Napoleon Bonaparte's campagne van 1799 in Egypte leidde tot een van de belangrijkste ontdekkingen aller tijden. In een poging om Groot-Brittannië terug te pakken, leidde Napoleon een leger van soldaten en geleerden naar de strategisch gelegen kolonie in Noord-Afrika.

Tijdens de wederopbouw van een fort in het gebied van Rosetta, waarvan werd aangenomen dat het de handel van Groot-Brittannië zou helpen afremmen en dat het een formidabele oude beschaving was die alleen met Griekenland en Rome te vergelijken was, stuitte Pierre-Francois Bouchard, een Franse officier, per ongeluk op een zwarte stenen plaat die later een revolutie in Egypte teweeg zou brengen. Het werd de sleutel tot het begrijpen van de Egyptische hiërogliefen.

Wat is de Steen van Rosetta?

De Steen van Rosetta is een oude steen, 44 cm hoog en 30 cm breed, gemaakt van zwart granodioriet. Er staan drie verschillende soorten geschriften op: Grieks, Egyptisch Demotisch en Egyptische hiërogliefen. Het gebruik van hiërogliefen was in de 4e eeuw uitgefaseerd, dus 19e-eeuwse geleerden vroegen zich af waarom deze vorm van schrijven op de steen verscheen, die dateert uit 196 v. Chr.

Hoewel hij er naar verluidt niet mooi uitziet, is de steen een juweeltje voor de moderne geschiedenis, omdat hij hielp hiërogliefen te ontcijferen, die tot dan toe een mysterie waren. Hiërogliefen werden door verschillende beschavingen gebruikt, maar door geen enkele, behalve door de Egyptenaren, gedocumenteerd.

Vóór de ontdekking ervan hadden geleerden tevergeefs geprobeerd de in hiërogliefen geschreven geschriften te interpreteren, maar toen zij eenmaal in staat waren de door de oude Egyptenaren nagelaten geschriften te lezen, ging er een geheel nieuwe wereld voor hen open.

We kunnen dus gerust stellen dat de Steen van Rosetta niet alleen de Egyptische taal en cultuur blootlegde, maar ook een venster bood op andere oude culturen zoals Mesopotamië, het oude China, de Maya's en de Olmec.

Geschiedenis van de Steen van Rosetta

De steen van Rosetta is ontstaan na een decreet van een groep Egyptische geestelijken namens koning Ptolemaeus V Epifanes in 196 v. Chr. en was bedoeld als bewijs van zijn toewijding en vrijgevigheid. Het decreet bevat 14 regels hiërogliefen die gewoonlijk door priesters worden gebruikt, 32 regels demotisch schrift dat voor alledaagse doeleinden wordt gebruikt, en 53 regels Grieks schrift.

Aangenomen wordt dat de steen, die oorspronkelijk werd bewaard in een tempel in Sais, in de late oudheid of in de Mamelukse periode werd verplaatst naar de stad Rosetta, ook bekend als Rashid-stad, en werd gebruikt als bouwmateriaal voor Fort Julien, waar hij later door de Fransen zou worden ontdekt.

De steen werd, samen met andere oude voorwerpen die door de Franse commissie waren verzameld, in 1801 aan de Britten overhandigd nadat de Britten de Fransen hadden overwonnen en de kolonie hadden overgenomen. In 1802 werd hij vervolgens overgebracht naar het British Museum. Hij is daar sindsdien bijna altijd tentoongesteld, maar werd tijdelijk verplaatst tijdens de Eerste Wereldoorlog, en is naar verluidt het meest bekeken artefact op de tentoonstelling.

Wat symboliseert de Steen van Rosetta?

Heilige inscriptie - De Steen van Rosetta werd gegraveerd door priesters, met als een van de gebruikte talen het hiërogliefenschrift. Bovendien staat de term 'hiëroglief' voor 'heilig gegraveerd teken'. Daardoor wordt het gezien als een symbool voor heilige inscriptie.

Culturele ontdekking - De ontdekking en ontcijfering van de Steen van Rosetta was een culturele ontdekking. Het opende de Egyptische beschaving voor de wereld en leidde tot het begrip van een lange duistere dynastie.

Sleutel tot nieuwe concepten - Het is door de ontdekking van de Steen van Rosetta dat de lange tijd raadselachtige hiërogliefen werden ontcijferd. Daarom is de term Steen van Rosetta gaan betekenen "een belangrijke sleutel tot een nieuw concept".

Over Hiërogliefen

Hiërogliefenschrift, dat werd uitgevonden door de Egyptenaren rond 3100 voor Christus, werd door de oude beschaving gebruikt voor civiele en religieuze doeleinden. Het maakt geen gebruik van klinkers of leestekens, maar heeft in plaats daarvan naar schatting 700-800 afbeeldingen bestaande uit ideogrammen (symbolen die een idee of object voorstellen) en fonogrammen (symbolen die klanken voorstellen). In de loop der tijd werden de hiërogliefen ingekort tot een schrift dat bekend staat als Hiëratische en later verder afgekort tot de Demotisch schrift.

