar weg kwam en ze was zo woest en sterk dat noch mensen noch goden in haar buurt konden komen. Haar vader hield van zijn dochter en miste haar, dus stuurde hij haar man, Shu, samen met Thoth, de bavianengod van de wijsheid, om de godin terug te halen. Uiteindelijk was het Thoth die haar wist te kalmeren door haar watvreemde roodgekleurde vloeistof te drinken (die de godin voor bloed aanzag en onmiddellijk opdronk), en bracht haar terug naar huis.

Op weg naar huis bracht Tefnut het vocht terug naar de atmosfeer in Egypte en veroorzaakte de overstroming van de Nijl door zuiver water uit haar vagina vrij te laten. Het volk verheugde zich en vierde de terugkeer van Tefnut samen met de groep muzikanten, bavianen en dansers die de godheden uit Nubië hadden meegebracht.

Veel geleerden geloven dat dit verhaal zou kunnen verwijzen naar een echte droogte die mogelijk heeft geleid tot het verval en uiteindelijk het einde van het Oude Rijk.

Cultus en aanbidding van Tefnut

Tefnut werd in heel Egypte vereerd, maar haar belangrijkste cultuscentra bevonden zich in Leontopolis en Hermopolis. Er was ook een deel van Denderah, een kleine Egyptische stad, dat 'Het Huis van Tefnut' heette ter ere van de godin.

Leontopolis, de 'stad van de leeuwen', was de oude stad waar de godheden met katten- en leeuwenkoppen, die met de zonnegod Ra werden geassocieerd, allemaal werden vereerd. Hier vereerde het volk Tefnut als een leeuwin met spitse oren om haar te onderscheiden van de andere godinnen, die ook als leeuwinnen werden afgebeeld.

Tefnut en Shu, werden ook vereerd in de vorm van flamingo's als de kinderen van de Neder-Egyptische koning en werden beschouwd als mythische voorstellingen van de maan en de zon. Hoe ze ook werd aanbeden, de Egyptenaren zorgden ervoor dat ze de rituelen precies zo uitvoerden als ze moesten en brachten regelmatig offers aan de godin omdat ze niet het risico wilden lopen haar boos te maken. Als Tefnut boos was, kon Egyptezou zeker lijden.

Bij opgravingen zijn geen resten van de tempels van Tefnut gevonden, maar tal van geleerden geloven dat er in haar naam tempels werden gebouwd die alleen de farao of haar priesteressen konden betreden. Volgens bepaalde bronnen moesten zij een zuiveringsritueel uitvoeren in een diepe stenen poel voordat zij de tempel van de godin mochten betreden.

In het kort

Tefnut was een welwillende en machtige godin, maar ze had ook een felle en enge kant. Het volk van Egypte was erg bang voor haar, omdat ze wisten waartoe ze in staat was als ze boos was, zoals het veroorzaken van de droogte die het Oude Koninkrijk zou hebben beëindigd. Ze is echter nog steeds een gevreesde, maar zeer gerespecteerde en geliefde godheid van het Egyptische pantheon.