یکی از چیزهای شگفت انگیز در مورد اساطیر مصر باستان این است که فقط از یک چرخه اساطیری ساخته نشده است. در عوض، این ترکیبی از چندین چرخه مختلف و پانتئون های الهی است که هر کدام در طول پادشاهی ها و دوره های مختلف تاریخ مصر نوشته شده اند. به همین دلیل است که اساطیر مصر چندین خدای «اصلی»، چند خدای مختلف جهان زیرین، الهه‌های مادر متعدد و غیره دارد. و همچنین به همین دلیل است که بیش از یک اسطوره آفرینش مصر باستان یا جهان‌بینی وجود دارد.

این می تواند اساطیر مصر را در ابتدا پیچیده به نظر برساند، اما بخش بزرگی از جذابیت آن نیز است. و چیزی که آن را جذاب‌تر می‌کند این است که به نظر می‌رسد مصریان باستان چرخه‌های مختلف اساطیری خود را به راحتی با هم ترکیب کرده‌اند. حتی زمانی که یک خدای عالی یا پانتئون جدید بر خدای قدیمی برجسته می‌شد، این دو اغلب با هم ادغام می‌شدند و با هم زندگی می‌کردند.

همین امر در مورد اسطوره‌های خلقت مصر نیز صدق می‌کند. با وجود اینکه چندین افسانه از این دست وجود دارد، و آنها برای عبادت مصریان با هم رقابت می کردند، آنها از یکدیگر تعریف می کردند. هر اسطوره آفرینش مصری جنبه های مختلفی از درک مردم از آفرینش، تمایلات فلسفی آنها، و دریچه ای را که آنها از طریق آن به جهان پیرامون خود می نگریستند، توصیف می کند.

بنابراین، آن اسطوره های خلقت مصری دقیقاً چه هستند؟

در مجموع چهار نفر از آنها تا امروز زنده مانده اند. یا حداقل، چهارچنین اسطوره هایی به اندازه کافی برجسته و گسترده بودند که قابل ذکر باشد. هر یک از اینها در اعصار مختلف تاریخ طولانی مصر و در مکان های مختلف در سراسر کشور - در هرموپولیس، هلیوپولیس، ممفیس و تبس پدید آمدند. با ظهور هر کیهان جدید، کیهان اولی یا در اساطیر جدید گنجانده می شد یا کنار گذاشته می شد و آن را با یک ارتباط حاشیه ای اما هرگز ناموجود باقی می گذاشت. بیایید هر یک از آنها را یکی یکی مرور کنیم.

هرموپلیس

اولین افسانه بزرگ خلقت مصر در شهر هرموپولیس، نزدیک مرز اصلی بین دو پادشاهی اصلی مصر شکل گرفت. در آن زمان - مصر سفلی و علیا. این کیهان‌شناسی یا درک جهان بر پانتئون هشت خدا به نام اوگدواد متمرکز بود که هر یک از آنها به عنوان جنبه‌ای از آب‌های اولیه‌ای که جهان از آن بیرون آمده بود، تلقی می‌شد. این هشت خدا به چهار زوج خدای مذکر و مؤنث تقسیم شدند، که هر کدام برای کیفیت خاصی از این آبهای اولیه ایستاده بودند. خدایان ماده اغلب به صورت مارها و نرها به صورت قورباغه به تصویر کشیده می شدند.

طبق افسانه آفرینش هرموپولیس، الهه Naunet و خدای Nu تجسم آبهای اولیه بی اثر بودند. دومین زوج الهی مرد/زن، کک و کائوکت بودند که نمایانگر تاریکی درون این آبهای اولیه بودند. سپس Huh و Hauhet، خدایان آبهای اولیه بودندوسعت بی نهایت در نهایت، مشهورترین دوتایی اوگدواد وجود دارد - آمون و آمونت، خدایان طبیعت ناشناخته و پنهان جهان.

هنگامی که هر هشت خدای اوگدواد از دریاهای اولیه بیرون آمدند و تحول بزرگی را ایجاد کردند، تپه جهان از تلاش آنها پدیدار شد. سپس، خورشید برفراز جهان طلوع کرد و زندگی به زودی پس از آن دنبال شد. در حالی که هر هشت خدای اوگدواد برای هزاران سال به عنوان یکسان پرستش می شدند، این خدای آمون بود که قرن ها بعد به خدای برتر مصر تبدیل شد.

