In de Keltische cultuur zijn stieren een belangrijk dier, die in veel verhalen voorkomen en als krachtig symbool dienen. De stier werd soms geofferd om de goden gunstig te stemmen, en in Ierland en Schotland werden stieren gebruikt in ceremonies om de toekomst te voorspellen en zelfs om een nieuwe koning te kiezen. Hier lees je wat je moet weten over de betekenis en de symbolische betekenissen van de Keltische stier.

De Keltische Stier in de Mythologie

Stieren komen voor in verschillende Keltische mythen, maar ook in kunst, beeldjes en sculpturen. Stieren worden gezien als een krachtig, sterk dier dat de menselijke waarzeggerij kan verbeteren, en worden ook geassocieerd met bepaalde Keltische godheden.

Tarvos Trigaranus

De Latijnse naam voor een vermoedelijk Keltische godheid, Tarvos Trigaranus is een stierengod, wiens naam letterlijk betekent stier met drie kranen Oorspronkelijk was de Latijnse uitdrukking een titel op stenen beeldhouwwerk uit de 1e eeuw, maar geleerden speculeren dat het ook de naam van een stiergod was. Zoals de naam al aangeeft, wordt hij afgebeeld in de vorm van een stier, vergezeld van kraanvogels, of andere drie langpotige moerasvogels.

Tarvos Trigaranus wordt afgebeeld in twee stenen beelden in Parijs en Trier, Duitsland. In het Parijse beeld, dat in 1711 onder de Notre Dame kathedraal werd ontdekt, wordt hij afgebeeld met de Keltische goden Esus, Cernunnos en Smertrius.

Er wordt aangenomen dat een groep schippers die op de Seine voer het monument aan Jupiter wijdde in Parijs, rond 26 CE. Helaas is het verhaal achter het beeld in de loop der tijd verloren gegaan, maar geleerden brengen het in verband met een Keltische mythe.

Historisch gezien was de stier verbonden met de Keltische god Esus, die in een andere scène van hetzelfde beeld wordt afgebeeld als een houthakker die een boom omhakt en een stier en drie vogels herbergt. Geleerden weten niet waar de scène naar verwijst, maar zij associëren haar met een mythologie over regeneratie. In de mythe werd een stier gedood door een jager, maar weer tot leven gewekt door de kraanvogels.

De veediefstal van Cooley

In de Ulster cyclus van de Ierse mythologie waren twee grote stieren, Donn Cúailnge, de bruine stier van Cooley, en Finnbhennach, de witte stier van Connacht, ooit herders die respectievelijk Friuch en Rucht heetten.

Ook bekend als Táin bó Cuailnge Het verhaal vertelt de rivaliteit tussen de twee mannen, Friuch en Rucht, waarbij ze bleven vechten, zelfs nadat ze waren getransformeerd in dieren die hun vermogen tot menselijk redeneren en taal behielden. Hun strijd duurde verschillende levens, terwijl ze een reeks transformaties ondergingen, waaronder raven, herten, waterbeesten en zelfs beschermers van de kudde.

Uiteindelijk veranderde Friuch in de bruine stier genaamd Donn Cúailnge, en Rucht in de witte stier genaamd Finnbennach. De twee stieren werden een tijdje gescheiden, de bruine stier in Ulster en de witte stier in Connacht.

Op een dag kruisten hun wegen zich weer, dus vochten ze dagen en nachten lang. Uiteindelijk doodde Donn Cúailnge Finnbennach, maar de bruine stier was ook zwaar gewond. Uiteindelijk stierf ook hij.

De plot bevat ook andere personages die verantwoordelijk waren voor de ontmoeting van de twee stieren. Het is geworteld in de langdurige haat tussen Koningin Medb van Connacht en koning Conchobar van Ulster. Het verhaal begint echter met een huiselijke jaloezie, toen koningin Medb en haar gemalin Ailill ruzie maakten over wie de meest waardevolle bezittingen had.

Ailill bezit een prachtige witte stier, dus Medb verlangde ernaar de even prachtige bruine stier van Cooley te bemachtigen. Sommige bronnen zeggen dat de koningin de oorlog verklaarde aan Ulster om de bruine stier met geweld te bemachtigen. Toen de koningin de oorlog won, nam ze de bruine stier als haar prijs. Ze bracht hem mee naar huis in Connacht en de twee stieren ontmoetten elkaar opnieuw.

