မာတိကာ
ထာဝစဉ် ဒုက္ခသံသရာမှ လွတ်မြောက်ရေးသည် သာသနာစတင်တည်ကတည်းက ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ပန်းတိုင်ဖြစ်ပြီး ယနေ့တိုင် လူအများစု ရုန်းကန်နေရသော အရာဖြစ်သည်။ သံသရာဝဋ်ဆင်းရဲမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း၌ ဗုဒ္ဓဘာသာသည် အဖြေရှာခဲ့သလော။ ဗုဒ္ဓဘာသာအရ၊ အရိယာမဂ်သည် ဤသို့ပင်။
အရိယာမဂ်သည် လူတို့အား နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းသော ဘဝသံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် ကူညီပေးသည်ဟု ယုံကြည်သော ဗုဒ္ဓကျင့်စဉ်ရှစ်ပါး၏ အစောပိုင်း အကျဉ်းချုပ် အကျဉ်းချုပ်ဖြစ်သည်။ ဒုက္ခ, သေခြင်း, မွေးဖွားခြင်း, ။ တစ်နည်းဆိုရသော် အရိယာမဂ်သည် နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်သော လမ်းဖြစ်သည်။
အရိယာမဂ်ရှစ်ပါး၏ အဓိကမူကား အဘယ်နည်း။
ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အရိယာမဂ် သည် အလိုလိုသိမြင်ပြီး တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ယုတ္တိကျကျ လိုက်နာပါသည်။ တရားဓမ္မဘီးကို သင်္ကေတဖြင့် ဖော်ပြလေ့ရှိပြီး ဤကဲ့သို့ ဖတ်ရှုကြ၏-
- သမ္မာဒိဋ္ဌိ ( သမ္မာဒိဋ္ဌိ )
- မှန်ကန်စွာ ဖြေရှင်းခြင်း၊ ကြံစည်ခြင်း သို့မဟုတ် အကြံအစည် ( သမ်္ဋေ )
- မှန်ကန်သောစကား ( သမ်္မဏ )
- မှန်ကန်သော လုပ်ရပ် သို့မဟုတ် အကျင့် ( သမ်မန္တု ၊>)
- မှန်ကန်သောအသက်မွေးမှု ( သမာအာဇီဝ )
- မှန်ကန်စွာ အားထုတ်ခြင်း ( သမ်မာဝရယာမ )
- သမ္မာသတိပဋ္ဌာန် ( ၊ သမ္ပဿီ )
- သမ္မာသမာဓိ ( သမာဒိဋ္ဌိ )
သမ္မာဝါစာ ဟူသော စကားကို ဗုဒ္ဓဘာသာ၌ လူတို့ ရှုမြင်ခြင်းကြောင့် အခါတိုင်း ထပ်ခါထပ်ခါ၊ မွေးရာပါ မှားယွင်းနေသည် သို့မဟုတ်"ကျိုး"။ ဤသည်မှာ ခန္ဓာကိုယ်နှင့် စိတ်အကြား ဆက်သွယ်မှုကို အထူးရည်ညွှန်းသည်။ ထိုတရားနှစ်ပါးသည် လူတို့ကို ဉာဏ်အမြင်နှင့် ဝေးကွာစေသော နိဗ္ဗာနဟူသော ဗုဒ္ဓဘာသာ၌ အလုံးစုံသော ဆင်းရဲကင်းမှု ဟူသော အကြောင်းတရား ဖြစ်၏။
ထိုသို့ရောက်ရန်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့သည် မိမိ၌ရှိသော အမှားများကို ဦးစွာ အမှန်ပြင်ရမည်၊ ထို့ကြောင့် အထက်ပါ အဆင့်ရှစ်ဆင့်တိုင်းကို “မှန်” ရန် လိုအပ်ပေသည်။
ထို့ကြောင့် မှန်ကန်သော ဉာဏ်ကို ရှေးဦးစွာ သင်ယူ၍ မှန်ကန်သော အကြံအစည်ကို ပွါးစေ၏၊ မှန်ကန်သော အပြောအဆိုကို သင်ယူ၏၊ မှန်ကန်သော အကျင့်ကို ကျင့်၏၊ မှန်ကန်သော အသက်မွေးမှု ကို ရ၏၊ မှန်ကန်သော လုံ့လရှိ၏၊ မှန်ကန်သောသတိပဋ္ဌာန်တရားသို့ရောက်ကာ နောက်ဆုံးတွင် မှန်ကန်သောအာရုံ (သို့မဟုတ်) ကမ္မဋ္ဌာန်းကို စတင်ကျင့်ဆောင်၍ စိတ်ဝိညာဉ်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်ကို အမှန်တကယ် ပြန်လည်တည့်မတ်စေပါသည်။