Hoewel de verkorte versies efficiënter bleken te zijn dan de oorspronkelijke hiërogliefen, bleef deze laatste de voorkeur genieten voor religieuze en artistieke doeleinden. Specifieke toepassingen van hiërogliefen waren onder meer het vastleggen van historische gebeurtenissen, autobiografieën van overledenen, het schrijven van gebeden en religieuze teksten, en het versieren van sieraden en meubels.

Het decoderen van de Steen van Rosetta

Als eerste tweetalige tekst uit het Oude Egypte die in de moderne tijd werd teruggevonden, wekte de Steen van Rosetta belangstelling, vooral omdat hij, zoals gezegd, een opening bood om het gecodeerde hiërogliefenschrift te kraken. De drie soorten geschriften die voor de tekst werden gebruikt, lijken sterk op elkaar, en daarom werd hij gebruikt voor ontcijfering en interpretatie.

In het beeldhouwwerk van de Steen van Rosetta werd de eerste inscriptie in het oude Hiërogliefen die alleen de hoogopgeleide en gerespecteerde priesters konden begrijpen; de tweede inscriptie werd uitgevoerd in Hiëratisch, die elite burgers begrepen; en de derde in Grieks die tijdens het bewind van Alexander de Grote de meest gebruikte taal was geworden in het Egyptische bestuur en onderwijs. Door de Griekse inscriptie te ontcijferen, konden geleerden de code van de Steen van Rosetta kraken.

De ontcijfering van de steen begon met Thomas Young, een Britse wetenschapper. Hij slaagde erin vast te stellen dat het hiëroglyfische deel van het decreet zes soortgelijke cartouches bevat (ovale patronen die de hiëroglyfen omsluiten). Young bevestigde verder dat deze cartouches koning Ptolemaeus V Epifanes voorstelden. Deze ontdekking leidde tot het inzicht dat andere cartouches die op andere voorwerpen werden aangetroffen, warenDe geleerde, die het Egyptische wonder zou hebben behandeld als een wiskundig probleem, was ook in staat de fonetische klanken te identificeren die sommige glyphs imiteerden, en zo uit te zoeken hoe woorden in meervoud werden gebruikt.

Maar pas in 1822 werd de code echt gekraakt. De Franse geleerde Jean-François Champollion was, in tegenstelling tot zijn voorganger Thomas, goed geschoold in het Koptische dialect van de Griekse taal en had een uitgebreide kennis van Egypte. Deze kennis, gecombineerd met zijn enthousiasme, hielp de geleerde erachter te komen dat, terwijl de hiërogliefen Koptische klanken weergaven, het demotisch schrift de volgende gegevens weergaflettergrepen en dat zowel de hiërogliefentekst als de demotische tekst fonetische tekens gebruikten om zowel buitenlandse namen als inheemse Egyptische woorden te spellen. Met zijn nieuw verworven kennis was Champollion in staat een alfabet van fonetische hiërogliefentekens te creëren. Met de steun van andere geleerden werd hij uiteindelijk uitgeroepen tot de vader van de Egyptologie.

Het kraken van de Steen van Rosetta onthulde dat de inscriptie bedoeld was om de nobele daden van koning Ptolemaeus V Epifanes te catalogiseren, de beloften van de priesterraad om de cultus van de koning te versterken, en een belofte om het decreet in de drie talen op steen te schrijven en de stenen in tempels in heel Egypte te plaatsen.

De moderne Steen van Rosetta - De schijf van Rosetta

Geïnspireerd door de Steen van Rosetta hebben taalkundigen uit de hele wereld zich verenigd in het Rosetta-project, dat gericht is op het behoud van grote en inheemse talen, in een poging ervoor te zorgen dat geen enkele taal verloren gaat. Daartoe heeft deze groep specialisten een digitale bibliotheek gebouwd die bekend staat als de Rosetta-schijf.

De Rosetta Schijf mag dan draagbaar genoeg zijn om in de palm van je hand te passen, maar het is een schat aan informatie die meer dan 1500 menselijke talen microscopisch in de schijf geëtst bevat.

De pagina's van de schijf, die elk slechts ongeveer 400 micron groot zijn, kunnen alleen worden gelezen met behulp van een microscoop met een vermogen van 650X. De schijf helpt u de taal snel en gemakkelijk te begrijpen. Het stelt u ook in staat met vertrouwen de nieuw geleerde woordenschat uit te spreken.

Inpakken

In de jaren na de ontcijfering van de Steen van Rosetta werden verschillende andere tweetalige en drietalige Egyptische inscripties ontdekt, die het vertaalproces verder vergemakkelijkten. De Steen van Rosetta blijft echter de belangrijkste sleutel tot de Egyptologie en het begrip van de Egyptische beschaving.