اما این نه آمون بود و نه هیچ یک از خدایان اوگدواد که برترین خدای مصر شدند، بلکه دو الهه وادجت و نخبت - پرورش دهنده کبرا و کرکس - که خدایان مادرسالار پادشاهی مصر سفلی و علیا بودند.

Heliopolis

Geb و Nut که Isis، Osiris، Set و Nephthys را به دنیا آوردند. PD.

پس از دوره دو پادشاهی، مصر نهایتاً در حدود 3100 سال قبل از میلاد متحد شد. در همان زمان، یک افسانه جدید خلقت از هلیوپولیس - شهر خورشید در مصر سفلی - به وجود آمد. طبق آن افسانه جدید خلقت، در واقع این خدای Atum بود که جهان را خلق کرد. آتوم خدای خورشید بود و اغلب با خدای بعدی خورشید Ra مرتبط بود.

جالبتر اینکه آتوم خدایی خودساخته بود و همچنین منبع اولیه همه نیروها و عناصر جهان بود.طبق اسطوره هلیوپولیس، آتوم برای اولین بار خدای هوا شو و رطوبت الهه تفنوت را به دنیا آورد. او این کار را از طریق یک عمل، باید بگوییم، خوداروتیسمی انجام داد.

بعد از تولد، شو و تفنوت نمایانگر ظهور فضای خالی در میان آبهای اولیه بودند. سپس، برادر و خواهر با هم جفت شدند و دو فرزند از خود به دنیا آوردند - خدای زمین Geb و الهه آسمان Nut . با تولد این دو خدا، اساسا جهان خلق شد. سپس گب و نات نسل دیگری از خدایان را تولید کردند - خدای اوزیریس، الهه مادری و جادویی ایزیس ، خدای آشوب ست، و خواهر دوقلوی ایزیس و الهه آشوب نفتیس .

این نه خدا - از آتوم گرفته تا چهار نوه او - دومین پانتئون اصلی مصر را تشکیل دادند که «اناد» نام داشت. آتوم به عنوان خدای یگانه خالق باقی ماند و هشت تای دیگر صرفاً بسط طبیعت او بودند.

این اسطوره آفرینش، یا کیهان‌شناسی جدید مصری، شامل دو خدای برتر مصر است - Ra و Osiris. این دو به موازات یکدیگر حکومت نکردند اما یکی پس از دیگری به قدرت رسیدند.

اول، این آتوم یا راع بود که پس از اتحاد مصر سفلی و علیا به عنوان خدای برتر معرفی شد. پرستش دو الهه مادرسالار قبلی، وادجت و نخبت، ادامه یافت و وادجت حتی بخشی از چشم را و جنبه ای از الهی راس شد.قدرت.

را قرنها در قدرت باقی ماند تا اینکه فرقه او رو به زوال گذاشت و اوزیریس به عنوان خدای عالی جدید مصر "ترفیع" شد. او نیز در نهایت پس از ظهور اسطوره آفرینش دیگری جایگزین شد.

ممفیس

قبل از اینکه اسطوره آفرینش را پوشش دهیم که در نهایت جایگزین Ra و Osiris به عنوان خدایان برتر، توجه به اسطوره آفرینش دیگری که در کنار کیهان شناسی هلیوپولیس وجود داشت، مهم است. این اسطوره آفرینش که در ممفیس متولد شد، خدای پتاه را آفرینش جهان نسبت داد.

پتاخ خدای صنعتگر و حامی معماران مشهور مصر بود. عقیده بر این است که پتاه، شوهر سخمت و پدر نفرتم ، پدر حکیم مشهور مصری ایمهوتپ است که بعداً مورد سرپیچی قرار گرفت.