Deze verhalen tonen aan dat de stier een belangrijk aspect was van de Keltische mythologie en een rol speelde in de mythen.

Betekenis en symboliek van de Keltische stier

In de Keltische mythologie komen dieren voor met eigen magische krachten. De stieren werden door de Kelten omarmd en komen in veel verhalen voor. Hier zijn enkele van de symbolen van het dier:

• Kracht en vermogen

Stieren werden vereerd en bewonderd om hun kracht, dominantie en wreedheid. Zij waren de meest afgebeelde dieren in beeldjes en beeldjes, vooral in de vroege ijzertijd. Hun hoorns getuigen van hun kracht en agressie.

• Rijkdom en welvaart

In de middeleeuwse Ierse cultuur waren stieren een symbool van rijkdom omdat de status van een heerser werd afgemeten aan het aantal van zijn kuddes. Het stelen van vee van naburige koninkrijken was een gevaarlijke sport voor jonge mannen, die macht verwierven door hun vaardigheid in veediefstallen. Het verhaal van Táin bó Cuailnge toont het belang van deze wezens in de Ierse samenleving, aangezien er twee speciale stieren in voorkomen die door twee heersers worden begeerd.

Aangezien de Kelten overwegend een kuddenvolk waren, werden runderen, vooral stieren, ook geassocieerd met agrarische overvloed. De stier was ook verbonden met de Keltische god Cernunnos, de god van de natuur en de overvloed. Als brenger van overvloed werden stieren afgebeeld op schalen, emmers, ketels en vuurpotten, alsook op Gallische munten.

• Vruchtbaarheid en genezing

De stier schijnt een heilige rol te hebben vervuld in verschillende cultussen en wordt geassocieerd met vruchtbaarheid en regeneratie. In feite werden stieren geofferd bij de vervulling van geloften, vooral bij de genezende heiligdommen Fontes Sequanae (bekend als de Bronnen van Sequana ), Tremblois, en Forêt d'Halatte.

• Symbool van opoffering

Keltische heiligdommen en graven tonen een bewijs van stierenoffering. Ze werden gebruikt als niet-opgegeten offers aan de goden en als onderdeel van het rituele feestmaal. Bepaalde waarzeggingsrituelen vereisten zelfs het offeren van een witte stier.

Men zegt dat de Continentale Keltische god Esus werd geassocieerd met de stier. Sommigen geloven dat hij verscheen als een houthakker die bomen omhakte in de aanwezigheid van stieren. Sommige geleerden speculeren dat de boom en de stier parallelle beelden zijn van het offer.

• Symbool van bescherming

De stier is de beschermer van zijn kudde, waardoor hij wordt geassocieerd met bescherming. Hij waarschuwt zelfs door zijn woede uit te schreeuwen en op de grond te slaan voordat hij iets aanvalt wat hij als een bedreiging beschouwt. In overeenstemming hiermee werden sommige ingangen van heiligdommen soms bewaakt door stierschedels. Een bronzen zwaardschede waarin stieren zijn gegraveerd uit de 5e eeuw v. Chr. suggereert dat het dier als talisman werd gebruikt.voor bescherming.

De Keltische Stier in de Geschiedenis

Vóór de Keltische periode in Groot-Brittannië, en al in het neolithicum en de bronstijd, kwamen stieren voor in de Europese iconografie, wat erop wijst dat zij van groot belang waren in prehistorische rituelen.

In de literatuur

Het meeste van wat tegenwoordig bekend is als Ierse Keltische mythologie komt uit drie manuscripten: de Boek van Leinster de Gele Boek van Lecan en de Boek van de Dun Koe Deze drie boeken bevatten enigszins verschillende versies van enkele van dezelfde verhalen, vooral de Táin bó Cuailnge of de Veediefstal van Cooley die gaat over het conflict tussen twee betoverde stieren.

De Boek van de Dun Koe is het oudste van drie delen proza, samengesteld rond het jaar 1000. Er wordt gezegd dat de mythologie die erin staat veel ouder is en overleefde door generaties van mondelinge overlevering. Er wordt zelfs gezegd dat het boek gemaakt is van de huid van een koe die 500 jaar bewaard is gebleven.

