Rakshasas (mannelijk) en rakshasis (vrouwelijk) zijn bovennatuurlijke en mythologische wezens in Hindoeïstische mythologie Hoewel de meeste rakshasas worden afgeschilderd als felle demonen, zijn er ook wezens die zuiver van hart zijn en de wetten van Dharma (plicht) beschermen.

Deze mythologische wezens hebben verschillende krachten, zoals het vermogen om onzichtbaar te worden of van gedaante te veranderen. Hoewel ze overheersen in de hindoeïstische mythologie, zijn ze ook opgenomen in de boeddhistische en jain geloofssystemen. Laten we rakshasas en hun rol in de Indiase mythologie eens nader bekijken.

Oorsprong van de Raksha's

Rakshasas werden voor het eerst genoemd in de tiende mandala of onderafdeling van de Rig Veda, de oudste van alle Hindoe geschriften. De tiende mandala beschreef hen als bovennatuurlijke en kannibalistische wezens die rauw vlees aten.

Meer details over de oorsprong van rakshasas zijn te vinden in de latere hindoeïstische mythologie en de Puranische literatuur. Volgens één verhaal waren het demonen die werden geschapen uit de adem van de slapende Brahma. Na hun geboorte begonnen de jonge demonen te hunkeren naar vlees en bloed, en vielen ze de scheppergod aan. Brahma verdedigde zich door te zeggen Rakshama wat betekent, Bescherm me. in het Sanskriet.

Heer Vishnu hoorde Brahma dit woord zeggen en kwam hem te hulp. Hij verbande toen de raksha's uit de hemel en naar de sterfelijke wereld.

Kenmerken van Raksha's

Raksha's zijn grote, zware en sterke wezens met scherpe klauwen en hoektanden. Ze worden afgebeeld met felle ogen en vlammend rood haar. Ze kunnen ofwel volledig onzichtbaar worden, ofwel veranderen in dieren en mooie vrouwen.

Een rakshasa kan menselijk bloed al van verre ruiken, en hun favoriete maaltijd is rauw vlees. Ze drinken bloed door hun handpalmen op te kloppen, of rechtstreeks uit een menselijke schedel.

Ze hebben een ongelooflijke kracht en uithoudingsvermogen, en kunnen meerdere kilometers vliegen zonder te stoppen om te pauzeren.

Raksha's in de Ramayana

Rakshasa's speelden een zeer belangrijke rol in de Ramyana, een Hindoeïstisch heldenepos geschreven door Valmiki. Zij beïnvloedden direct en indirect de plot, het verhaal en de gebeurtenissen van het epos. Laten we eens nader kijken naar enkele van de belangrijkste rakshasa's in de Ramayana.

Shurpanaka

Shurpanaka was een rakshasi, en de zus van Ravana, de koning van Lanka. Ze zag prins Ram in een bos, en werd meteen verliefd op zijn mooie uiterlijk. Ram wees haar avances echter af omdat hij al getrouwd was met Sita.

Shurpanaka probeerde vervolgens te trouwen met Lakshmana, de broer van Ram, maar ook hij weigerde. Uit woede over beide afwijzingen probeerde Shurpanaka Sita te doden en te vernietigen. Lakshmana verijdelde haar pogingen echter door haar neus af te snijden.

De demonische vrouw ging vervolgens terug naar Lanka en rapporteerde dit voorval aan Ravana. De koning van Lanka besloot daarop zijn zuster te wreken door Sita te ontvoeren. Shurpanaka zette Ravana indirect aan en veroorzaakte de oorlog tussen Ayodhya en Lanka.

Vibhishana

Vibhishana was een dappere rakshasa, en de jongere broer van Ravana. In tegenstelling tot Ravana was Vibhishana echter zuiver van hart en waagde hij zich op het pad der gerechtigheid. Hij kreeg zelfs een gunst van de scheppergod Brahma. Vibhishana hielp Ram bij het verslaan van Ravana en het terugkrijgen van Sita. Nadat Ravana was gedood, besteeg hij de troon als koning van Lanka.

Kumbhakarna

Kumbhakarna was een slechte rakshasa, en een broer van koning Ravana. In tegenstelling tot Vibhishana waagde hij zich niet aan het pad der gerechtigheid, en gaf zich over aan materialistische genoegens. Hij vroeg Brahma om de zegen van de eeuwige slaap.

Kumbhakarna was een geducht krijger en vocht samen met Ravana in de strijd tegen Ram. Tijdens de strijd probeerde hij Rama's apenbondgenoten te vernietigen en viel zelfs hun koning, Sugriva, aan. Rama en zijn broer Lakshmana gebruikten echter hun geheime wapen en versloegen de kwaadaardige Kumbhakarna.