مهمتر از آن، Ptah در مقایسه با دو افسانه قبلی خلقت، جهان را به شیوه ای متفاوت خلق کرد. خلقت جهان توسط پتا بسیار بیشتر شبیه خلقت فکری یک ساختار بود تا تولد اولیه در اقیانوس یا انانیسم خدای تنها. در عوض، ایده جهان در قلب Ptah شکل گرفت و سپس زمانی که Ptah جهان را یک کلمه یا نام در یک زمان بیان کرد، به واقعیت تبدیل شد. با صحبت کردن بود که Ptah همه خدایان دیگر، بشریت و خود زمین را آفرید.

اگرچه او به عنوان یک خدای خالق پرستش گسترده ای داشت، Ptah هرگز آن را فرض نکرد.نقش یک خدای برتر در عوض، آیین او به عنوان خدای صنعتگر و معمار ادامه یافت و احتمالاً به همین دلیل است که این اسطوره آفرینش با اسطوره هلیوپولیس همزیستی مسالمت آمیز داشته است. بسیاری به سادگی بر این باور بودند که این کلام خدای معمار بود که منجر به شکل گیری آتوم و انید شد.

این از اهمیت افسانه خلقت پتاخ کم نمی کند. در واقع، بسیاری از محققان بر این باورند که نام مصر از یکی از زیارتگاه‌های اصلی پتاه - Hwt-Ka-Ptah گرفته شده است. یونانیان باستان اصطلاح Aegyptos و از آن مصر را ایجاد کردند.

Tebes

آخرین اسطوره اصلی آفرینش مصری از شهر تبس آمده است. متکلمان از تبس به اسطوره آفرینش مصری اصلی هرموپولیس بازگشتند و چرخشی جدیدی به آن اضافه کردند. بر اساس این نسخه، خدای آمون تنها یکی از هشت خدای اوگدواد نبود، بلکه یک خدای برتر پنهان بود.

کشیشان تبایی فرض می‌کردند که آمون خدایی است که «فراتر از آسمان و عمیق‌تر از عالم اموات» وجود دارد. آنها بر این باور بودند که دعوت الهی آمون برای شکستن آبهای اولیه و ایجاد جهان است و نه کلام پتاح. آتوم با آن فراخوانی که به فریاد غاز تشبیه شده است، نه تنها جهان را خلق کرد، بلکه خدایان و الهه های اوگدواد و اناد، پتاه و سایر الوهیت های مصری را آفرید.

نه چندان بعد، آمون اعلام شد خدای عالی جدید تمام مصر، جایگزین اوزیریس که شدخدای تشییع جنازه عالم اموات پس از مرگ و مومیایی کردن خودش. علاوه بر این، آمون همچنین با خدای خورشید قبلی کیهان‌شناسی هلیوپولیس – Ra – ادغام شد. آن دو تبدیل به آمون رع شدند و تا زمان سقوط نهایی آن قرن ها بعد بر مصر حکومت کردند.

پیوستن

همانطور که می بینید، این چهار افسانه خلقت مصری نه تنها جایگزین یکدیگر می شوند، بلکه در جریان هستند. به یکدیگر با ریتمی تقریباً شبیه رقص. هر کیهان جدید نشان دهنده تکامل تفکر و فلسفه مصری ها است و هر اسطوره جدید به نوعی اسطوره های قدیمی را در خود جای می دهد.

اولین اسطوره اوگدواد غیرشخصی و بی تفاوت را به تصویر می‌کشد که حکومت نمی‌کرد، بلکه به سادگی حکومت می‌کرد. در عوض، این الهه‌های شخصی‌تر وادجت و نخبت بودند که از مردم مصر مراقبت می‌کردند.

سپس، اختراع Ennead شامل مجموعه‌ای بسیار درگیر از خدایان بود. راه مصر را تصاحب کرد، اما وادجت و نخبت نیز به عنوان خدایان کوچک اما همچنان محبوب در کنار او به زندگی خود ادامه دادند. سپس فرقه اوزیریس آمد که با خود عمل مومیایی کردن، پرستش پتاه و ظهور معماران مصر را به همراه داشت.

در نهایت، آمون به عنوان خالق اوگدواد و انئاد اعلام شد، با Ra ادغام شد و با Wadjet، Nekhbet، Ptah و Osiris که همگی هنوز نقش فعالی در اساطیر مصر داشتند، به حکومت ادامه داد.