မဂ်သုံးပါးသောအပိုင်း
ကျောင်းအများစု ဗုဒ္ဓဘာသာသည် နိယာမ ရှစ်ပါးကို နားလည်လွယ်အောင် သင်ကြားရန် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အမျိုးအစားသုံးမျိုးဖြင့် အုပ်စုဖွဲ့လေ့ရှိသည်။ ဤ အပိုင်းသုံးပိုင်း ဤအတိုင်းဖြစ်တတ်ပါသည်-
- မှန်ကန်သောအပြောအဆို၊ မှန်ကန်သောအပြုအမူ/ မှန်ကန်သောအသက်မွေးဝမ်းကြောင်းမှုအပါအဝင် ကိုယ်ကျင့်တရား သို့မဟုတ် ကျင့်ဝတ်သီလ ။ 13>
- သမ္မာသမာဓိ သို့မဟုတ် ဝိပဿနာ မှန်ကန်သော အားထုတ်မှု၊ မှန်ကန်သော သတိပဋ္ဌာန်တရားတို့ အပါအဝင်၊ မှန်ကန်သော အာရုံ။
- ဉာဏ် သို့မဟုတ် ဝိပဿနာ ၊ / နားလည်မှု နှင့် မှန်ကန်သော ဆုံးဖြတ် / တွေးခေါ်မှု ။
သုံးပိုင်းခွဲအရိယာမဂ်၏ နိယာမရှစ်ပါးကို ပြန်လည်စီစဉ်ပေးသော်လည်း ယင်းတို့၏ အဓိပ္ပါယ်ကို နားလည်ရန် ကူညီပေးသည်။
ကျင့်ဝတ်သီလ
သုံးပါးသော သီလသုံးပါးသည် ဓမ္မဘီး/စာရင်းတွင် အမှတ် နံပါတ် ၃၊ #၄၊ နှင့် နံပါတ် ၅ တို့ဖြစ်ကြသော်လည်း သီလသုံးပါးဖြင့် စတင်သည်။ ၎င်းတို့သည် နားလည်ရန်နှင့် လေ့ကျင့်ရန် ပိုမိုလွယ်ကူသောကြောင့် ဖြစ်ပေသည်။
စကားပြောနည်း၊ လုပ်ဆောင်ပုံနှင့် မည်သို့သော အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုအမျိုးအစား (သို့) ကြိုးပမ်းအားထုတ်ရမည်— ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင်ပင် လူတို့လုပ်ဆောင်နိုင်သည့်အရာများဖြစ်သည်။ သူတို့၏ ဗုဒ္ဓဘာသာသို့ ခရီးထွက်ခြင်း၊ ထို့အပြင်၊ ၎င်းတို့သည် နောက်အဆင့်များကို ပိုမိုလွယ်ကူအောင် ပြုလုပ်နိုင်သည်။
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆုံးမခြင်း
ပစ္စုပ္ပန်တရားများ ဒုတိယအုပ်စုတွင် နောက်ဆုံးဖြစ်သော (၆)ပါး၊ (၇)ပါး၊ (၈)ပါး - တရားဓမ္မဘီးတွင် ပါဝင်ပါသည်။ ဤတရားများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ တရားလမ်းစဉ်များကို အမှန်တကယ် အပြည့်အ၀ လိုက်နာကျင့်သုံးသောအခါတွင် ကျင့်ကြံအားထုတ်ခြင်းမှ စတင်သော သဘောတရားများဖြစ်သည်။ အတွင်းအပြင်ကင်းသော မှန်ကန်သောဘဝဖြင့် နေထိုင်ရန် အားထုတ်ခြင်းသည် သတိပဋ္ဌာန်ကို အာရုံပြု၍ ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ကျွမ်းကျင်အောင် အားထုတ်ခြင်းသည် ဉာဏ်အလင်းသို့ ရောက်ခြင်း၏ အဓိကသော့ချက်ဖြစ်သည်။
ထို့ပြင် ကျင့်ဝတ်တရားသုံးပါးကဲ့သို့ ဤတရားသုံးပါးတို့သည်၊ လေ့ကျင့်ယူတဲ့သူတွေလည်း ပါတယ်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တိုင်းသည် ဉာဏ်ပညာလမ်းစဉ်သို့ စောစောစီးစီး ကျင့်ကြံနိုင်ကာ ဉာဏ်ပညာကို မှန်ကန်စွာ ဆည်းပူးပြီး သန္နိဋ္ဌာန်ချရန် အားထုတ်နေကြဆဲပင် ဖြစ်သည်။
