De Kelten hadden groot respect voor de seizoenswisselingen en eerden de zon als deze door de hemel trok. Naast de zonnewendes en nachteveningen markeerden de Kelten ook de kruisingsdagen tussen de grote seizoenswisselingen. Lammas is er een van, samen met Beltane (1 mei), Samhain (1 november) en Imbolc (1 februari).

Lammas, ook bekend als Lughassadh of Lughnasad (uitgesproken als lew-na-sah), valt tussen de zomerzonnewende (Litha, 21 juni) en de herfstequinox (Mabon, 21 september). Dit is de eerste graanoogst van het seizoen voor tarwe, gerst, maïs en andere producten.

Lammas - De eerste oogst

Graan was een ongelooflijk belangrijk gewas voor veel oude beschavingen en de Kelten vormden daarop geen uitzondering. In de weken voor Lammas was het risico van verhongering het grootst, omdat de voorraden voor het jaar gevaarlijk dicht bij uitputting kwamen.

Als het graan te lang op de velden bleef, te vroeg werd binnengehaald, of als de mensen geen gebakken goederen produceerden, werd de hongerdood een realiteit. Helaas zagen de Kelten dit als tekenen dat de landbouw faalde in het voorzien van de gemeenschap. Het uitvoeren van rituelen tijdens Lammas hielp beschermen tegen dit falen.

Daarom was de belangrijkste activiteit van Lammas het snijden van de eerste schoven tarwe en graan vroeg in de ochtend. Tegen de avond waren de eerste broden klaar voor het gemeenschappelijke feest.

Algemene overtuigingen en gebruiken bij Lammas

Keltisch wiel van het jaar. PD.

Lammas luidde een terugkeer naar overvloed in met rituelen die de noodzaak van het beschermen van voedsel en vee weerspiegelden. Dit festival markeerde ook het einde van de zomer en het binnenhalen van het vee dat tijdens Beltane naar de weide was gebracht.

Mensen gebruikten deze tijd ook om contracten te beëindigen of te vernieuwen, zoals huwelijksaanzoeken, het aannemen/ontslaan van bedienden, handel en andere vormen van zaken doen. Ze gaven elkaar geschenken als blijk van oprechtheid en contractuele overeenstemming.

Hoewel Lammas overal in de Keltische wereld hetzelfde was, werden in verschillende gebieden verschillende gebruiken toegepast. Het meeste van wat we over deze tradities weten komt uit Schotland.

Lammastide in Schotland

"Lammastide", "Lùnastal" of "Gule of August" was een 11-daagse oogstmarkt, en de rol van de vrouwen was van groot belang. De grootste van deze markten was in Kirkwall in Orkney. Eeuwenlang waren dergelijke markten een lust voor het oog en besloegen ze het hele land, maar aan het eind van de 20e eeuw waren er nog maar twee over: St. Andrews en Inverkeithing. Beide hebben nog steeds Lammas Fairs vandaag de dag, compleet met marktkraampjes, eten en drinken.

Proefhuwelijken

Lammastide was de tijd voor het uitvoeren van proefhuwelijken, tegenwoordig bekend als handvasten. Dit stelde paren in staat om een jaar en een dag samen te leven. Als de match niet gewenst was, was er geen verwachting dat ze bij elkaar zouden blijven. Ze zouden een "knoop leggen" van gekleurde linten en vrouwen droegen blauwe jurken. Als alles goed ging, zouden ze het volgende jaar trouwen.

Vee versieren

Vrouwen zegenden vee om het kwaad voor de komende drie maanden weg te houden, een ritueel dat "saining" werd genoemd. Ze deden teer samen met blauwe en rode draden op de staarten en oren van de dieren. Ze hingen ook amuletten aan uiers en nekken. De versieringen gingen gepaard met verschillende gebeden, rituelen en bezweringen. Hoewel we weten dat de vrouwen dit deden, zijn de exacte woorden en rituelen verloren gegaan in de tijd.

Voedsel en water

Een ander ritueel was het melken van koeien door vrouwen vroeg in de ochtend. Deze verzameling werd in twee porties verdeeld. In de ene werd een haarbal gedaan om de inhoud sterk en goed te houden. De andere werd gebruikt voor het maken van kleine kaaswrongels voor kinderen om te eten, in de overtuiging dat het hen geluk en goede wil zou brengen.

Om byres en huizen te beschermen tegen kwaad en onheil werd speciaal bereid water rond deurposten geplaatst. Een stuk metaal, soms een vrouwenring, werd in het water gedrenkt voordat het werd rondgesproeid.

Spelen en processies

De boeren van Edinburgh hielden zich bezig met een spel waarbij ze een toren bouwden die de concurrerende gemeenschappen moesten omverwerpen. Zij probeerden op hun beurt de torens van hun tegenstander omver te werpen. Dit was een luidruchtige en gevaarlijke wedstrijd die vaak eindigde met doden of gewonden.

In Queensferry ondernamen ze een ritueel dat de Burryman heette. De Burryman liep door de stad, gekroond met rozen en een staf in elke hand, samen met een Schotse vlag rond het middenstuk gebonden. Twee "ambtenaren" vergezelden deze man, samen met een klokkenluider en zingende kinderen. Deze processie zamelde geld in als een daad van geluk.

Lughnasad in Ierland

In Ierland stond Lammas bekend als "Lughnasad" of "Lúnasa". De Ieren geloofden dat het oogsten van graan vóór Lammas ongeluk bracht. Tijdens Lughnasad beoefenden zij ook huwelijken en liefdespenningen. Mannen boden manden met bosbessen aan een geliefde aan en doen dit nog steeds.

