De pinksterbeweging is een van de snelst groeiende religieuze bewegingen in de wereld van vandaag, met meer dan 600 miljoen aanhangers wereldwijd. Dit aantal omvat leden van pinkstergemeenten en christenen van andere denominaties die zich identificeren met het geloof van de pinksterbeweging.

De pinksterbeweging is minder een denominatie en meer een stroming binnen het christendom. Daarom is zij moeilijk te onderscheiden van andere groeperingen binnen het christendom, zoals katholiek, oosters-orthodox of protestants.

Hoe heeft zij zich in iets meer dan 100 jaar kunnen verspreiden? Dat is vooral te danken aan haar nadruk op ervaringsgericht geloof en levendige, energieke erediensten, die in schril contrast staan met het protestantisme dat in de jaren 1900 in Amerika werd aangetroffen.

Pentecostal vs. Protestant

Protestanten vormen een zeer brede groep en omvatten verschillende denominaties, waaronder lutheranen, anglicanen, baptisten, methodisten, adventisten en pinksterbeweging. In veel opzichten is de pinksterbeweging een onderdeel van het protestantisme.

Enkele vergelijkbare geloofsovertuigingen tussen de pinksterbeweging en andere vormen van protestantisme zijn:

• Het geloof dat de Bijbel geen fouten of vergissingen bevat en het ware woord van God is.
• Het geloof in wedergeboorte door berouw van je zonden en het aanvaarden van Jezus als je persoonlijke Heer en Verlosser.

Toch onderscheiden bepaalde kenmerken van het Pinkstergeloof zich van het protestantisme dat aan het begin van de 20e eeuw aan zijn komst voorafging.

De belangrijkste verschillen zijn dat de Pinksterbeweging gelooft:

• In de doop in de Heilige Geest die volgelingen in staat stelt een leven te leiden vol van de "Geest".
• in geestelijke gaven, zoals spreken in tongen, wonderen en goddelijke genezing, waardoor de spiritualiteit en de leer van de huidige beweging wordt vergeleken met die van het apostolische tijdperk.

Begin van de Pinksterbeweging

De invloed van Amerika's puriteinse erfenis is al lang merkbaar in de protestantse kerken. Voor de eeuwwisseling van de 20e eeuw was de kerkdienst sterk gereglementeerd en emotieloos. De nadruk op een zondagmorgen lag op correct gedrag, plechtigheid en het leren van de theologische leer.

De enige echte religieuze uitzondering hierop was de opwekking. In de eerste paar eeuwen na de komst van de Europese kolonisten overspoelden opwekkingen regelmatig delen van het oosten van de Verenigde Staten. De meest opvallende zijn de Eerste en Tweede Grote Ontwaken van respectievelijk de jaren 1730 en begin 1800.

Opwekkingsbijeenkomsten werden een populair middel om landelijke delen van het land te bereiken, vooral in het Zuiden. Mannen als George Whitfield, John en Charles Wesley maakten naam als rondreizende predikers, die hun boodschap brachten naar plaatsen zonder vaste geestelijken. Deze traditie bood de omgeving voor nieuwe vormen van aanbidding.

Opwekkingsbijeenkomsten waren meer ervaringsgericht en daarom opwindender. Zij trokken mensen aan op basis van deze opwinding, niet bezorgd als iemand alleen maar kwam opdagen voor het vermaak, want die persoon zou de boodschap horen en zich misschien bekeren.

De meest gebruikte gebeurtenis om het begin van de moderne Pinksterbeweging te markeren is de Azusa Street Revival van 1906. Het was daar, in een voormalige AME-kerk, dat de prediking van William J. Seymor de wereldwijde beweging lanceerde.

Voorafgaand aan deze gebeurtenis ontkiemden de ideeën die de pinksterbeweging voortbrachten in verschillende regio's van de Verenigde Staten, voornamelijk onder de armere bevolking van blanke plattelandsgemeenschappen in het zuiden en stedelijke Afro-Amerikaanse gemeenschappen.

De beweging heeft haar wortels in de opwekkingen van de heiligheidsbeweging aan het eind van de jaren 1800 rond North Carolina, Tennessee en Georgia. De man die verantwoordelijk was voor de verspreiding van wat de belangrijkste overtuigingen van de pinksterbeweging werden, was Charles Parham. Parham was een onafhankelijke opwekkingsprediker die pleitte voor goddelijke genezingen en het spreken in tongen promootte als bewijs van de "doop met de Heilige Geest".

Aan het begin van de 20e eeuw opende Parham een school in Topeka, KS, waar hij deze ideeën onderwees aan zijn leerlingen. Agnes Ozman, een van de leerlingen, staat bekend als de eerste persoon die in tongen sprak. In 1901 sloot Parham zijn school.

Na nog een periode als reizende opwekker opende hij een bijbelschool in Houston, Texas. Hier kwam Seymor in contact met Parham. Seymor, een Afro-Amerikaan met één oog, was een leerling van Parham en vertrok daarna naar Los Angeles, waar hij begon te prediken. De Azusa Street Revival begon kort na zijn aankomst aan de westkust.

Onderscheidende overtuigingen van de Pinksterbeweging

De belangrijkste overtuigingen van de Pinksterbeweging zijn:

• Doop door de Heilige Geest
• Spreken in tongen
• Goddelijke genezing
• De spoedige terugkeer van Jezus Christus

Het meest kenmerkende geloof van de pinksterbeweging is het geloof in een doop met de Heilige Geest. Daarmee samenhangend is het geloof dat het spreken in tongen het bewijs is van deze geestelijke doop.

