De meeste door archeologen gevonden historische overblijfselen zijn "slechts" enkele duizenden jaren oud, omdat de verschillende omgevingsfactoren hard kunnen zijn voor door mensen gemaakte creaties. Daarom is het vinden van beeldjes, werktuigen en grotschilderingen die meer dan enkele duizenden jaren oud zijn, zo'n belangrijke ontdekking.

Dit is precies waarom de Venus van Willendorf zo bijzonder is. Ongeveer 25.000 jaar oud, is dit een van de weinige overblijfselen uit die tijd en een van de vele vensters terug in de tijd die we hebben om te zien hoe de mensen toen leefden.

Wat is de Venus van Willendorf?

Zelfs als je nog nooit van de Venus van Willendorf hebt gehoord, heb je haar waarschijnlijk wel gezien. Dit beroemde beeldje stelt een vrouwenlichaam voor met zeer uitgesproken fysieke en seksuele kenmerken, waaronder enorme borsten, zeer dunne dijen, een grote buik en gevlochten haar. Het figuurtje heeft geen benen.

Het beeldje wordt de Venus van Willendorf genoemd omdat het in 1908 werd gevonden in Willendorf, Oostenrijk. De man die de ontdekking deed was Johann Veran of Joseph Veram - een arbeider die deel uitmaakte van de archeologische opgravingen van Hugo Obermaier, Josef Szombathy en Josef Bayer.

Het beeldje is bijna 11,1 cm hoog en is gemaakt van oölitische kalksteen met een okerrood pigment. Het is fascinerend dat dit materiaal niet van nature voorkomt in de omgeving van Willendorf, Oostenrijk, wat waarschijnlijk betekent dat het beeldje daarheen is gebracht door een nomadenstam.

Is dit het enige dergelijke beeldje?

Hoewel dit het meest bekende beeldje is, zijn er ongeveer 40 soortgelijke kleinere beeldjes uit die periode gevonden tot het begin van de 21e eeuw. De meeste zijn van vrouwelijke lichamen en slechts enkele beelden mannen uit. Er zijn ook ongeveer 80+ gefragmenteerde beeldjes gevonden uit dezelfde periode.

De exacte datering van de meeste van deze beeldjes valt in de Boven-Paleolithische Gravetische Industrie periode die tussen 20.000 en 33.000 jaar geleden valt. De Venus van Willendorf wordt verondersteld ergens tussen 25.000 en 28.000 jaar oud te zijn, waarbij sommige van de andere gevonden beeldjes iets ouder of iets jonger zijn dan zij.

Is dit echt Venus?

Natuurlijk stelt dit beeldje niet echt de Romeinse godin Venus Ze wordt echter in de volksmond zo genoemd vanwege de streek waar ze gevonden is en omdat een theorie is dat ze een oude vruchtbaarheidsgodheid vertegenwoordigt.

Andere gebruikelijke namen van het beeldje zijn de vrouw van Willendorf en de naakte vrouw .

Welke beschaving schiep de Venus van Willendorf?

De mensen uit het Boven-Paleolithicum hadden niet de gewoonte om steden te stichten, laat staan grootschalige lokale beschavingen. In plaats daarvan waren het nomadische mensen die in kleine groepen en stammen over het land zwierven. Ze worden over het algemeen aangeduid als Paleolithische Mensen en zijn de voorouders van veel van de huidige Europese beschavingen, landen en etniciteiten.

Is de Venus van Willendorf een zelfportret?

Sommige historici zoals Catherine McCoid en LeRoy McDermott veronderstellen dat de Vrouw van Venus eigenlijk een zelfportret is van een vrouwelijke kunstenaar.

Hun logica is dat de verhouding van het beeldje en andere soortgelijke beelden zodanig is dat het gemaakt kan zijn door iemand die haar lichaam niet nauwkeurig van veraf kon zien. Deze historici noemen het gebrek aan spiegels en andere adequate reflecterende oppervlakken in die tijd. Zij noemen ook het ontbreken van gelaatstrekken als teken dat de kunstenaar niet wist hoe zijn eigen gezicht eruit zag.

Het tegenargument is dat, hoewel spiegels en reflecterende metalen in die tijd geen deel uitmaakten van het leven van de mensen, kalme wateroppervlakken nog steeds reflecterend genoeg zijn. Bovendien konden mensen nog steeds zien hoe andermans lichaam eruit zag.

De meeste historici zijn het erover eens dat de vormen van de Vrouw van Willendorf met opzet zo zijn gemaakt en geen zelfportret zijn. Het feit dat er veel beeldjes zijn die er zo uitzien, werkt deze theorie verder in de hand.

Wat stelt de Venus van Willendorf voor?

Een vruchtbaarheidssymbool, een fetisj, een gelukstotem, een koninklijk portret, een religieus symbool, of iets anders? De meeste historici zien het beeldje als een... vruchtbaarheidssymbool of een fetisj, mogelijk van een naamloze godin uit die tijd.

Het is ook mogelijk dat de beeldjes bepaalde mensen uit die tijd voorstellen - veel van de oude nomadenstammen hadden een matriarchale structuur, dus deze beeldjes zouden "koninklijke portretten" kunnen zijn van de matriarchen van bepaalde stammen.

Een andere theorie is dat dit lichaamstype gewoon de "schoonheidsnorm" was in die tijd en dat mensen vrouwen met zo'n lichaam liefhadden en vereerden. Het ontbreken van gedefinieerde gelaatstrekken op het beeldje lijkt met die theorie samen te werken - het beeldje stelde geen bepaalde persoon of godheid voor, maar was gewoon een geliefd lichaamstype.

De ideale vrouwelijke vorm?

Was dit echt het ideale vrouwelijke lichaamstype in die tijd? Artefacten zoals de Venus van Willendorf lijken daarop te wijzen.

Aan de andere kant leefden de jagers/verzamelaars uit die tijd meestal een nomadisch leven en zo'n lichaamstype past niet echt bij een nomadische levensstijl.

Een waarschijnlijke verklaring is dat de mensen in die tijd dit lichaamstype vereerden, maar dat het voor de meeste vrouwen in die tijd niet echt haalbaar was, omdat voedsel schaars was en lichaamsbeweging gemeengoed.

Het is ook mogelijk dat de matriarchen van de meeste stammen zo'n lichaamsvorm hadden en de rest van de vrouwen in de stam niet. Het is ook mogelijk dat zelfs de matriarchen zelden zulke weelderige vormen bereikten, en dat alleen hun godinnen zo werden afgebeeld.

Inpakken

Ongeacht de exacte voorstelling en het gebruik van de Venus van Willendorf, blijft het een feit dat dit beeldje, en soortgelijke beeldjes, een periode in onze geschiedenis tot leven brengen die voor het grootste deel onbekend blijft. De leeftijd en de details maken het tot een van de meest intrigerende artefacten die ooit door archeologen zijn gevonden.