Christelijke invloeden op Lammas

Het woord "Lammas" komt van het oud-Engelse "haf maesse" dat vrij vertaald "broodmis" betekent. Lammas is dus een christelijke aanpassing van het oorspronkelijke Keltische festival en vertegenwoordigt de inspanningen van de christelijke kerk om de heidense Lughnasad-tradities te onderdrukken.

Tegenwoordig wordt Lammas gevierd als de Dag van de Broodmis, een christelijke feestdag op 1 augustus. Het verwijst naar de belangrijkste christelijke liturgie waarin het Heilig Avondmaal wordt gevierd. In het christelijke jaar, of de liturgische kalender, markeert het de zegeningen van de Eerste Vruchten van de oogst.

Neopagans, Wiccans en anderen blijven echter de oorspronkelijke heidense versie van het festival vieren.

De huidige viering van Lammas/Lughnasad omvat nog steeds brood en gebak en altaarversieringen, met symbolen als zeisen (om graan te snijden), maïs, druiven, appels en ander seizoensvoedsel.

Symbolen van Lammas

Aangezien Lammas draait om het vieren van het begin van de oogst, zijn de symbolen die met het festival worden geassocieerd gerelateerd aan de oogst en de tijd van het jaar.

Symbolen van Lammas zijn onder andere:

• Granen
• Bloemen, vooral zonnebloemen
• Bladeren en kruiden
• Brood
• Vruchten die de oogst vertegenwoordigen, zoals appels
• Speren
• De godheid Lugh

Deze symbolen kunnen worden geplaatst op het Lammas-altaar, dat gewoonlijk naar het westen is gericht, de richting die met het seizoen wordt geassocieerd.

Lugh - De godheid van Lammas

Standbeeld van Lugh door Godsnorth. Bekijk het hier .

Alle Lammas vieringen eren de verlosser en bedrieger god, Lugh (uitgesproken als LOO). In Wales heette hij Llew Law Gyffes en op het eiland Mann noemden ze hem Lug. Hij is de god van de ambachten, oordelen, smeden, timmeren en vechten samen met list, sluwheid en poëzie.

Volgens sommigen is de viering van 1 augustus de datum van Lughs huwelijksfeest en volgens anderen was het ter ere van zijn pleegmoeder Tailtiu, die overleed aan uitputting na het ontginnen van het land voor het planten van gewassen in heel Ierland.

Volgens de mythologie herdacht Lugh zijn overwinning met Lammas toen hij de geesten die in Tír na nÓg (de Keltische Andere Wereld, vertaald als "Land van de Jongeren") wonen, had overwonnen. De vroege vruchten van de oogst en competitieve spelen waren ter herinnering aan Tailtiu.

Lugh heeft vele bijnamen die aanwijzingen geven over zijn krachten en associaties, waaronder:

• Ildánach (de bekwame God)
• mac Ethleen/Ethnenn (zoon van Ethliu/Ethniu)
• mac Cien (zoon van Cian)
• Macnia (de Jeugdige Krijger)
• Lonnbéimnech (de felle strijder)
• Conmac (Zoon van de Hond)

De naam Lugh zelf zou afkomstig kunnen zijn van het Proto-Indo-Europese grondwoord "lewgh", wat binden onder ede betekent. Dit is logisch gezien zijn rol in eden, contracten en huwelijksgeloften. Sommige mensen geloven dat Lughs naam synoniem is met licht, maar de meeste geleerden zijn het daar niet mee eens.

Hoewel hij niet de personificatie van het licht is, heeft Lugh er wel een duidelijke band mee via de zon en het vuur. We kunnen een betere context krijgen door zijn festival te vergelijken met andere kruiskwartaalfeesten. Op 1 februari ligt de nadruk op de godin Brigid's beschermend vuur en de groeiende dagen van licht in de zomer. Maar tijdens Lammas gaat de aandacht uit naar Lugh als vernietiger van vuur en de vertegenwoordiger van het einde van de zomer. Deze cyclus komt tot voltooiing en begint opnieuw tijdens Samhain op 1 november.

Lughs naam zou ook "kunstige handen" kunnen betekenen, wat verwijst naar poëzie en vakmanschap. Hij kan prachtige, ongeëvenaarde werken creëren, maar hij is ook het toppunt van kracht. Zijn vermogen om het weer te manipuleren, stormen te veroorzaken en bliksem te werpen met zijn speer benadrukt dit vermogen.

Meer liefkozend aangeduid als "Lámfada" of "Lugh van de lange arm", is hij een groot strateeg in de strijd en beslist hij over oorlogsoverwinningen. Deze oordelen zijn definitief en onverbrekelijk. Hier zijn de krijger attributen van Lugh duidelijk - slaan, aanvallen, felheid en agressie. Dit zou de vele atletische spelen en vechtwedstrijden tijdens Lammas verklaren.

De woningen en heilige plaatsen van Lugh waren bij Loch Lugborta in County Louth, Tara in County Meath en Moytura, in County Sligo. Tara was de plaats waar alle hoge koningen hun zetel kregen via de Godin Maeve op Samhain. Als de god van de eden, had hij heerschappij over de adel, wat doorwerkte in zijn attribuut van oordeel en gerechtigheid. Zijn beslissingen waren snel en zonder genade, maar hij was ook een sluwe bedrieger.die liegen, bedriegen en stelen om tegenstanders te overwinnen.

In het kort

Lammas is een tijd van overvloed met de komst van Lugh die het begin van het einde van de zomer inluidt. Het is een tijd van vieren van de inspanningen die in de oogst zijn gestoken. Lammas verbindt het planten van zaden van Imbolc en de voortplanting tijdens Beltane. Dit culmineert in de belofte van Samhain, waar de cyclus opnieuw begint.