ပညာ
သုံးပါးသော တတိယအုပ်စု၊ ဝေစုသည် အရိယာ၏ ပဌမနိယာမနှစ်ပါး ပါဝင်သည်။မဂ်ရှစ်ပါး- မှန်ကန်သော ဉာဏ်နှင့် မှန်ကန်သော ဆင်ခြင်မှု သို့မဟုတ် သန္နိဋ္ဌာန်။ အပြောအဆိုနှင့် ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ရှေ့ရှုရန် ရည်ရွယ်ထားသောကြောင့် ဓမ္မဘီးတွင် ပထမဦးစွာ နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာအရ ၎င်းတို့သည် နားလည်ရအခက်ဆုံးဖြစ်သောကြောင့် နောက်ဆုံးတွင် အာရုံပြုလေ့ရှိကြသည်။
ထို့ကြောင့် ဝီရိယသုံးပါးကို ရှေးဦးစွာ အာရုံပြုပါသည်။ ကျင့်ရမည့် အကျင့်သီလများ ပြင်ပ၌လည်းကောင်း၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စည်းကမ်းဖြင့်လည်းကောင်း- ဉာဏ်ပညာကို ပိုမိုရရှိလာစေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေသော ကြောင့် လည်းကောင်း ၊ ဒါမှလည်း ငါတို့ရဲ့ ကျင့်ဝတ်သီလနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စည်းကမ်းကို ထောက်ကူပေးတဲ့အတွက် ဉာဏ်အလင်းနဲ့ နိဗ္ဗာန်ကို မရောက်မချင်း ဓမ္မဘီးဟာ မြန်မြန်ဆန်ဆန် ချောမွေ့လာပါတယ်။
အရိယာမဂ်
အချို့သော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များသည် တရားဓမ္မဘီးတွင် ပါ၀င်သော နောက်ဆက်တွဲ နိယာမနှစ်ပါးရှိကြောင်း၊ အဋ္ဌမမဂ်ကို ရှစ်ပါးထက် ဆယ်ဆဖြစ်အောင် ပြုလုပ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။
မဟာကတ္တရိစာကာသုတ္တန် ၊ ဥပမာအားဖြင့်၊ တရုတ်နှင့် ပါဠိဗုဒ္ဓဘာသာကျမ်းဂန်များတွင် တွေ့နိုင်သော မှန်ကန်သောအသိပညာ သို့မဟုတ် ဝိပဿနာ ( samā-ñāṇa )၊ လွတ်မြောက်မှု သို့မဟုတ် လွတ်မြောက်မှု ( သမ်မာ-ဝိမုတ္တိ )။ ဓမ္မဘီးပေါ်တွင်။
အတိုချုပ်အားဖြင့်
အရိယာမဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကကျောင်းအများစု၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်ပြီး ဤရှေးအရှေ့ဘာသာဝင်များ တည်ရှိနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအုတ်မြစ်ဖြစ်သည်။ ကောက်ချက်ချသည်။သံသရာမှ လွတ်မြောက်ပြီး နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်လိုလျှင် ကျင့်ရမည့် အခြေခံတရား (၈)ပါးကို လူတိုင်း လိုက်နာကြရမည်။
ဥာဏ် ၊ တွေးတောကြံဆ ၊ အပြော ၊ အကျင့် ၊ အသက်မွေးမှု ၊ လုံ့လ ၊ သတိပဋ္ဌာန် ၊ ကမ္မဋ္ဌာန်း ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ အဆိုအရ မှန်ကန်သောနည်းလမ်းဖြင့် နောက်ဆုံးတွင် သေခြင်း/ပြန်လည်မွေးဖွားခြင်းသံသရာ၏ ဒုက္ခများထက် ဉာဏ်အလင်းသို့ တိုးမြင့်လာစေရန် အာမခံပါသည်။