Rakshasas in de Mahabharata

In het epos van Mahabharata had Bhima verschillende confrontaties met raksha's. Zijn overwinning op hen maakte van hem een zeer gerespecteerde en vereerde Pandava-held. Laten we eens kijken hoe Bhima de kwade raksha's confronteerde en versloeg.

Bhima en Hidimba

Een rakshasa genaamd Hidimba kwam de Pandava broers tegen toen zij in een bos verbleven. Deze kannibalistische rakshasa wilde het vlees van de Pandava's verorberen, en stuurde zijn zuster om hen over te halen.

Onverwacht werd Hidimbi verliefd op Bhima, en bracht de nacht met hem door. Ze weigerde vervolgens haar broer toe te staan de Pandava broers kwaad te doen. Woedend over haar verraad waagde Hidimba het zijn zuster te doden. Maar Bhima kwam haar te hulp en doodde hem uiteindelijk. Later kregen Bhima en Hidimbi een zoon, Ghatotkacha genaamd, die de Pandava's in grote mate bijstond tijdens de Kurukshetra oorlog.

Bhima en Bakasura

Bakasura was een kannibalistische bos-Rakshasa, die de mensen van een dorp terroriseerde. Hij eiste dagelijks menselijk vlees en bloed. De mensen van het dorp waren te bang om hem te confronteren en uit te dagen.

Op een dag kwam Bhima naar het dorp en besloot voedsel mee te nemen voor de Rakshasa. Onderweg at Bhima echter zelf de maaltijd en ontmoette Bakasura met lege handen. Een woedende Bakasura ging een duel aan met Bhima en werd verslagen.

Bhima had de rug van de Rakshasa gebroken en hem om genade laten smeken. Sinds Bhima het dorp bezocht, veroorzaakten Bakasura en zijn volgelingen geen problemen meer, en gaven zelfs hun kannibalistische dieet op.

Jatasura

Jatasura was een sluwe en verleidelijke Rakshasa, die zich als brahmaan vermomde. Hij probeerde de geheime wapens van de Pandava's te stelen en probeerde Draupadi, de favoriete vrouw van de Pandava's, te vernietigen. Maar voordat Draupadi iets kon overkomen, greep de dappere Bhima in en doodde Jatasur.

Rakshasas in de Bhagavata Purana

De Bhagavata Purana is een hindoeïstisch geschrift dat het verhaal vertelt van Heer Krishna en rakshasi Putana. De slechte koning Kamsa geeft Putana de opdracht een kind Krishna te doden. De koning is bang voor een profetie die zijn vernietiging voorspelt door de zoon van Devaki en Vasudeva.

Putana vermomt zich als een mooie vrouw en waagt zich aan de borstvoeding van Krishna. Voordat ze dit doet, vergiftigt ze haar tepels met het gif van een dodelijke slang. Tot haar verbazing voelt het, terwijl ze het kind voedt, alsof haar leven langzaam wordt weggezogen. Tot ieders verbazing doodt de Krishna de rakshasi en speelt bovenop haar lichaam.

Raksha's in het boeddhisme

Een boeddhistische tekst, bekend als de Mahāyāna, vertelt een gesprek tussen Boeddha en een groep rakshasa-dochters. De dochters beloven Boeddha dat ze de leer van de Lotus Sutra Zij verzekeren Boeddha ook dat zij beschermende magische gezangen zullen leren aan de volgelingen die de soetra in ere houden. In deze tekst worden de dochters van de Rakshasa gezien als de hoeders van spirituele waarden en dharma.

Rakshasa's in het Jainisme

Rakshasa's worden in een zeer positief licht gezien in het Jainisme. Volgens Jain geschriften en literatuur, Rakshasa was een beschaafd koninkrijk dat bestond uit de mensen van Vidyadhara. Deze mensen waren zuiver van gedachten, en naar keuze vegetariërs, omdat zij geen dieren wilden schaden. In tegenstelling tot het Hindoeïsme bekeek het Jainisme rakshasa's met een positief perspectief, als een groep mensen met nobele eigenschappen en waarden.

In het kort

In de hindoeïstische mythologie zijn raksha's zowel de antagonisten als de bondgenoten van goden en godinnen. Zij spelen een belangrijke rol in het verhaal en de plot van de oude hindoe-epos. In de hedendaagse tijd hebben veel feministische geleerden de raksha's opnieuw verbeeld en hen afgeschilderd als slachtoffers van een wrede en hiërarchische sociale orde.