Deze twee overtuigingen komen uit de Handelingen der Apostelen in het Nieuwe Testament. Hoofdstuk twee vertelt over gebeurtenissen in de vroege kerk op de Pinksterdag, het Joodse Wekenfeest waarmee het einde van de oogst werd gevierd.

Volgens Handelingen 2:3-4 waren de eerste volgelingen van Jezus samen in aanbidding, toen "hen tongen als van vuur verschenen, die zich over ieder van hen verspreidden en bleven rusten; en zij werden allen vervuld met de heilige Geest en begonnen in andere tongen te spreken". Vervolgens trokken zij Jeruzalem binnen en verkondigden de boodschap van Jezus in verschillende talen aan de menigte die uit het hele Romeinse rijk was samengekomen. Ditevenement culmineerde in de bekering van meer dan 3.000 mensen.

De pinksterbeweging verheft deze gebeurtenissen van een beschrijvend verhaal tot een prescriptieve verwachting. Protestanten en andere christenen zien dit soort vervulling door de Heilige Geest niet als een algemeen verschijnsel, evenmin als het spreken in tongen. Pinksterbeweging ziet deze als noodzakelijke ervaringen die alle gelovigen na hun bekering kunnen verwachten.

Goddelijke genezing is een ander onderscheidend kenmerk van het Pinkstergeloof. De genezing van ziekte en aandoeningen in het Nieuwe Testament is voor de Pinksterbeweging opnieuw eerder prescriptief dan descriptief. Deze genezingen gebeuren door gebed en geloof. Zij zijn het bewijs van de wederkomst van Jezus, wanneer Hij een einde zal maken aan zonde en lijden.

Dit bouwt voort op een ander Pinkstergeloof, dat van de spoedige wederkomst van Christus. Pinksterlingen benadrukken het idee dat Jezus elk moment kan terugkeren, en dat wij in wezen altijd in de laatste dagen leven.

Al deze opvattingen komen terecht in de discussie over wat men geestelijke gaven noemt. Deze term is ontleend aan de geschriften van Paulus, met name 1 Korintiërs 12. Hier spreekt Paulus over "verscheidenheid van gaven, maar dezelfde Geest". Deze gaven zijn onder meer wijsheid, kennis, geloof, genezing Wat deze gaven betekenen en hoe ze zich manifesteren is een voortdurend theologisch debat binnen het christendom.

Invloed van de Pinksterbeweging

Iemand die deze samenvatting van het Pinkstergeloof leest, zegt misschien tegen zichzelf: "Dit verschilt niet veel van wat mijn kerk of de kerk waarin ik ben opgegroeid gelooft. Ik wist niet dat ze Pinkstergeloof waren."

Hieruit blijkt de invloed van de pinksterbeweging in alle christelijke denominaties. Zoals eerder gezegd, is de pinksterbeweging minder een aparte denominatie en veel meer een beweging. Delen of al deze overtuigingen beïnvloeden kerken van alle denominaties. Tegenwoordig is het bijvoorbeeld veel populairder om "continuationist" te zijn in de pinkstertraditie dan "cessationist" in de oude traditie.Protestantse traditie als het gaat om geestelijke gaven.

• Cessationisten pleiten voor het ophouden van sommige geestelijke gaven na de dood van de apostelen. In deze visie komen zaken als tongentaal en genezingen niet meer voor.
• Continuationisten zijn de tegenovergestelde mening toegedaan, een mening die populair is geworden door de pinksterbeweging.

De invloed van de Pinksterbeweging is ook te vinden in de populaire aanbiddingsmuziek die in de meeste protestantse evangelische kerken wordt gezongen. Deze liederen kunnen vragen om Gods aanwezigheid of Hem verwelkomen om te komen en de mensen te ontmoeten. De teksten zijn gericht op de Geest en wonderen. Deze komen uit de traditie van de ervaringsgerichte aanbidding van de Pinksterbeweging.

En dat is geen verrassing, aangezien enkele van de grootste en meest invloedrijke megakerken ter wereld pinksterkerken zijn. Hillsong Church bijvoorbeeld is een charismatische kerk in de pinkstertraditie.

Opgericht in 1983 in de buitenwijken van Sydney, Australië, heeft de kerk nu wereldwijd campussen met 150.000 leden in 23 landen. Ze is misschien het meest bekend om haar aanbiddingsliederen, albums en concerten. Hillsong Worship, Hillsong United, Hillsong Young and Free, en Hillsong Kids zijn verschillende vormen van hun muziek.

Veelgestelde vragen over Pinksteren versus Protestantisme

De Pinksterkerk legt de nadruk op de directe ervaring van de gelovige met God en op het werk van de Heilige Geest.

Dit kerkgenootschap is gebaseerd op de doop van de twaalf discipelen op de dag van Pinksteren, zoals beschreven in het boek Handelingen.

De gaven van de Geest, zoals spreken in tongen, genezing, wonderen of profetie, worden beschouwd als de directe ervaring van God die zich openbaart.

Nee, het is meer een beweging dan een kerk. Het omvat verschillende kerken, zoals Hillsong Church.

Ja, Pentecostals geloven dat de Bijbel het woord van God is en vrij van fouten.

In het kort

De verschillen tussen de pinksterbeweging en het protestantisme zijn eerder historisch dan fundamenteel. Hoe meer de overtuigingen en uitingen van de pinksterbeweging het christendom wereldwijd beïnvloeden, hoe minder zichtbaar deze verschillen worden.

Weinig protestanten zouden vandaag de dag in staat zijn het geloof van de Pinksterbeweging te onderscheiden van hun eigen geloofstraditie. Of deze invloed goed of slecht is, is een discussie waard. Toch lijkt de samenvloeiing van de Pinksterbeweging en het traditionele protestantisme in de toekomst alleen maar toe te nemen.