In de lokale cultuur

De Kelten beschouwden de stier als een symbolisch embleem en pasten hem zelfs toe in de naam van steden, zoals de stad Tarbes in Zuid-Gallië, ook wel stierenstad genoemd. Stiersymboliek komt ook voor op munten en is gevonden op beeldjes, vooral in Gallië, Schotland en Engeland.

Sommige Keltische stamnamen hadden ook toespelingen op de dieren, vooral de Taurisci of de Bull People Het was een traditie voor een clan om de kop of de pels van hun clandier te tonen, en het symbool ervan op hun schild te schilderen en op hun lichaam te tatoeëren.

In Religie en Offerrituelen

Volgens historici zijn er bewijzen van stierenoffers. Hoewel deze stieren ongetwijfeld werden gegeten, is het verschil tussen een feest en een offer soms moeilijk te onderscheiden.

Volgens klassieke schrijvers werden bij sommige rituelen ook dieren als offer aangeboden. Plinius de Oudere vermeldt het offeren van twee witte stieren bij het maretakken. Julius Caesar beweerde dat de Kelten van Gallië jaarlijks levend gekooide dieren met menselijke gevangenen verbrandden.

Soms wordt de stier ook geassocieerd met een godheid, zoals de continentale Keltische god Deiotaros, wiens naam de goddelijke stier of de bull god wat suggereert dat hij lijkt op Tarvos Trigaranus van Gallië.

In Divinatie

De druïden en barden voerden waarzeggingsrituelen uit, in de hoop de toekomst te kunnen zien. Bij de meeste van deze rituelen waren dieren betrokken, van wie gedacht werd dat ze tekenen gaven. In het oude Ierland werd een vorm van waarzeggerij waarbij stieren betrokken waren de Tarbhfhess ook bekend als stierenfeest of bull-sleep .

Tijdens het ritueel at een dichter, die was opgeleid tot ziener, rauw vlees - sommige bronnen zeggen dat een stier werd geslacht en gekookt, en dat de dichter zowel het vlees als de bouillon at. Daarna ging hij liggen slapen, gewikkeld in de huid van de pas geslachte stier. De druïden bezongen hem totdat zij een visioen kregen dat de identiteit van de volgende rechtmatige koning onthulde.

De meest verheven dichter kon ook een koning straffen die ongeschikt bleek om te regeren. Soms was het visioen van de dichter cryptisch. Naast droomtoestanden bestonden sommige waarzegmethoden ook uit zingen en trances.

In 1769 beschreef een literaire toerist een soortgelijk stierenoffer dat in het district Trotternish werd beoefend. Het ritueel was blijkbaar langdurig en werd beschreven als "gruwelijke plechtigheid". De Schotse Hooglanders bonden een man in stierenhuiden en lieten hem dromen over de toekomst. De wichelaar werd zelfs onder een hoge waterval geplaatst in de hoop voorkennis te verkrijgen.

In kunst en iconografie

De beroemde vergulde zilveren schaal, bekend als de Gundestrup Cauldron, werd in 1891 CE in Denemarken gevonden en vertoont de invloed van de Keltische mythologie. De schaal is gedateerd tussen de 3de eeuw en de 1ste eeuw voor Christus, en de reliëfpanelen bevatten scènes van dieren, offerrituelen, krijgers, goden en andere motieven. Volgens sommige historici is het de Steen van Rosetta van de Keltische mythologie.

Aangenomen wordt dat de stieren die op de ketel zijn afgebeeld werden beschouwd als bovennatuurlijke wezens, die veel groter werden afgebeeld dan hun menselijke moordenaars. De afbeelding toont een dode stier, evenals een scène met drie krijgers die op het punt staan drie stieren af te slachten, wat hen associeert met de jacht of rituele offers in de Keltische cultuur.

Keltische stier in moderne tijden

Stiersymbolen worden nog steeds gebruikt in religieuze iconografie en cultureel embleem in het hedendaagse Frankrijk, Ierland, Schotland en Wales. De veediefstal van Cooley De symboliek van het schepsel blijft krachtig en wordt vaak gebruikt in kunst, mode en tatoeages.

In het kort

Dierensymboliek en zijn associaties waren belangrijk voor de Kelten, en misschien geen enkele meer dan de stier. De naam tarvos , wat stier betekent, komt voor in de namen van plaatsen en stammen, waaruit de omvang van de stierenverering blijkt. De stier, symbool van kracht, macht, rijkdom en bescherming, krijgt in de Keltische mythologie magische eigenschappen.